Onomastyka tekstu i dyskursu 03-ZW-OTD
Treści programowe dla przedmiotu:
- problem znaczenia nazwy własnej,
- onim i jego granice - system proprialny i apelatywny oraz ich wzajemne przenikanie; wtórne użycie nazw własnych,
- funkcje nazw własnych w języku, tekście i dyskursie,
- nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikacyjnej (genologia onimiczna),
- nazwy własne w ujęciu neuropsychologicznym,
- polski system antroponimiczny na tle innych systemów - etapy rozwoju (od systemu jednoelementowego, przez protonazwisko od nazwiska), modele polskich nazwisk; praindoeuropejskie korzenie słowiańskiego imiennictwa,
- mikro- i makrotoponimia polska (perspektywa historyczna i współczesna): pochodzenie nazw miast, wsi, rzek, jezior,
- nazwy firm i produktów - chematonim jako element dyskursu marketingowego i reklamowego; współczesne tendencje nazewnicze w zakresie tworzenia nazw firm,
- strategie i gry onimiczne; intertekstualność nazwy własnej w tekstach kultury,
- historyczna i współczesna urbanonimia: czynniki kształtujące i destabilizujące system nazewnictwa miejskiego, onimiczna tożsamość miasta; przestrzeń urbonimiczna jako tekst kultury,
- onomastyka literacka - metodologiczne instrumentarium, interdyscyplinarność,
- nazwy własne w przekładzie; Zachód i Wschód a nazwy własne.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- ma wiedzę na temat zagadnień z zakresu onomastyki, jej działów oraz głównych koncepcji badawczych i ich przydatności w analizie różnych tekstów onimicznych,
- zna i rozumie podstawową terminologię stosowaną w onomastyce oraz prawidłowo wykorzystuje ją w analizie i interpretacji tekstu,
- zna podstawowe zagadnienia związane z kształtowaniem się i stabilizacją różnych systemów nazewniczych (m.in. antroponimicznego, urbonimicznego, chrematonimicznego), ma wiedzę na temat kulturotwórczej roli nazewnictwa,
- ma wiedzę na temat tendencji rozwojowych obserwowanych we współczesnym nazewnictwie uzualnym i potrafi dokonać ich krytycznej oceny
- zna podstawowe założenia onomastyki dyskursu (np. marketingowego, reklamowego, politycznego),
- ma wiedzę na temat inter- i transdyscyplinarności współczesnych badań onimicznych,
- umiejętnie łączy wiedzę onomastyczną z zagadnieniami z zakresu współczesnego językoznawstwa (m.in. socjo- i psycholingwistyki, neurolingwistyki), glottodydaktyki oraz poetyki, teorii literatury i translatologii,
- dba o poprawność języka i kulturę komunikacji interpersonalnej,
- na podstawie zdobytej wiedzy potrafi formułować i wyrażać własne poglądy oraz wskazać argumenty polemiczne wobec dotychczasowych ustaleń badawczych,
- potrafi przygotować prezentację multimedialną dotyczącą wybranych problemów onomastycznych (np. mody językowej w zakresie emporionimów, imion, nazw ulic) lub dokonać interpretacji warstwy onimicznej tekstu kultury lub wybranego typu dyskursu, także onomastykonu wybranego tekstu literackiego.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): w pełni przyswojone zagadnienia z zakresu onomastyki; bardzo dobra znajomość siatki pojęciowej i prawidłowe jej wykorzystanie w praktyce; wysoka umiejętność analizy i interpretacji onomastykonu tekstu (z uwzględnieniem problematyki omawianej na zajęciach); wysoki poziom aktywności podczas zajęć; bardzo dobra znajomość literatury przedmiotu; bardzo dobra ocena za samodzielnie przygotowaną prezentację lub onimiczną analizę tekstu kultury.
dobry plus (+db; 4,5): w pełni przyswojone zagadnienia z zakresu onomastyki; bardzo dobra znajomość siatki pojęciowej i jej poprawne wykorzystanie w praktyce; wysoka umiejętność analizy i interpretacji onomastykonu tekstu (z uwzględnieniem problematyki omawianej na zajęciach); wysoki poziom aktywności podczas zajęć; wysoki poziom orientacji w literaturze przedmiotu; niższa ocena za samodzielnie przygotowaną rezentację lub onimiczną analizę tekstu kultury.
dobry (db; 4,0): w dobrym stopniu przyswojona problematyka z zakresu onomastyki; dobra znajomość siatki pojęciowej i jej poprawne wykorzystanie; dobre przygotowanie do analizy i interpretacji tekstu (pod kątem problematyki omawianej na zajęciach); aktywność podczas zajęć; dobra znajomość literatury przedmiotu; dobra ocena za samodzielnie przygotowaną prezentację lub analizę tekstu.
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość zagadnień z zakresu onomastyki; zadowalający stopień przyswojenia siatki pojęciowej; problemy związane z analizą i interpretacją tekstu (pod kątem problemów teoretycznych przedstawionych na zajęciach); słaba znajomość literatury przedmiotu; dostateczna ocena za przygotowaną prezentację lub analizę tekstu kultury.
dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość zagadnień z zakresu onomastyki; problemy związane z rozumieniem podstawowych pojęć i ich poprawnym zastosowaniem; kłopot z przygotowaniem analizy i interpretacji tekstu; słaba orientacja w literaturze przedmiotu; liczne błędy i nieścisłości w samodzielnie przygotowanej prezentacji lub analizie tekstu.
niedostateczny (ndst; 2,0): nieznajomość problematyki z zakresu pragmatyki językowej, kłopoty związane z rozumieniem podstawowych pojęć; brak podstaw do przygotowania analizy i interpretacji tekstu; nieznajomość podstawowej literatury przedmiotu; niedostateczna ocena za prezentację lub analizę tekstu.
Literatura
Zalecana literatura:
Chrematonimia jako fenomen współczesności, pod red. M. Biolik i J. Dumy, Olsztyn, 2011 (wybrane fragmenty).
B. Czopek-Kopciuch, Frekwencja i geografia imion najrzadziej nadawanych w Polsce w latach 1995-2010, Onomastica LVII, 2013, s. 71-93.
M. Graf, Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej, Poznań 2015 [wybrane fragmenty].
E. Jędrzejko, Strategia tekstotwórcza a gry językowe w literackich nazwach własnych, [w:] Gry w języku, literaturze i kulturze, pod red., E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk, Warszawa 1997, s. 65-75.
Z. Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998 (wybrane fragmenty).
M. Kucała, Co już jest a co jeszcze nie jest nazwą własną? [w:] Idem, Polszczyzna dawna współczesna, Kraków 2000.
Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbiór studiów, red. naukowa Z. Zagórski, Poznań 2008 (wybrane fragmenty).
Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998 (wybrane fragmenty).
M. Rutkiewicz-Hanczewska, Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikacyjnej, Poznań 2013 (wybrane fragmenty).
M. Rutkiewicz-Hanczewska, Neurobiologia nazywania. O anomii proprialnej i apelatywnej, Poznań 2016 (wybrane fragmenty).
M. Rutkiewicz-Hanczewska, Poznań w nazwach, nazwy w Poznaniu, Poznań 2021.
M. Rutkowski, Apelatywna interpretacja nazw własnych w tekście, [w:] Onimizacja i apelatywizacja, pod red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok 2006, s. 201-211.
M. Rutkowski, Wstępna charakterystyka funkcji nazw własnych, „Onomastica” XLVI 2001, s. 7-29.
M. Rutkowski i K. Skowronek, Onomastyczna analiza dyskursu, Kraków 2020.
A. Siwiec, Nazwy własne obiektów handlowo-usługowych w przestrzeni miasta, Lublin 2012.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: