Dyskursy publiczne i obywatelskie a jakość demokracji 23-PPGWK22L04
Celem zajęć jest krytyczne wprowadzenie w aktualną sytuację napięcia między dyskursami: obywatelskim-oddolnym, instytucjonalnym-odgórnym i dyskursem w mediach społecznościowych.
Zajęcia poświęcone relacji między dyskursami obywatelskimi (oddolnymi) i publicznymi (oficjalnymi, medialnymi) a realną jakością demokracji. Interesować nas będzie sfera komunikacji publicznej na wszystkich możliwych jej poziomach. Zauważalnym zjawiskiem jest rozchodzenie się komunikacji instytucjonalnej z komunikacją medialną a tych obu z komunikowaniem w mediach społecznościowych. Szwankują przepływy pionowe i poziome, to jest przepływy między instytucjami (poziome), a także od instytucji do obywateli (pionowe). Nie funkcjonują prawidłowo komunikaty między instytucjami eksperckimi a instancjami decyzyjnymi. W sferze dyskursów publicznych wyodrębnia się i strukturyzuje przestrzeń dyskursu w mediach społecznościowych, w której widoczna jest coraz silniejsza polaryzacja między komunikacją uspołecznioną i chaotycznymi komunikatami indywidualnymi, obarczonymi doraźnymi emocjami, zazwyczaj nie rejestrowanymi przez dyskursy instytucjonalne i medialne.
Pokażemy też pojęcie wspólnot interpretacyjnych, organizujących się wokół wspólnych kategorii rozumienia, które określają kategorie rozumienia i warunków ważności i nieważności określonych treści i punktów widzenia, tworzących tożsamości poszczególnych społeczności. W warunkach rozchodzenia się komunikacji instytucjonalnej z komunikacją medialną a tych obu z komunikowaniem w mediach społecznościowych może to prowadzić do dalszego komplikowania dyskursu.
Interesować nas będzie w związku z tym realna sprawczość dyskursywna – w tym pytanie, czy poszczególni uczestnicy dyskursu mają poczucie, że ich głos się liczy. Z jednej strony zbadanie emotywnej strony dyskursu ujawnia narastające poczucie braku sprawczości, z drugiej strony narasta realna sprawczość destrukcyjna.
Postaramy się pokazać, jak wspomniane problemy obniżają realną jakość demokracji, a także, że mogą one doprowadzić do społecznej anomii.
Interesować nas będzie aktualna gradacja dyskursów społecznych: które są ważniejsze od innych, ich wzajemna nakładalność i respondywność, a także dynamika przekształceń poszczególnych dyskursów i to, czy wyrażają one skutecznie problemy społeczne i czy wpływają na realne zmiany społeczne, czyli w jakim stopniu kształtują demokrację.
Podejmiemy następujące tematy kierunkowe:
1. Dyskursy protestu (aborcyjny, LGBT, KOD/ORP, inne);
2. Dyskursy kryzysowe (klimatyczny, pandemiczny, migrancki/uchodźczy);
3. Dyskurs państwo-kościół-obywatele;
4. Dyskursy instytucjonalne (urzędniczy, naukowy);
5. Dyskursy medialne (media głównego nurtu, socjal-media).
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Rozumie strukturę dyskursów obywatelskich i publicznych oraz społecznościowych i jej związek z jakością demokracji.
Używa narzędzi analitycznych związanych z pojęciem kontrpolityki.
Rozpoznaje techniki manipulacyjne w dyskursie publicznym.
Potrafi prowadzić dialog z przedstawicielami nurtów antydemokratycznych.
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:
• bardzo dobry (bdb; 5,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 5,0
• dobry plus (+db; 4,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,5
• dobry (db; 4,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,0
• dostateczny plus (+dst; 3,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,5
• dostateczny (dst; 3,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,0
• niedostateczny (ndst; 2,0): brak wymaganych prac, brak referatu lub eseju.
Literatura
Literatura
1. Czyżewski M., Horolets A., Podemski K.,Rancew-Sikora D. (2017). Polskie sprawy 1945-2015. Warszawa: Wydawnictwo SEDNO.
2. Czyżewski M., Otrocki M. Piekot T., Stachowiak J., (2017). Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa: Wydawnictwo SEDNO.
3. Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (2010). (Red.) Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Warszawa: WAIP.
4. Duszak A, Fairclought N. (2008). (Red). Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Wrocław: Universitas.
5. Graff A, Korolczuk E. (2021). Kto się boi gender. Prawica, populizm i feministyczne strategie oporu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
6. Język polityki – historia i współczesność (2014). Oblicza komunikacji 7. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
7. Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Poprawa M., red. (2008). Ideologie w słowach i obrazach. Oblicza Komunikacji 1. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
8. Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Poprawa M., red. (2009). Ideologie codzienności. Oblicza Komunikacji 2. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
9. Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Poprawa M., red. (2013). Język władzy. Oblicza Komunikacji 6. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
10. Karwat M. (2006). O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
11. Karwat M. (2007). Teoria prowokacji. Analiza polityczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
12. Mueller J.-W. (2017). Co to jest populizm? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
13. Ożóg K. (2013). O niektórych mechanizmach retorycznych w tekstach populizmu politycznego. Poradnik Językowy 6.
14. Piekot T., Poprawa M., red. (2002). Analiza dyskursu centrum-peryferie. Oblicza Komunikacji 5. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
15. Pielas J. (2014) Między homopresją a katonazizmem, czyli internetowe dyskusje o homoseksualizmie. Warszawa: Wydawnictwo Sedno.
16. Rossenvallon P. (2011). Kontrdemokracja. Polityka w dobie nieufności. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej szkoły wyższej.
17. Szacki J. (red.) (2007). Demokracja wobec populizmów, Warszawa: Oficyna Naukowa.
18. Tabloidy — język, wartości, obraz świata. (2011). Oblicza Komunikacji 4. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
19. Wodak R., Krzyżanowski M. (red.). 2011. Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Wydawnictwo SEDNO.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: