System gramatyczny języka polskiego na tle porównawczym 03-SG-11JPO
Miejsce systemu morfologicznego i syntaktycznego w strukturze języka polskiego jako języka indoeuropejskiego, słowiańskiego, typologicznie fleksyjnego oraz wzajemne relacje formalno-semantyczne między systemem morfologicznym i syntaktycznym warunkujące efektywność komunikacyjną języka polskiego
Podstawowe pojęcia z zakresu fleksji polskiej: fleksja jako dział gramatyki, pojęcie leksemu, kategorie fleksyjne (imienne i werbalne), budowa formy fleksyjnej: temat i końcówka fleksyjna, formy syntetyczne i analityczne, formy fuzyjne i aglutynacyjne, synkretyzm form fleksyjnych, formy wariantywne, kryteria podziału leksemów na części mowy
Deklinacja polska i jej kategorie fleksyjne w odniesieniu do języków słowiańskich, indoeuropejskich i innych języków świata (przypadek, liczba, deprecjatywność, rodzaj, stopień): charakterystyka deklinacji rzeczowników wszystkich rodzajów gramatycznych z uwzględnieniem morfologicznych wykładników rodzaju gramatycznego; charakterystyka deklinacji przymiotników z uwzględnieniem morfologicznych wykładników rodzaju męskonieżywotnego, męskożywotnego, męskoosobowego, żeńskiego, nijakiego, niemęskoosobowego; charakterystyka deklinacji zaimków nierodzajowych i rodzajowych; charakterystyka deklinacji liczebników głównych, zbiorowych i porządkowych z uwzględnieniem morfologicznych wykładników rodzaju męskoosobowego liczebników głównych; specyfika składni liczebników głównych męskoosobowych
Koniugacja polska i jej kategorie fleksyjne w odniesieniu do języków słowiańskich, indoeuropejskich i innych języków świata (czas, tryb, osoba, aspekt, strona); czas teraźniejszy – temat, końcówki, formy fleksyjne tworzone od tematu czasu teraźniejszego, podział czasowników na koniugacje; bezokolicznik; czas przeszły – temat, końcówki, formy fleksyjne tworzone od tematu czasu przeszłego, czas zaprzeszły jako konstrukcja wymierająca; czas przyszły prosty i złożony; prymarne i sekundarne funkcje czasów gramatycznych; imiesłowy przymiotnikowe (deklinacja); imiesłowy przysłówkowe; tryb rozkazujący, przypuszczający, oznajmujący; nieosobowe formy czasownika; aspekt czasownika jako kategoria semantyczna właściwa językom słowiańskim, pary aspektowe, relacja semantyczna między czasownikiem niedokonanym i dokonanym; czasowniki przechodnie i nieprzechodnie i ich funkcje składniowe
Podstawowe pojęcia z zakresu składni polskiej: zdanie, równoważnik zdania, fraza, składnik; budowa zdania; zdania proste i złożone (parataksa, hipotaksa); typy zdań współrzędnie złożonych, typy zdań podrzędnie złożonych; schematy zdaniowe; korelacja form fleksyjnych z funkcją syntaktyczną; związek zgody, związek rządu, związek przynależności; rekcja czasownika; składnia zdania zaprzeczonego; łączliwość polskich przyimków i jej wpływ na ich wartość semantyczną
Lingwistyczna analiza współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie morfologicznym i syntaktycznym
Przygotowanie prezentacji wskazującej na węzłowe problemy przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia gramatycznego na poziomie morfologicznym lub syntaktycznym
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
słuchacz potrafi:
wykorzystywać w toku nauczania języka polskiego jako obcego znajomość systemu morfologicznego i syntaktycznego języka polskiego, czyli wzajemnie motywujących się relacji o charakterze formalno-semantycznym służących efektywności komunikacyjnej, z uwzględnieniem jego specyfiki w odniesieniu porównawczym do innych języków naturalnych
wyjaśnić miejsce wiedzy o systemie morfologicznym i syntaktycznym współczesnego języka polskiego w strukturze języka polskiego jako języka indoeuropejskiego, słowiańskiego, typologicznie fleksyjnego z uwzględnieniem kontekstu międzykulturowej komunikacji międzyludzkiej
czytać ze zrozumieniem opracowania teoretyczne i podręcznikowe z zakresu systemu morfologicznego i syntaktycznego współczesnego języka polskiego w języku polskim (i/lub w preferowanym przez słuchacza języku obcym), krytycznie oceniać ich przydatność w nauczaniu języka polskiego jako obcego, a także prawidłowo posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z tego zakresu wiedzy o języku
dokonać lingwistycznej analizy współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie morfologicznym i syntaktycznym
przygotować prezentację wskazującą na węzłowe problemy w przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia gramatycznego na poziomie morfologicznym lub syntaktycznym
czynnie uczestniczyć w zespołowym rozwiązywaniu problemów z zakresu lingwistycznej interpretacji współczesnych tekstów polskich na poziomie morfologicznym i syntaktycznym
Kryteria oceniania
sprawność w zakresie lingwistycznej analizy współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie morfologicznym i syntaktycznym, polegająca na umiejętnym formułowaniu i interpretacji problemów z wykorzystaniem terminologii naukowej;
wartość merytoryczna prezentacji wskazującej na węzłowe problemy w przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia gramatycznego na poziomie morfologicznym lub syntaktycznym.
Literatura
M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2004.
P. Bąk, Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny, wyd. 15, Warszawa 2016 (lub wydania wcześniejsze).
H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składania, Warszawa 2005.
L. Madelska, M. Warchoł-Schlottmann, Odkrywamy język polski. Gramatyka dla uczących (się) języka polskiego jako obcego, wyd. 2.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: