Literatura powszechna 03-LP-12PFDL
Treści programowe dla przedmiotu:
- ważne dzieła literackie w kontekście historycznym (od arcydzieł literackich do literatury popularnej),
- prądy literackie, konwencje, gatunki i typy literatury w kulturze,
- dzieło literackie jako nośnik określonych wartości i wizji świata oraz ważny składnik tradycji,
- ważne kategorie estetyczne literatury Zachodu pomocne w interpretacji tekstów kultury,
- dzieło jako źródło wiedzy historycznej i historia jako kontekst w interpretacji dzieła literackiego,
- biografia autora a interpretacja dzieła literackiego,
- odbiorca dzieła literackiego ze szczególnym uwzględnieniem pytania o status adresata dziecięcego w tradycji literackiej,
- znaczenie obecności literatury obcej w procesie dydaktycznym oraz przykłady praktycznego wykorzystania omawianych utworów podczas lekcji języka polskiego i historii,
- wartość przekładu intersemiotycznego (adaptacji) w procesie dydaktycznym literatury powszechnej w szkole.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- potrafi wskazać ważne, kluczowe utwory literackie kultury Zachodu, określać w sposób ogólny charakter epoki, do której należą, i miejsce utworu w tradycji kulturowej,
- umie analizować, interpretować charakterystyczne teksty literackie na tle poszczególnych epok przy wykorzystaniu wybranych metodologii oraz określać ich przydatność w procesie edukacji,
- umie odnajdywać zależności między tekstami obecnymi w podstawie programowej dla szkól podstawowych (literatura dziecięca) a innymi utworami literatury, które posłużyć mogą jako konteksty w procesie dydaktycznym,
- potrafi wykorzystywać teksty literackie jako źródło wiedzy o kulturze epoki i jej społeczeństwie, na użytek własnych przedsięwzięć badawczych a także w procesie dydaktycznym,
- rozróżnia historycznie rozróżniane rejestry kultury (ludową, elitarną, popularną, masową), jest świadom zasad i historycznych uwarunkowań takich klasyfikacji oraz wartościuje wybrane teksty z różnych rejestrów z perspektywy współczesnego odbiorcy,
- potrafi wskazywać konkretne nawiązania między literaturą poszczególnych epok a istotnymi prądami filozoficznymi epokę kształtującymi,
- umie omówić wybrane zależności między literaturą a innymi sztukami, w tym adaptacjami i tekstami inspirowanymi ważnymi utworami literackimi, w kontekście ich możliwej aplikacji w procesie dydaktycznym.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość utworów omawianych na zajęciach oraz wybranych lektur dodatkowych samodzielnie przygotowanych przez studenta/studentkę, bardzo dobra umiejętność referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej, bardzo dobra znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych oraz historii i kultury wybranych epok, wysoka świadomość znaczenia, duża sprawność analityczno-interpretacyjna, bardzo dobra umiejętność operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej (wystąpienie w dyskusji, referat historycznoliteracki) i wskazania praktycznego wykorzystania wybranych utworów w procesie dydaktycznym.
dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami w zakresie analizy i interpretacji tekstu literackiego oraz umiejętności wskazania zastosowań wybranych tekstów w procesie dydaktycznym.
dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: nieco niższa znajomość wybranych utworów literatury omawianej na zajęciach i ich kontekstu historycznego, nieco niższa umiejętność referowania ich problematyki i mniejsza zdolność praktycznego wykorzystania ich w procesie dydaktycznym.
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość utworów omawianych na zajęciach oraz przygotowanych samodzielnie do zaliczenia, zadowalająca umiejętność referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej i metodycznej, zadowalająca sprawność analityczno-interpretacyjna i umiejętność wskazania wykorzystania wybranych utworów w procesie dydaktycznym.
dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość utworów omawianych na zajęciach oraz opracowanych samodzielnie, zadowalająca umiejętność referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej, słabsza znajomość kontekstu historycznego wybranych okresów, słaba sprawność analityczno-interpretacyjna oraz niska umiejętność wskazywania możliwości wykorzystania wybranego materiału w celach dydaktycznych.
niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość utworów literatury polskiej i światowej epoki, brak umiejętności referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej, niezadowalająca znajomość kontekstu historycznego wybranych okresów, brak sprawności analityczno-interpretacyjnej, brak umiejętności wskazania możliwości wykorzystania wybranego materiału w celach dydaktycznych.
Literatura
Zalecana literatura:
Z listy lektur prowadzący zajęcia wybiera do dziesięciu tytułów, może też uzupełnić listę o tytuły, które uzna za istotne. Dodatkowo, aby zaliczyć przedmiot, studentka/student opracowuje w ramach przygotowania do zaliczenia dowolnie wybrane trzy lektury tworzące tzw. blok tematyczny.
Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska, opr. J. Łanowski, wyd. XIII nowe zupełne Wrocław: Ossolineum 1981, BN II nr 17 (lub późniejsze wydania).
Homer, Odyseja, przeł. L. Siemieński, opr. Z. Abramowiczówna i J. Łanowski, wyd. X nowe zupełne, Wrocław: Ossolineum 1992, BN II nr 21 (lub późniejsze wydania).
Sofokles, Antygona, przeł. K. Morawski, opr. S. Srebrny i J. Łanowski, wyd. XII, Wrocław: Ossolineum 1995, BN II nr 1
Księga tysiąca i jednej nocy: wybrane opowieści, wyb. W. Kubiak, przeł.. W. Kubiak i J. Ficowski, opr. T. Lewicki, Wrocław: Ossolineum 1959, BN II nr 115.
Arcydzieła francuskiego średniowiecza, wyb. M. Żurowski, przeł. T. Żeleński (Boy), A. Tatarkiewicz, opr. Z. Czerny, Warszawa: PIW 1966 (tu: Pieśń o Rolandzie, Dzieje Tristana i Izoldy).
Opowieści Okrągłego Stołu, opr. J. Boulanger i E. Żółkiewska, przeł. K. Dolatowska, T. Komendant, Warszawa: PIW 1987.
Dante Alighieri, Boska komedia (wybór), przeł. E. Porębowicz, opr. K. Morawski, Wrocław: Ossolineum 1977, BN II 187.
G. Boccacio, Dekameron, przeł. E. Boyé, tekst popr. i uzup. M. Brahmer, posł. K. Pysiak, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1994 (lub inne wydanie; wybrane nowele).
Rabelais, Gargantua i Pantagruel, przeł. i por. T. Żeleński (Boy), t. 1-2, Warszawa: PIW 1988.
W. Shakespeare, Hamlet, Romeo i Julia oraz Wiele hałasu o nic, dowolne wydania.
Miguel de Cervantes Saavedra, Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy, przeł. A.L. Czerny i Z. Czerny, t. 1 (dowolne wydanie).
J. Lafontaine, Bajki, przeł. S. Komar, opr. L. Łopatyńska, Wrocław: Ossolineum 1951, BN II nr 60.
Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, wyb. przeł. i opr. S. Barańczak, Warszawa: PIW 1982.
J.J. Rousseau, Emil czyli O wychowaniu, przeł. W. Husarski, opr. J. Legowicz, t. 1-2, Wrocław: Ossolineum 1955.
L. Sterne, Życie i myśli JW. Pana Tristrama Shandy, przeł. K. Tarnowska, posł. W. Chwalewik, Warszawa: Czytelnik 2001.
J.W. Goethe, Wilhelm Meister. Obie części, przeł. P. Chmielowski, Warszawa: S. Lewenthal 1890 (tekst publikacji dostępny w bibliotece internetowej Polona).
W. Grimm, Baśnie braci Grimm : baśnie domowe i dziecięce zebrane przez braci Grimm. T. 1-2 przeł. E. Bielicka i M. Tarnowski ; posł. H. Kapełuś, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1982.
W. Wordsworth, S. T. Coleridge, R. Southey, Angielscy poeci jezior, wyb. Przeł. I opr. S. Kryński, Wrocław: Ossolineum 1963, BN II 143.
J. Austen, Emma, przeł. J. Dmochowska, Warszawa: Czytelnik 1963.
Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, opr. T. Namowicz, Wrocław: Ossolineum 2000, BN II nr 246.
M. Lermontow, Bohater naszych czasów, przeł. W. Rogowicz, opr. W. Jakubowski, Wrocław: Ossolineum 1966, BN II nr 153.
Stendhal, Czerwone i czarne, przeł. T. Żeleński (Boy), posł. M. Żurowski, Warszawa: PIW 1978 (lub inne wydanie).
R. W. Emerson, Historia i Poleganie na sobie w: tegoż, Eseje, przeł. A. Tretiak, t. I, Wydawnictwo Test 1997 oraz R. W. Emerson, Natura. Amerykański uczony, przeł. M. Filipczuk ; posł. P. Gutowski, Kraków: Zielona Sowa 2005.
H. D. Thoreau, Walden albo życie w lesie, przeł. i opr. H. Cieplińska, Warszawa: PIW 1991 (lub inne wydanie).
E. A. Poe, Opowiadania, t. I, wybór. S. Kopaliński, przeł. S. Wyrzkowski, Kraków: Wydawnictwo literackie 1956.
E. Dickinson, Wiersze wybrane, przeł. S. Barańczak, Kraków: Znak 2001.
A. Dumas, Trzej muszkieterowie, przeł. J. Guze, Warszawa: Iskry 1955.
E. Brontë, Wichrowe wzgórza, przeł. J. Sujkowska, opr. B. Bałutowa, Wrocław: Ossolineum 1990, BN II nr 228.
Ch. Brontë, Dziwne losy Jane Eyre, przeł. T. Świderska, Warszawa: PIW 1959.
M. Twain, Przygody Hucka, przeł. K. Tarnowska, Warszawa: Iskry 1955 (lub inne wydanie).
albo M. Twain, Jankes na dworze Króla Artura, przeł. A. Kreczmar, Warszawa: Iskry 1995.
W. Whitman, Źdźbła trawy: poezje wybrane, wyb. i opr. J. Żuławski, Warszawa PIW 1966
lub W. Whitman, Pieśń o sobie, wyb. i przeł. A. Szuba, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1992.
W. Thackeray, Targowisko próżności: powieść bez bohatera, t. 1-2, przeł. B. Dobrowolski, Warszawa: Książka i Wiedza 1950.
Ch. Dickens, Oliver Twist przeł. A. Glinczanka, Warszawa: PIW 1953 albo Ch. Dickens, Wielkie.
H. Balzac, Ojciec Goriot, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa: Książka i Wiedza 1949.
G. Flaubert, Pani Bovary: z obyczajów prowincji, przeł. L. Engelking, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2005.
Ch. Baudelaire, Kwiaty zła, wyb. M. Leśniewska i J. Brzozowski, opr. J. Brzozowski, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1990 albo Symboliści francuscy. Od Baudelaire’a do Valéry’ego, opr. M. Jastrun i J. Kamionkowa, Wrocław: Ossolineum 1965, BN II nr 146.
Antoni Czechow, Opowiadania i opowieści, przeł. I. Bajkowska [et al.], opr. R. Śliwowski, Wrocław: Ossolineum 1989.
F. Dostojewski, Idiota, przeł. J. Jędrzejewicz, Warszawa PIW 1979 albo F. Dostojewski, Biesy, przeł. A. Pomorski, Kraków: Znak 2010.
L. Tołstoj, Wojna i pokój, t.1-2, przeł. A. Stawar, Warszawa: PIW 1979 (lub inne wydanie) albo L. Tołstoj, Anna Karenina, przeł. K. Iłlakowiczówna (dowolne wydanie).
Juliusz Verne, W 80 dni dookoła świata, przeł. Z. Florczak, Warszawa: Nasza Księgarnia 1952.
H. Ch. Andersen, Baśnie t.1-3, Warszawa 1956.
R. Kipling, Księga dżungli, przeł. J. Birkenmajer, Warszawa: Nasza Księgarnia 1957.
E.R. Borroughs, Tarzan wśród małp, przeł. Władysław Kierst, Warszawa: WAiF 1989.
H. James, Ambasadorowie t. 1-2, przeł. M. Skibniewska, Warszawa: Czytelnik 1960.
albo H. James, O czym wiedziała Masie? Przeł. M. Moltzan-Małkowska, Warszawa: Prószyński i S-ka 2012.
Oscar Wilde, Eseje, opowiadania, bajki, poematy prozą, red. J. Żuławski, Warszawa: PIW 1957.
J. M. Barrie, Piotruś Pan, przeł. i opr. Z. Rogoszówna, Warszawa: Nasza Księgarnia 1958.
F. Baum, Czarnoksiężnik ze szmaragdowego grodu, przeł. S. Wortman, Warszawa: Nasza Księgarnia 1962 (lub późniejsze wydania).
A. C. Doyle, Studium w szkarłacie, przeł. T. Evert w: 3xSherlock Holmes, Warszawa: Iskry 1969 albo dowolny zbiór opowiadań o Sherlocku Holmesie.
Sidonie-Gabrielle Collette, Klaudyna w szkole. Klaudyna w Paryżu, Warszawa: PIW 1975.
J. Conrad, Wybór opowiadań, przeł. A. Zagórska, H. Carroll-Najder, opr. Zdzisław Najder, Wrocław: Ossolineum 1972, BN II nr 171.
S. Lageröf, Cudowna podroż, t. 1-2, przeł. J. Mortkowiczowa, opr. Andrzej Chojecki, Wrocław: Ossolineum 1992.
J. London, Wilk morski przeł. J. B. Rychliński, Warszawa: Iskry 1955 albo Biały kieł, przeł. Anna Przedpełska-Trzeciakowska, Warszawa: Iskry 1955.
Kenneth Grahame, O czym szumią wierzby, przeł. M. Godlewska, Warszawa: Nasza Księgarnia 1957 (lub późniejsze wydania).
R. Musil, Niepokoje wychowanka Törlessa, przeł. W. Kragen, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965.
James Joyce, Dublińczycy przeł. Z. Batko, Kraków: Znak 2005 albo J. Joyce Portret artysty w wieku młodzieńczym, przeł. i opr. J. Jarniewicz, Kraków: Znak 2005.
J. Joyce, Ulisses, przeł. M. Słomczyński, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969 (lub inne wydanie).
M. Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, t. 1, W stronę Swanna, przeł. T. Żeleński (Boy), Warszawa: PIW 1965 (lub inne wydanie).
T. Mann, Buddenbrookowie, przeł. E. Librowiczowa, Warszawa: Czytelnik 1956 albo T. Mann, Czarodziejska góra, t.1-2, przeł. Józef Kramsztyk i Jan Łukowski, Warszawa: Czytelnik 1953 (lub inne wydania).
H. Barbusse, Ogień, przeł. Z. Jaremko-Pytkowska, Warszawa: PIW 1959.
albo E. M. Remarque, Na zachodzie bez zmian, przeł. S. Napierski, Warszawa: PIW 1967.
E. Junger, W stalowych burzach, przeł. W. Kunicki, Warszawa: Czytelnik 1999.
J. Hasek, Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej, przeł. P. Hulka-Laskowski, Warszawa: Książka i Wiedza 1954 (lub inne wydanie).
S. Lewis, Babbitt, przeł. Z. Popławska, Warszawa: Książka i Wiedza 1949 (lub inne wydanie).
K. Mansfield, Garden party, przeł. B. Kopelówna, Warszawa: Czytelnik 1958.
Surrealizm: teoria i praktyka twórcza, wyb. i przeł. A. Ważyk, Warszawa: Czytelnik 1973.
T. S. Eliot, Poezje, wyb. i opr. M. Sprusiński, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978
oraz T. S. Eliot, Koty, przeł. S. Barańczak, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1995.
F. Scott Fitzgerald, Wielki Gatsby, przeł. J. Dehnel, Kraków: Znak 2013.
V. Woolf, Pani Dalloway, przeł. K. Tarnowska, Warszawa: PIW 1961. albo V. Woolf, Orlando, przeł. T. Bieroń, Kraków: Znak 2006.
F. Kafka, Proces, przeł. B. Schulz, Warszawa: PIW 1957.
albo F. Kafka, Nowele i miniatury, przeł. Roman Karst, Alfred Kowalkowski, Warszawa: PIW 1961.
A. Gide, Fałszerze. Dziennik „Fałszerzy”, przeł. J. i H. Iwaszkiewiczowie, J. Rogoziński, opr. K. Jarosz, Wrocław: Ossolineum 2003, BN II nr 251.
S. i F. Themerson, Przygody Pędrka Wyrzutka, Warszawa: Iskry 2002.
W. Faulkner, Niepokonane, przeł. Ewa Życieńska ; opr. Barbara Kryda, Wrocław: Ossolineum 1991.
E. Hemingway, Komu bije dzwon, przeł. Bronisław Zieliński ; oprac. Leszek Elektorowicz, wyd. III poprawione, Wrocław: Ossolineum 1992, BN II nr 194.
M. Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, opr. A. Drawicz, G. Przebinda, Wrocław: Ossolineum 1990, BN II nr 229.
G. Orwell, Rok 1984, przeł. T. Mirkowicz, Warszawa: Muza 1999 albo G. Orwell, Folwark zwierzęcy, przeł T. Jeleńska, Kraków: Oficyna Literacka 1990 (lub inne wydania).
A. Frank, Dziennik Anny Frank : 12 czerwca 1942 - 1 sierpnia 1944, przeł. Zofia Jaremko-Pytowska, Warszawa: PIW 1957.
J. D. Salinger, Buszujący w zbożu, przeł. M. Skibniewska, Warszawa: Iskry 1961.
K. Kawafis, Wiersze zebrane, przeł. Z. Kubiak, Warszawa: Wydawnictwo Tenten 1995.
C. S. Lewis, Lew, czarownica i stara szafa, przeł. A. Polkowski, Warszawa: Pax 1985.
J. R. R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, przeł. M. Skibniewska, Warszawa: Iskry 1960.
T. Jasson, Muminki. Księga pierwsza Warszawa: Nasza Księgarnia 2012.
R. Ellison, Niewidzialny człowiek, przeł. A. Jankowski, Poznań: Rebis 2004.
H. Hesse, Gra szklanych paciorków. Próba opisu życia magistra ludi Józefa Knechta wraz z jego spuścizną pisarską, przeł. Maria Kurecka, Warszawa: PIW 1999 (lub inne wydanie).
S. Beckett, Dramaty, przeł. i opr. A. Libera, Wrocław: Ossolineum 1995, BN II nr 241.
S. Plath, Szklany klosz przeł. M. Michałowska, Warszawa: Czytelnik 1975.
albo S. Plath, Poezje wybrane przeł. Julia Hartwig, Jan Rostworowski, Teresa Truszkowska, opr. Grażyna Borkowska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2004.
G. Perec, W albo wspomnienie dzieciństwa, przeł. W. Brzozowski, Kraków: Wydawnictwo Lokator 2014 albo G. Perec, Pamiętam że. To co wspólne 1, przeł. K. Zabłocki, Kraków: Wydawnictwo Lokator 2013.
H. Lee, Zabić drozda, przeł. Z. Kierszys, Warszawa: Książka i Wiedza 1975 (lub inne wydanie).
J. Brodski, 82 wiersze i poematy, wyb. i opr. S. Barańczak, Kraków: Znak 1989.
G. Grass, Blaszany bębenek, przeł. S. Błaut, Warszawa: PIW 1983.
M. Ende, Nie kończąca się historia, przeł. S. Błaut, Warszawa: Nasza Księgarnia 1986.
K. Kesey, Lot nad kukułczym gniazdem, przeł. T. Mirkowicz, Warszawa: PIW 1981.
B. Chatwin, W Patagonii, przeł. R. Ginalski, Warszawa: Bertelsmann Media 2007.
M. V. Llosa, Rozmowa w katedrze, przeł. Z. Wasitowa, Warszawa: PIW 1979.
E. White, Zuch, przeł. J. Jarniewicz, Wrocław: Biuro Literackie 2012.
J. M. Coetzee, Chłopięce lata: sceny z prowincjonalnego życia, przeł. M. Kłobukowski, Kraków: Znak 2007 oraz j. M. Coetzee, Młodość: sceny z prowincjonalnego życia, przeł. M. Kłobukowski, Kraków: Znak 2007.
J. Eugenides, Przekleństwa niewinności, przeł. T. Bieroń, Kraków: Znak 2013.
C. McCarthy, Suttree, przeł. M. Świerkocki, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: