Żydzi, Arabowie, Europa: trajektorie tożsamości i różnicy 23-PPG-KO21Z11
Celem zajęć będzie prześledzenie zmiennych relacji, które historycznie łączyły to, co żydowskie, arabskie/muzułmańskie i europejskie a następnie pokazanie, w jaki sposób dziedzictwo tych relacji kształtuje współczesne europejskie postawy wobec Żydów i Arabów/muzułmanów (w tym - antysemityzm i islamofobię). Punktem wyjścia będzie dla nas teza Gila Anidjara głosząca, że sposób, w jaki chrześcijańska, a potem także sekularyzująca się, Europa określała w toku dziejów samą siebie ściśle wiązał się z tym, jak definiowała ona swoich żydowskich i muzułmańskich - w tym szczególnie arabskich - innych. Według tego autora Europa konstruowała i rekonstruowała swoją tożsamość jednocześnie wytwarzając i zacierając różnice między tymi grupami, a także tworząc i niwelując dystans między sobą a każdą z nich (jak również między nimi samymi). W trakcie zajęć postaramy się zrekonstruować opisywaną przez Anidjara skomplikowaną dynamikę wytwarzania się tożsamości i różnic (ich politycznych i kulturowych artykulacji) oraz wskażemy kluczowe wydarzenia i procesy historyczne, które na nią wpłynęły (m.in zmiany związane z europejską nowoczesnością, II Wojna Światowa, konflikt izraelsko-palestyński). Postawimy też pytanie o to, jak dynamika ta uwidaczniała się w polskim kontekście polityczno-kulturowym (zwłaszcza w XX i XXI wieku, m.in. w Marcu '68 oraz podczas kryzysu uchodźczego w 2015). Analityczną ramą dla zagadnień podejmowanych podczas zajęć będą podejścia teoretyczne, które łączą studia żydowskie z perspektywą postkolonialną. Program zajęć będzie realizowany na podstawie tekstów o charakterze historycznym, politologicznym, kulturoznawczym i literackim, wykorzystane zostaną także materiały wizualne.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Zna podejścia teoretyczne i paradygmaty funkcjonujące w studiach żydowskich, arabistyce, islamistyce, badaniach nad tożsamością i innością
Potrafi powiązać historycznie zmienne europejskie nastawienia wobec Żydów oraz wobec Arabów/muzułmanów
Potrafi wskazać kluczowe wydarzenia i procesy historyczne, które ukształtowały dynamikę relacji żydowsko- i izraelsko -arabskich/muzułmańskich w XX wieku
Potrafi zrekonstruować mapę europejskich (i szerzej - Zachodnich) stanowisk wobec konfliktu izraelsko-palestyńskiego oraz wskazać leżące u ich podstaw założenia dotyczące kwestii kulturowych, politycznych, etycznych
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:
bardzo dobry (bdb; 5,0): Bardzo dobra znajomość literatury omówionej w ramach programu, przedstawienie pracy pisemnej pokazującej pogłębione rozumienie problemów będących przedmiotem kursu, umiejętność twórczego wykorzystania nabytej wiedzy, aktywny udział w zajęciach
dobry plus (+db; 4,5): Dobra znajomość literatury omówionej w ramach programu, przedstawienie pracy pisemnej pokazującej dobre rozumienie problemów będących przedmiotem kursu, aktywny udział w zajęciach
dobry (db; 4,0): Dobra znajomość literatury i problemów omówionej w czasie zajęć, przedstawienie pracy pisemnej spełniającej wymogi formalne i merytoryczne, aktywny udział w zajęciach
dostateczny plus (+dst; 3,5): Podstawowa znajomość literatury omówionej w czasie zajęć, przedstawienie pracy pisemnej pokazującej wystarczające rozumienie problemów będących przedmiotem kursu, obecność na zajęciach
dostateczny (dst; 3,0): Znajomość większości literatury omówionej w czasie zajęć, przedstawienie pracy pisemnej wykazującej częściowe lub powierzchowne rozumienie problematyki kursu, obecność na zajęciach
niedostateczny (ndst; 2,0): Niewystarczająca obecność na zajęciach, nieznajomość literatury i problemów omówionych w ramach programu, nie przedstawienie wymaganej pracy pisemnej lub przedstawienie pracy o niewystarczającym poziomie merytorycznym
Literatura
Zalecana literatura (w przypadku pozycji książkowych obowiązywać będą wybrane fragmenty wskazane na zajęciach):
Achcar, G. (2011). Arabs and the Holocaust: The Arab-Israeli War of Narratives. SAQI.
Anidjar, G. (2017). Żyd, Arab. Historia wroga. Praktyka Teoretyczna, 26(4).
Bashir, B., Goldberg, A., Khoury, E., Rose, J., & Abu–remaileh, R. (2018). The Holocaust and the Nakba: A New Grammar of Trauma and History. Columbia University Press.
Bauman, Z. (1992). Nowoczesność i Zagłada. Fundacja Kulturalna Masada.
Bobako, M. (2017). Węzeł palestyński. „Nowy antysemityzm”, islamofobia i pytanie o nie-islamofobiczną Europę. Praktyka Teoretyczna, 26(4).
Bobako, M. (2021). The Jew, the Arab, the Pole: March 1968 in Poland and the History of an Alliance Between the Second and Third Worlds (w druku)
Butler, J. (2014). Na rozdrożu. Żydowskość i krytyka syjonizmu. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Göle, N. (2016). Muzułmanie w Europie: Dzisiejsze kontrowersje wokół islamu. Karakter.
Heschel, S. (2009). Theology as a Vision for Colonialism. From Supersessionism to Dejudaization in German Protestantism. W E. Ames, M. Klotz, & L. Wildenthal (Red.), Germany’s Colonial Pasts. University of Nebraska Press.
Kalmar, I. D., & Penslar, D. (Red.). (2004). Orientalism and the Jews. Brandeis University Press.
Kalmar, I. D. (2009). Anti-Semitism and Islamophobia: The Formation of a Secret. Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge, VII(2).
Masuzawa, T. (2005). The Invention of World Religions: Or, How European Universalism Was Preserved in the Language of Pluralism. University of Chicago Press.
Menocal, M. R. (2006). Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
O’Brien, P. (2009). European Perceptions of Islam and America from Saladin to George W. Bush: Europe’s Fragile Ego Uncovered. Palgrave Macmillan.
Pappè, I. (2005). Grzechy założycielskie Izraela. Lewą Nogą, 17.
Poliakov, L. (2008). Historia antysemityzmu. Epoka wiary. Universitas.
Shohat, E. H. (2002). Refleksje na temat utraty włosów i pamięci. Lewą Nogą, 14.
Zertal, I. (2010). Naród i śmierć. Zagłada w dyskursie i polityce Izraela. Universitas.
Dodatkowe:
Churi, I. (2021). Dzieci getta. Mam na imie Adam. Karakter.
Lipczak, A. (2020). Lajla znaczy noc. Karakter.
Oz, A. (2015). Opowieść o miłości i mroku. Dom Wydawniczy REBIS.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: