Folklor i mitologia Bałtów 09-FMB-IE-12

1. Zagadnienia teoretyczne i ogólne:
- mit, mitologia, mitoznawstwo (wybrane zagadnienia);
- folklor, gatunki literatury ludowej (wybrane zagadnienia);
- badania, interdyscyplinarność, szkoły i podejścia (wybrane zagadnienia;
- zainteresowanie folklorem Bałtów, zbieracze, zbiory, zinstytucjonalizowane podejście do ludowej literatury;
- katalogi i zbiory litewskich i łotewskich tekstów ludowych.
2. Bajka etiologiczna i mitologiczna:
- ludowa wizja stworzenia świata (wybrane motywy);
- fabula obscena (wybrane zagadnienia i motywy);
- bałtycki mit kosmogonicznego zanurzenia;
- pogańskie bóstwa w bajce mitologicznej (wybrane postaci i zagadnienia).
3. Gatunki folkloru a badania mitologiczne:
- bajka magiczna – mit zdegradowany (wybrane zagadnienia);
- bajka magiczna a rytuały przejścia (wybrane motywy);
- bajka magiczna w badaniach A. J. Greimasa;
- ludowe pieśni łotewskie w badaniach H. Biezaisa;
- bajka o żonie węża – źródła i interpretacje (wybrane zagadnienia).
4. Wierzenia Bałtów w źródłach historycznych:
- ogólna wizja bałtyckich wierzeń;
- drzewa (wybrane zagadnienia)
- węże (wybrane motywy i zagadnienia);
- święte gaje, miejsca kultu, krajobraz pierwotny;
- zaświaty (wybrane zagadnienia).
5. Teonimy:
- bóstwa w najstarszych źródłach – odczytywanie, interpretacje (wybrane zagadnienia);
- mnogość imion i problemy interpretacyjne;
- zlewanie się postaci, ekspansywność niektórych postaci, detronizacja (wybrane zagadnienia).
6. Bałtycki panteon:
- bóstwa bałtyckie a trójdzielny system G. Dumezila;
- panteon czy panteony? (wybrane możliwości interpretacyjne);
- różne rekonstrukcje.

Cele kształcenia

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z zakresu mitologii i folkloru narodów bałtyckich (Prusów, Litwinów, Łotyszy), budowanie świadomości różnorodności kultur dawnych Bałtów oraz dostarczenie narzędzi do analizy źródeł wykorzystywanych w badaniach nad mitologią i folklorem narodów bałtyckich.

Kierunek studiów

Etnolingwistyka

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

- wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień; - wykład konwersatoryjny; - wykład problemowy; - dyskusja; - demonstracje dźwiękowe i/lub video; - praca w grupach

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Forma aktywności (średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności): - przygotowanie do zajęć: 30; - czytanie wskazanej literatury: 30; - przygotowanie pracy pisemnej, raportu, prezentacji, demonstracji, itp.:30; - przygotowanie pracy semestralnej: 30; - przygotowanie do egzaminu / zaliczenia: 60 SUMA GODZIN: 240

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

znajomość podstawowych pojęć i teorii dotyczących kultury i mitologii (poziom szkoły średniej)

Koordynatorzy przedmiotu

Justyna Prusinowska

Efekty kształcenia

Student:
- zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych;
- zna podstawowe teorie i definicje dotyczące problematyki kultury oraz miejsce i znaczenie mitologii i folkloru w relacji do innych nauk humanistycznych;
- dostrzega i potrafi wyjaśnić rolę oraz znaczenie mitologii i folkloru w procesach zachodzących w kulturach obszaru bałtyckiego;
- potrafi opisać i zinterpretować kulturowy dorobek człowieka, a także rozpoznaje różne rodzaje wytworów kultury właściwych dla badanego obszaru oraz potrafi przeprowadzić ich krytyczną analizę oraz interpretację;
- nabywa kompetencje do publicznego wypowiadania się i wyrażania opinii dotyczących zagadnień szczegółowych, a także konstruowania typowych prac pisemnych z wykorzystaniem różnych źródeł i ujęć teoretycznych;
- zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy, rozumie potrzebę nieustannego dokształcania się i rozwoju zawodowego. Jest otwarty na krytykę swoich argumentów i potrafi je modyfikować w wyniku dyskusji.

Kryteria oceniania

- przygotowanie do zajęć;
- zaliczenie pracy semestralnej w I i II semestrze;
- pozytywna ocena z egzaminu

Literatura

I. Podstawowa:
Biezais Haralds, Die himmlische Götterfamilie der alten Letten. Stockholm: Almquist & Wiksell, 1972
Biezais Haralds & Ström Åke V., Germanische und baltische Religion. Stuttgart: Kohlhammer, 1975
Greimas Algirdas Julius, O bogach i ludziach. Studia o mitologii litewskiej, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2007.
Greimas Algirdas Julius, Tautos atminties beieškant, Vilnius-Chicago: Mokslas-Algimanto Mackaus knygų leidimo fondas, 1990.
Eliade, Mircea, Traktat o historii religii, Łódź: Wydawnictwo OPUS, 1993.
Eliade Mircea, Aspekty mitu, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
Kempiński Andrzej M., Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Warszawa: Iskry, 2001
Klik Marcin, Teoria mitu: Współczesne literaturoznawstwo (1969-2010), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.
Suchocki Jerzy, Mitologia bałtyjska, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991.
II. Dodatkowa:
Stryczyńska-Hodyl Ewa, Diabeł w literaturze litewskiej i łotewskiej od połowy XIX do połowy XX wieku, Poznań: Wydawnictwo naukowe UAM, 2008
Stryczyńska-Hodyl Ewa, Drzewo. Archaiczna koncepcja budowy świata w litewskich bajkach magicznych, Poznań: Wydawnictwo „Rys”, 2015
Stryczyńska-Hodyl Ewa, Narodziny drzew. Litewska bajka magiczna "Królowa węży" - mit czy mistyfikacja, Poznań: Wydawnictwo „Rys”, 2016
Inne materiały uzupełniające wskazane lub przygotowane przez prowadzącego.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 09-FMB-IE-12 w USOSweb