Pragmatyka językowa 03-PJ-11ZU

Treści programowe dla przedmiotu:
- użycie języka (interakcja, nadawca, odbiorca, audytorium); model komunikacji,
- tło aktu komunikacyjnego (kontekst szeroki i wąski, sytuacja społeczna, zaplecze kulturowe; kontekst nadawczy i kontekst odbiorczy; czas; miejsce; okoliczności),
- uczestnicy aktu mowy (pojęcie kompetencji kulturowej - w tym językowej i komunikacyjnej, role komunikacyjne, intencje komunikacyjne),
- ideacyjne, interakcyjne i tekstowe funkcje języka,
- teoria aktów mowy (aspekt lokucyjny, illokucyjny i perlokucyjny; siła illokucyjna i zamierzone efekty perlokucyjne; warunki fortunności),
- typologia aktów mowy (bezpośrednie i pośrednie akty mowy; performatywy i konstatacje),
- presupozycje i implikatury; referencjalność, indeksykalność, deiktyczność,
- teoria konwersacji (kooperacja, maksymy konwersacyjne Grice’a, gry językowe),
- pragmatyka grzeczności,
- etyka komunikowania,
- pragmatyka a gramatyka; pragmatyka a semantyka.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - przekazanie niezbędnej wiedzy dotyczącej pragmatycznych narzędzi analizy i opisu różnych wypowiedzi, - kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej w samodzielnych pracach badawczych i przyszłej praktyce zawodowej, - wdrażanie do umiejętnego, samodzielnego zgłębiania wiedzy z zakresu pragmatyki językowej, - kształcenie zdolności opisu języka pod kątem jego różnych komunikacyjnych zastosowań, kontekstowych i kulturowych przeobrażeń, pragmatycznej i retorycznej specyfiki, - wzrost lingwistycznej świadomości interpretatora, - wyrobienie umiejętności argumentowania sądów w trakcie dyskusji.

Kierunek studiów

filologia polska

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, uczenie problemowe (problem-based learning), rozwiązywanie zadań, metoda ćwiczeniowa, metoda warsztatowa, metoda projektu, metody aktywizujące, praca w grupach.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

II stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Efekty kształcenia

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- ma wiedzę na temat pragmatyki językowej (koncepcje badawcze i ich przydatność w analizie tekstu i praktyce komunikacyjnej),
- potrafi wyjaśnić różnice między intencją komunikacyjną a funkcją testu; w określonym przekazie umiejętnie rozpoznaje akty mowy, wskazuje możliwe znaczenia, określa czynniki kontekstowe,
- zna, rozumie i potrafi wyjaśnić i zastosować w praktyce badawczej podstawową aparaturę terminologiczną związane z pragmatyką językową,
- rozpoznaje aspekty komunikacyjne i kulturowe wpływające na rozumienie przekazu językowego,
- dba o poprawność języka i kulturę komunikacji interpersonalnej, oraz wykazuje troskę o etyczność komunikacji,
- jest gotowy do samodzielnej, krytycznej lektury tekstów naukowych i dyskusji z proponowanymi w niej badawczymi rozwiązaniami,
- umiejętnie łączy wiedzę stricte językoznawczą z zagadnieniami z zakresu historii i teorii literatury, psycholingwistyki, neurolingwistyki, socjolingwistyki.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): w pełni przyswojone zagadnienia z zakresu pragmatyki językowej; bardzo dobra znajomość siatki pojęciowej i prawidłowe jej wykorzystanie w praktyce; wysoka umiejętność analizy i interpretacji tekstu (pod kątem problematyki omawianej na zajęciach); wysoki poziom aktywności; bardzo dobra ocena za samodzielnie przygotowaną prezentację, projekt lub analizę tekstu.

dobry plus (+db; 4,5): w pełni przyswojone zagadnienia z zakresu pragmatyki językowej; bardzo dobra znajomość siatki pojęciowej i poprawne jej wykorzystanie w praktyce; wysoka umiejętność analizy i interpretacji tekstu (pod kątem problematyki omawianej na zajęciach); wysoki poziom aktywności; niższa ocena za samodzielnie przygotowaną prezentację, projekt lub analizę tekstu.

dobry (db; 4,0): w dobrym stopniu przyswojona problematyka z zakresu pragmatyki językowej; dobra znajomość siatki pojęciowej i jej poprawne wykorzystanie; dobre przygotowanie do analizy i interpretacji tekstu (pod kątem problematyki omawianej na zajęciach); aktywność; dobra ocena za samodzielnie przygotowaną prezentację, projekt lub analizę tekstu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość zagadnień z pragmatyki językowej; zadowalający stopień przyswojenia siatki pojęciowej; problemy związane z analizą i interpretacją tekstu (pod kątem badawczym przedstawionym na zajęciach); słaba znajomość literatury przedmiotu; dostateczna ocena za przygotowaną prezentację, projekt lub analizę tekstu

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość zagadnień z zakresu pragmatyki językowej; problemy związane z rozumieniem podstawowych pojęć i ich poprawnym użyciem; kłopot z przygotowaniem analizy i interpretacji tekstu; liczne błędy i nieścisłości w samodzielnie przygotowanej prezentacji, projekt lub analizie tekstu.

niedostateczny (ndst; 2,0): nieznajomość problematyki z zakresu pragmatyki językowej, kłopoty związane z rozumieniem podstawowych pojęć; brak podstaw do przygotowania analizy i interpretacji tekstu; niedostateczna ocena za prezentację, projekt lub analizę tekstu.

Literatura

Zalecana literatura:
Austin, J. L., Jak działać słowami, [w:] Mówienie i poznawanie, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993.
Awdiejew A., Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków 1987.
Bariery i pomosty w komunikacji językowej Polaków, red. J. Bartmiński, U. Majer-Baranowska, Lublin 2005.
Butler J., Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, tłum. A. Ostolski, Warszawa 2010.
Cegieła A., Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa 2014.
Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
Fish S., Zwykłe okoliczności, język dosłowny, bezpośrednie akty mowy, to, co normalne, potoczne, oczywiste, zrozumiałe samo przez się i inne szczególne przypadki, [w:] idem, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, tłum. A. Szahaj, Kraków 2008.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2008.
Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994.
Grębowiec J., Mówić i działać. Wykłady z pragmatyki języka, Wrocław 2013.
Grice P.H., Logika a konwersacja, tłum. B. Stanosz, [w:] Język w świetle nauki, red. B.Stanosz, Warszawa 1980.
Grochowski M., Zarys analizy semantycznej grupy jednostek wyrażających negatywne etycznie relacje osobowe (kpina, zniewaga, upokorzenie), „Polonica” 1982, VIII, s. 57-72.
Grzeczność nasza i obca, red. M. Marcjanik, Warszawa 2005.
Grzegorczykowa R., Obelga jako akt mowy, „Poradnik Językowy” 1991, nr 5–6.
Grzegorczykowa R., Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, [w:] Język a kultura, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław 1991.
Kalisz R., Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.
Levinson, S. C., Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa 2010.
Marcjanik M., Polska grzeczność językowa, Kielce 2002.
Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, red. J. Stevart, Warszawa 2005.
Searl J. R., Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1987.
Tannen D., To nie tak! Jak styl konwersacyjny kształtuje relacje z innymi, tłum. P. Budkiewicz, Poznań 2002.
Zdunkiewicz D., Akty mowy, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.
Zdunkiewicz D., Teoria implikatur Grice’a a język wartości, „Poradnik Językowy” 1989, z. 8.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-PJ-11ZU w USOSweb