Systematyczna filozofia współczesna 09-SFWA-11
Wstęp do filozofii
Definicja filozofii. Początki filozofii. Źródła filozofii. Filozofia a nauki szczegółowe. Funkcje filozofii. Działy filozofii. Metody filozofii. Podstawowy problem filozofii. Stanowiska filozoficzne. Periodyzacja historii filozofii
Filozofia starożytna
Sofiści. Charakter działalności. Relatywizm. Gordiasz. Protagoras. Homo-mensura. Sokrates. Charakter i znaczenie jego działalności. Pojęcie cnoty. Metoda sokratejska. Obrona Sokratesa Platona. Platon. Idealizm obiektywny. Teoria dwóch światów. Metafora linii. Idea Dobra. Natywizm i anamneza. Dualizm. Racjonalizm. Parabola jaskini. Idea Erosa. Dialektyka. Model idealnego państwa. Księga 7 Państwa Platona. Arystoteles. Logika. Sylogizm. Zasada sprzeczności. Zasada prawdy. Klasyczna koncepcja prawdy. Techne. Empiria. Podział nauk. Hylemorfizm. Istotność. Teoria przyczyn. Koncepcja Boga. Koncepcja duszy. Etyka. Teoria państwa. Poetyka. Fragmenty Poetyki Arystotelesa.
Filozofia średniowiecza
Ramy chronologiczne i periodyzacja. Chrześcijaństwo. Gnostycyzm. Spór o uniwersalia. Ojcowie Kościoła. Scholastyka. Św. Augustyn. Próba „schrystianizowania Platona”. Problem zła. Teoria iluminacji. Eschatologia. Problem łaski. Św. Tomasz z Akwinu. Próba rozwiązania sporu między wiarą a wiedzą. Próba „schrystianizowania Arystotelesa”. Dowody na istnienie Boga. Etyka. Problem hierarchiczności w ontologii i antropologii. Między filozofią a teologią.
Filozofia nowożytna
Gordiano Bruno. Pojęcie monady. Renesansowa filozofia przyrody. Franciszek Bacon. Metoda indukcji. Teoria złudzeń. Dwie drogi do odkrywania prawdy. Galileusz. Empiryzm. Kontynuacja nauk Kopernika. Kartezjusz. Pierwszy system filozoficzny. Poszukiwanie metody. Racjonalizm. Dualizm. Paradygmat mentalistyczny. Znaczenie Kartezjusza. Benedykt Spinoza. Próby poszukiwania wiedzy pewnej. Panteizm. Determinizm. Pojęcie Boga. Blaise Pascal. Opozycja w stosunku do Kartezjusza. Pesymizm. Zakład Pascala. Thomas Hobbes. Materializm. Determinizm. Teorie społeczne. G.W. Leibniz. Monadologia. Teoria poznania. Koncepcja wiedzy analitycznej. George Berkeley. Idealizm subiektywny. Idea Boga. John Locke. Empiryczne badanie umysłu. Opozycja przeciwko Kartezjuszowi. Teoria poznania. David Hume. Empiryzm. Mechanizm poznania. Krytyka nauki. Wolter. Znaczenie “Kandyda”. Krytyka teleologizmu Arystotelesa i „Teodycei” Leibniza. J. J. Rousseau. Początki pedagogiki. Naturalizm. Etapy rozwoju ludzkiej cywilizacji. Umowa społeczna. D. Diderot. Encyklopedia. Teizm. E.B. Condillac. Krytyka systemów filozoficznych. Pojęcie Matki Natury. Metafora posągu. Immanuel Kant. Rodzaje sądów. Sąd syntetyczny a priori. Problem naukowości metafizyki. Filozofia transcendentalna Kanta. Przewrót kopernikański Kanta. Kategorie. Fenomeny i noumeny. Podważenie dowodów na istnienie Boga. Etyka Kanta. Pojęcie dobrej woli. Imperatywy kategoryczne.
G.W. Hegel
Mechanizm historii. Duch dziejów. Ewolucja Ducha. Triadyczny model rozwoju dziejów. „Ukąszenie heglowskie”. Idealizm obiektywny. Metoda dialektyczna. Filozofia religii. Koncepcja chrześcijaństwa. Antropologia i etyka. Proces obiektywizowania się człowieka.
Karol Marks. Materialistyczna interpretacja heglizmu. Kategoria pracy. Idea nowego społeczeństwa. Znaczenie klasy robotniczej.
Ludwik Feuerbach. Krytyka heglizmu. Krytyka religii. Człowiek jako „istota dialogiczna”.
August Comte. Koncepcja nauki i jej podział. Filozofia pozytywna. Prawo trzech stadiów rozwoju w dziejach ludzkości. Pojęcie „wielkiej istoty”.
Artur Schopenhauer. Inspiracje kantyzmem, buddyzmem i hinduizmem. Filozofia woli.
Fryderyk Nietzsche. Metafora mostu. Koncepcja nadczłowieka. „Bóg umarł”. Teoria wiecznego powrotu w dziejach ludzkości. Kategoria witalności w teorii poznania, etyce i antropologii. Źródła kultury. Wizja społeczeństwa.
Filozofia XX wieku
Ludwig Wittgenstein. Neopozytywizm. Koło Wiedeńskie. Geneza kompetencji lingwistycznych. Pojęcie znaczenia. Zygmunt Freud. Wpływ Schopenhauera. Koncepcja człowieka i jego psychiki. Trzypoziomowy model świadomości. Karl G. Jung. Wpływ Freuda. Dualizm jungowski. Pojęcie nieświadomości zbiorowej. Koncepcja archetypów. Prawo kompensacji. Etapy indywiduacji.
Wybrane kierunki współczesnej filozofii
Psychoanaliza. Fenomenologia. Egzystencjalizm. Hermeneutyka.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:
Zna najważniejsze idee, prądy, systemy filozoficzne
Zna i rozumie proces ewolucji myśli filozofii zachodnioeuropejskiej
Rozumie i prawidłowo stosuje podstawowe terminy filozoficzne
Zna najważniejsze nazwiska filozofów, wie, jakie było ich znaczenie dla rozwoju filozofii zachodnioeuropejskiej
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania:
- obecność aktywny udział na zajęciach;
- systematyczne przygotowanie do zajęć;
- wykonywanie ustnych i pisemnych prac domowych i kontrolnych;
- zaliczenie śródsemestralnych prac kontrolnych, sprawdzających stopień opanowania materiału z zakresu zajęć;
- egzamin końcowy.
Metody oceniania:
• Metody kształtujące:
bieżąca ocena i ewentualna korekta realizacji zadań wykonywanych w trakcie zajęć oraz w domu.
• Metody podsumowujące:
ostateczna, końcowa ocena polegająca na przeprowadzeniu egzaminu.
Skala ocen:
• bardzo dobry (bdb; 5,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty;
• dobry plus (+db; 4,5): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z pewnymi błędami lub nieścisłościami;
• dobry (db; 4,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów;
• dostateczny plus (+dst; 3,5): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych istotnych aspektów lub z istotnymi nieścisłościami;
• dostateczny (dst; 3,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych ważnych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami;
• niedostateczny (ndst; 2,0): brak osiągnięcia przez studenta zakładanych efektów kształcenia.
Literatura
1. Platon, Obrona Sokratesa, Warszawa 1982.
2. Platon, Państwo, (księga 7), Kęty 2003.
3. Arystoteles, Poetyka, Warszawa 1983. (fragmenty)
4. G. W. F. Hegel Pisma wczesne z filozofii religii, Warszawa 1999. (fragmenty)
5. Fryderyk Nietzsche Tako rzecze Zaratustra, Wrocław 2005. (fragmenty)
6. Karl G. Jung Archetypy i symbole, Warszawa 1981. (fragmenty)
7. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, Warszawa 2002.
8. Julia Dider, Słownik filozofii, Katowice 1992.
9. Robert C. Solomon, Katheleen M. Higgins, Krótka historia filozofii, Warszawa 1992.
10. Kazimierz Ajdukiewicz, Główne zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 1983.
11. Otfried Hoffe, Mała historia filozofii, Warszawa 2008.
12. Karol Matraszek, Zarys dziejów z filozofii, Warszawa 1989.
13. R.H. Popkin, A. Stroll, Filozofia, Poznań 1994.
14. M.A. Krąpiec, Wprowadzenie do filozofii, Lublin 1996.
15. A. Anzenbacker, Wprowadzenie do filozofii, Kraków 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: