Filozofia 09-FILAL-22

Wstęp do filozofii
Specyfika myślenia filozoficznego wobec nauki i świadomości potocznej. Funkcje filozofii. Początki i źródła filozofii śródziemnomorskiego kręgu kulturowego. Działy filozofii i ich zakresy problemowe. Periodyzacja historii filozofii.

Główne problemy metafizyki i epistemologii
1. Zagadnienia prawdy (pojmowanie i kryteria prawdziwości), źródeł i granic poznania. Empiryzm a racjonalizm.
2. Kreacjonizm poznawczy: pojmowanie obiektywizmu i subiektywizmu i relatywizmu. Upodmiotowienie świata w historii poglądów na relację: podmiot ↔przedmiot poznania; tzw. przełom kopernikański w filozofii (I.Kant).
3. Pojęcia metafizyki, ontologii i substancji. Materializm a idealizm, determinizm a indeterminizm, kauzalizm a teleologia i finalizm. Zagadnienie typów ontologicznych: substancjalizm vs procesualizm/ewentyzm, panteizm i monadologia.
Tzw. problem psychofizyczny: cielesność a duchowość.
4. Spór o powszechniki (uniwersalia).

Filozofia starożytna
Pojęcie arche. Hylozoizm a pitagoreizm. Podstawowe treści systemów Platona i Arystotelesa. Zagadnienie relacji państwo ↔ obywatel. Metafizyczne koncepcje Heraklita, Platona i Arystotelesa jako podstawowe klucze interpretacyjne w historii myśli filozoficznej i modele poznawczego porządkowania świata. Filozofia hellenistyczna: sceptycyzm, stoicyzm, epikureizm.

Etyka
1. Historyczno-kulturowe uwarunkowania wyłonienia się specjalistycznej refleksji etycznej w dziejach filozofii. Rola sofistów i Sokratesa. Pojęcie cnoty.
2. Struktura teoretyczna, terminologia i główne zagadnienia etyki filozoficznej.
3. Normatywny profil rosyjskiej myśli filozoficznej

Filozofia okresu synkretycznego i średniowiecza
1.Istota synkretyzmu i patrystyki w śródziemnomorskim kręgu kulturowym.
2.Bizantyjska linia filozofii i jej wpływ na kulturę intelektualną w Rosji. Ojcowie aleksandryjscy i Ojcowie kapadoccy.
3.Panteizm średniowieczny.
4.Sytemy św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu.

Filozofia nowożytna
1. Renesans: Gordiano Bruno, Francis Bacon i Michel de Montaigne.
2. Rene Descartes (Kartezjusz): w poszukiwaniu metody poznania i kryteriów pewności wiedzy.
3. Ukształtowanie się specyficznych stylów filozofowania - brytyjski (empiryczny), francuski (racjonalistyczny), niemiecki (spekulacyjno-metafizyczny) - w XVII-XVIII w.
4. Narodziny paradygmatu pozytywistycznego - charakterystyka pozytywizmu.
4.1. Narodziny filozofii społecznej
(idea umowy społecznej: Th. Hobbes, J. Locke, J.J. Rousseau)
5. Klasyczna filozofia niemiecka oraz filozofowie niemieccy, którzy wywarli szczególny wpływ na humanistykę rosyjską: I. Kant (transcendentalizm, etyka), G.W.F. Hegel (aksjo-logiczna dialektyka dziejów), F.W.J. Schelling (romantyzm, panorganicyzm), L. Feurebach (filozofia religii), K. Marks (mesjanizm społeczny)
5.1. Związki myśli A. Schopenhauera (świat jako "wola i przedstawienie") i F. Nietzschego (psychologia nadjednostki, wizja społeczeństwa) z kulturą rosyjską
6. Filozofia XX wieku i współczesna: neopozytywizm i Koło Wiedeńskie. Psychoanaliza i koncepcja memów. Fenomenologia. Egzystencjalizm.

Filozofia języka:
1. Przełom lingwistyczno-komunikacyjny w filozofii. Teoria aktów mowy. (L. Wittgenstein, J. Austin, J. Searle). Kultura i etyka komunikacji (J. Habermas). Wpływ Kartezjusza, Kanta, Hegla i Nietzschego na paradygmaty lingwistyczne.
2. Elementy aksjologii i pojęcie aksjo-językowego obrazu świata
3. Hermeneutyka i interpretacjonizm

Filozofia rosyjska
1. Ścisłe powiązanie treści filozofii rosyjskiej z dziejami Rosji; szczególna rola przełomu oświeceniowego; rosyjska filozofia społeczna.
2. Cechy charakterystyczne: abstrakcyjność, metafizyczność i mistyczność, transcendentalizm, religijność, panteizm kulturowy, idee przebóstwienia i bogoczłowieczeństwa; tzw. problem Rosji (inaczej: rosyjska idea) - rosyjskość jako zagadnienie filozoficzne; szukanie tożsamości, okcydentalizm i słowianofilstwo, wizja "trzeciego Rzymu", euroazjatyzm. Formalno-narracyjne cechy filozofowania w Rosji: literaturocentryzm filozoficzny.
3. Wybrane postacie filozofii rosyjskiej: M. Łomonosow, G. Skoworoda, A. Radiszczew P. Czaadajew, I. Kiriejewski , W. Sołowjow, L. Tołstoj, M. Bierdiajew