Język a systemy 23-PPG-WK21Z02
Zajęcia dotyczyć będą namysłu nad językiem: zarówno teoretycznym (czym jest język, jego pochodzenie i zadania, powiązanie z ludzką sferą poznawczą), jak i sfery praktyk językowych (społecznych i politycznych, tu: dyskursów publicznych i udziału w tworzeniu tożsamości zbiorowych), czyli funkcjonoiwaniem języka w systemach społecznych i politycznych.
Zajmiemy się trzema blokami tematycznymi dotyczącymi języka:
a) Filozofią języka, czyli pochodzeniem języka jako narzędzia kognitywnego, narzędziem sytuowania się w egzystencji indywidualnej i zbiorowej, udziału w społecznej komunikacji oraz działania kulturotwórczego. Podejmiemy tu problem oczekiwań komunikowania „prawdziwościowego” i manipulacyjnego.
b) Funkcjonowaniem języka jako sfery konkretnych praktyk społecznych (uwarunkowania, relacje i funkcje), a tu: krytyka ujęć czysto esencjalistycznych (istotowo-ahistorycznych), analiza ujęć referencyjnych (relacja: język-świat, krytyka ujęć dychotomicznych) i odniesienie do kultur przedreferencyjnych oraz relacjonistyczne ujęcia języka. Będziemy się tu odnosili do koncepcji językowych: Ernesta Gellnera, Ludwika Wittgensteina, Josefa Mitterera i Stanleya Fischa.
c) Instrumentalizowaniem sfery języka w sferze publicznej, tu: w dyskursach i debacie publicznej. Przyjrzymy się procesom brutalizacji i chaotyzacji języka debaty, metodom celowej dyskredytacji przeciwnika, erystykom i retorykom zniesławiania i ustawiania tym debaty jako takiej, a także traktowaniem języka w takich systemach debaty jako medium ukrywania czy też maskowania treści.
Będziemy posługiwali się przede wszystkim metodami wypracowanymi w ramach Krytycznej Analizy Dyskursu (KAD), które zostaną przedstawione podczas zajęć.
Uwaga: Zajęcia wyłącznie zdalne na platformie MS Teams.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Rozumie uwarunkowania genetyczne, teorię języka i praktyki językowe.
Rozpoznaje tryby użycia języka.
Krytycznie mierzy się z instrumentalizacjami i manipulacjami językowymi w sferze publicznej.
Krytycznie uczestniczy w dyskursie publicznym.
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:
• bardzo dobry (bdb; 5,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 5,0
• dobry plus (+db; 4,5): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,5
• dobry (db; 4,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,0
• dostateczny plus (+dst; 3,5): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,5
• dostateczny (dst; 3,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,0
• niedostateczny (ndst; 2,0): brak wymaganych prac, brak referatu lub eseju.
Literatura
Uwaga: przedstawiam wykaz literatury szerszy niż to, czego przeczytania wymagam od uczestników zajęć. Chodzi o pokazanie możliwości poszerzenia i pogłębienia problematyki zajęć. Na zajęciowej platformie moodle będę – zgodnie z tradycją moich zajęć – proponowała w wersji elektronicznej fragmenty poniższych lektur, które uczestnicy powinni przeczytać przed zajęciami.
• Antas, J. (2000). O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, Kraków: Universitas.
• Bińczyk, E. (2007). Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji, Kraków: Universitas.
• Eco, U, Culller, J., Brooke-Rose, Ch. (2008). Interpretacja i nadintepretacja, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Czyżewski, M, Kowalski, S. Piotrowski, A. (2010). Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Everett, D. Jak powstał język. (2019). Warszawa: Wydawnictwo Pruszyński i S-ka.
• Fish, S. (2002). Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, Andrzej Szahaj (red.), Kraków: Universitas.
• Karwat M. (2007). O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kowalski A. P. (2001). Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei, Poznan: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Mitterer J. (1996), Tamta strona filozofii, Przeciwko dualistycznej zasadzie poznania. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Mitterer J. Josef. (2004). Ucieczka z dowolności. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Obirek S. (2014), Uskrzydlony umysł. Antropologia słowa wWaltera Onga. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Petzinger von G. (2018). Pierwsze znaki. Najstarsze symbole świata. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• White H. (2000). Tropologia, dyskurs i rodzaje ludzkiej świadomości, w: Poetyka pisarstwa historycznego, Kraków: Universitas.
• Wittgenstein L. (2021) Dociekania filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zybertowicz A. (1995). Przemoc i poznanie. Studium z nieklasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: