Polska refleksja nad teorią i historią fotografii w okresie od belle epoque do socrealizmu 31-KO20L08

Podstawowym celem zajęć będzie przedstawienie złożonego obrazu polskiej teorii fotografii, od pierwszych prób profesjonalnego namysłu nad nią do epoki socrealizmu, która zredefiniuje i odrzuci szereg wcześniejszych rozstrzygnięć, tym samym rozpoczynając nowy jej rozdział. Podczas zajęć będą omawiane wybrane teksty definiujące poszczególne nurty i zjawiska w fotografii oraz jej związki z innymi dyscyplinami sztuki, czy też sposoby rozumienia specyfiki medium. Zajęcia nie będą jednak posiadały charakteru warsztatów źródłoznawczych. Analiza tekstów ma prowadzić do wieloaspektowej refleksji nad kierunkami rozwojowymi fotografii, ma również wskazywać na różnorakie uwarunkowania, którym podlegała myśl fotograficzna od tych, które stanowiły impulsy ze świata sztuki do prób implementacji na jej obszarze problematyki naukowej, społecznej czy wreszcie myśli politycznej i narodowej. Wprowadzeniem do zajęć będzie przedstawienie sposobu rozumienia fotografii w XIX wieku zaraz po ogłoszeniu jej wynalezienia, a także wypowiedzi intelektualistów tej miary, co Stanisław Witkiewicz czy Bolesław Prus na temat miejsca nowego sposobu obrazowania w ówczesnej kulturze popularnej i sztuce. Podczas zajęć omówiony zostanie dorobek teoretyczny piktorializmu, kierunku, który z założenia poszukiwał punktów stycznych fotografii z malarstwem i bez wątpienia był najpopularniejszą tendencją stylistyczną w Polsce w pierwszej połowie XX wieku. Podobnie poddane analizie będą teksty z kręgu awangardy, socrealizmu, kultury masowej (np. komentujące funkcje fotografii w reklamie i fotoreportażu) oraz dotyczące zagadnień dokumentu (np. program fotografii ojczystej). Jednocześnie zostaną wskazane różnorakie uwarunkowania sposobów myślenia najważniejszych polskich teoretyków: Jana Bułhaka, Józefa Świtkowskiego, Henryka Mikolascha, Antoniego Wieczorka oraz Jana Sunderlanda, który zbudował swój system myślenia na psycho-socjologicznej koncepcji prawa Leona Petrażyckiego. Będziemy również odnosić się do wybitnych artystów, którzy na marginesie swoich dociekań teoretycznych wypowiadali się na temat fotografii (np. Stanisław Ignacy Witkiewicz „Witkacy” i Władysław Skoczylas).
Drugim wiodącym wątkiem, obok teorii fotografii, będzie refleksja nad jej historią. Będziemy przyglądać się ewolucji sposobów oceny dziejów fotografii, które prowadziły do podkreślania bądź pomijania określonych epizodów w celu definiowania bieżących potrzeb i teorii dyscypliny.
Drugoplanowym bohaterem zajęć będzie system krytyki fotograficznej oraz uniwersyteckie próby ujęcia zagadnień fotograficznych w ramy programowe. Podstawowa problematyka zajęć zostanie przedstawiona na tle powszechnej historii fotografii oraz będzie ilustrowana licznymi zdjęciami.
Wykłady będą prowadzone w odniesieniu do wielu metod obecnych we współczesnej humanistyce, choć głównie wypracowanych na gruncie literaturoznawstwa i historii sztuki.