Wada słuchu i wzroku ucznia jako specjalne potrzeby edukacyjne 03-F-WSW

Tematyka spotkań:
1. Specjalne potrzeby edukacyjne w świetle dokumentów prawnych ze szczególnym uwzględnieniem uczniów z wadą słuchu lub wzroku, a także problemu definiowania pojęcia niepełnosprawności.
2. Tożsamość ucznia z wadą słuchu z pespektywy komunikacyjnej i kulturowej.
3. Uczeń z wadą słuchu w systemie edukacji w Polsce i na świecie – historia i teraźniejszość.
4. Czy można zbudować uniwersalne standardy dostosowania kształcenia i komunikacji do możliwości percepcyjnych uczniów głuchych i niedosłyszących?
5. Metody glottodydaktyczne w kształceniu językowym uczniów głuchych i niedosłyszących – próby przygotowania wybranych materiałów dydaktycznych.
6. Napisy na materiałach audiowizualnych dla ucznia z wadą słuchu – jakie i dlaczego mamy wątpliwości? – analizy wybranych typów napisów i ocena ich przydatności w procesie kształcenia.
7. Język polski jako ojczysty czy obcy? – język polski jako przedmiot szkolny.
8. Czy możliwy jest dialog? – sprawności językowe ucznia z wadą słuchu a jego funkcjonowanie na zajęciach lekcyjnych.
9. Tożsamość ucznia z wadą wzroku z perspektywy edukacyjnej i kulturowej.
10. Jak ukazać niewidzialne? – problem przekazu treści wizualnych uczniom z wadą wzroku.
11. Audiodeskrypcja jako remedium? Co powinna zawierać AD? – analizy wybranych AD obrazów i fragmentów filmów.
12. Dostosowanie kultury do potrzeb osób niedowidzących i niewidzących jako wskazówki dla nauczycieli (odbiór rzeźby za pomocą wydruków 3D, makiety, wykorzystanie substancji plastycznych).
13. Uczeń z wadą słuchu lub wzroku a problem wymagań i sposobów oceniania – przez pryzmat dokumentów oświatowych i osobistych przekonań (stereotypy związane z niepełnosprawnością, przybierane przez nauczycieli „maski dobroczynności”).
14. Integracja możliwa czy pozorna? - perspektywa nauczyciela i ucznia.
15. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – dylematy, postulaty badawcze i perspektywy rozwoju stojące przed nauczycielami uczącymi głuchych, niedosłyszących, niewidomych i niedowidzących w szkołach ogólnodostępnych. Podsumowanie cyklu spotkań.

Cele kształcenia

Cele proponowanych zajęć fakultatywnych: - określenie tożsamości uczniów z wadą wzroku, a także uczniów z wadą słuchu w aspekcie specjalnych potrzeb edukacyjnych; - omówienie specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów na tle sposobów definiowania niepełnosprawności w świetle dokumentów prawnych; - wskazanie ograniczeń w komunikacji występujących w pracy z uczniem niedosłyszącym i głuchym; - klasyfikacje funkcjonalne i audiometryczne uszkodzeń słuchu; - wskazanie trudności z funkcjonowaniem ucznia niewidomego i niedowidzącego na zajęciach przedmiotowych; - edukacja głuchych i niedosłyszących w Polsce i na świecie; - wskazanie możliwości dostosowania zajęć dydaktycznych do możliwości percepcyjnych ucznia głuchego, niedosłyszącego, niewidomego i niedowidzącego); - przedstawienie problemu z określeniem statusu polszczyzny jako języka pierwszego, obcego lub drugiego ucznia z wadą słuchu i wyjaśnienie braku możliwości przyjmowania jednoznacznych rozstrzygnięć; - przedstawienie korzyści z wykorzystania metod glottodydaktycznych na zajęciach języka polskiego, w których uczestniczą uczniowie z wadą słuchu; - zapoznanie Studenta ze sposobami dostosowania materiałów edukacyjnych do potrzeb ucznia z wadą słuchu (graficzne, napisy do materiałów audiowizualnych, skryptu z zajęć i in.), - przedstawienie Studentom możliwości dostosowania narzędzi dydaktycznych do potrzeb ucznia z wadą wzroku (audiodeskrypcja); - kształcenie umiejętności przygotowania wybranego problemu dotyczącego literatury, kultury lub języka adresowanego do ucznia z wadą słuchu lub wzroku; - przygotowanie Studenta do podjęcia próby dostosowania wybranych zadań do ucznia niesłyszącego lub niedowidzącego i niewidomego.

Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć

literatura przedmiotu zostanie podana przez prowadzącą zajęcia na pierwszym spotkaniu

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

metody pracy: - problemowa - elementy wykładu/prezentacji przygotowywanych przez prowadzącego/ uczestników - zadania i projekty grupowe - gry dydaktyczne Praca podczas zajęć będzie często zespołowa, rzadziej indywidualna.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2019/SL:

Marta Wrześniewska-Pietrzak

W cyklu 2018/SL:

Krzysztof Skibski
Marta Wrześniewska-Pietrzak

Efekty kształcenia

Po zakończonym cyklu zajęć Student:
- ma podstawową wiedzę dotyczącą funkcjonowania uczniów z wadą słuchu, a także uczniów z wadą wzroku w szkole ogólnodostępnej;
- zna dokumenty prawne określające specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z wadą wzroku lub słuchu;
- zna sposoby kształcenia uczniów głuchych, niesłyszących, niewidomych i niedowidzących w systemie edukacji w Polsce i potrafi wskazać walory i wady poszczególnych rozwiązań (szkoła masowa, szkolnictwo specjalne, szkoły integracyjne, edukacja dwujęzyczna)
- potrafi wskazać podstawowe elementy składające się na tożsamość ucznia z wadą słuchu (w tym Głuchego);
- rozumie konieczność dostosowania sytuacji komunikacyjnej do możliwości ucznia z wadą słuchu (lipreading, dostosowanie tempa mowy, organizacja przestrzeni klasy, zasady dotyczące prowadzonego dialogu podczas zajęć);
- potrafi wskazać podstawowe elementy budujące tożsamość ucznia niedowidzącego i niewidomego;
- potrafi wskazać zasady tworzenia audiodeskrypcji malarskiej i filmowej, a także ich zastosowanie w procesie edukacyjnym;
- potrafi dostosować materiał dydaktyczny oraz metody pracy i weryfikowania efektów kształcenia do potrzeb komunikacyjnych i percepcji uczniów z wadą słuchu lub wzroku (z użyciem AD, napisów, materiałów dydaktycznych odpowiadających na potrzeby ucznia z wadą słuchu lub wzroku, preferowane sposoby testowania wiedzy, proponowane udogodnienia);
- potrafi merytorycznie ocenić wartość proponowanych narzędzi dydaktycznych w aspekcie pracy z uczniem z wadą słuchu lub wzroku.

Kryteria oceniania

Zaliczenie przedmiotu:
- obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieobecności)
- aktywny udział w zajęciach (dyskusja, omawianie zadań problemowych)
- przygotowanie do zajęć
Warunkiem zaliczenia zajęć jest przygotowanie propozycji narzędzia dydaktycznego dostosowanego do potrzeb edukacyjnych ucznia z wadą słuchu, a także wzroku, a także omówienie zastosowanych w nim rozwiązań. Ocena obejmuje zarówno aspekt merytoryczny, jak i estetyczny.

Możliwość zdawania egzaminu – egzamin ustny:
Obowiązuje znajomość wykorzystanej na zajęciach literatury przedmiotu oraz omawianych zagadnień. Dodatkowo osoba przystępująca do egzaminu wybiera sobie 2-3 pozycje lekturowe spoza omówionego kanonu odnoszące się do wybranego przez siebie problemu.

Literatura

Buryn, U., Hulbój, T., Kowalska M., Podziemska T., Rychlicka B. (2005). Uczeń z wadą słuchu chce zrozumieć świat. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych, Warszawa: MENiS.
Buryn, U., Hulbój, T., Kowalska M., Podziemska T. (red.). (2001). Mój uczeń nie słyszy. Warszawa: MEN.
Chmiel A., Mazur I. (2014) Audiodeskrypcja, Poznań. (wybór fragmentów).
Chrzanowska-Stróż B., Uczeń z wadą słuchu w szkole masowej, http://psp4.radom.pl/webs/strnaucz/uczenzwadasluchu.htm.
Domagała-Zyśk Ewa, O uczeniu języka angielskiego uczniów niesłyszących, „Języki Obce w Szkole” 2001, nr 7, s. 106-111.
Jadach-Stupnicka, Uczniowie niesłyszący w gimnazjum, „Kwartalnik Edukacyjny” 2004, nr 1, s. 21-24.
Jakubowski, S. (red.). (2005). Uczeń niewidomy i słabo widzący w ogólnodostępnej szkole średniej. Warszawa: MENiS
Januszewicz M., Jura M., Kowal J. (2014) Każdy ma prawo do nauki. Prawo głuchych do dostępu do język i edukacji, w: Edukacja głuchych, red. M. Sak, Warszawa, s. 8–16.
Januszewicz M. (2011) Lektoraty języka polskiego jako obcego dla Głuchych w Szkole Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców Uniwersytetu Wrocławskiego. Trudności, osiągnięcia, perspektywy, w: Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, red. K. Pluskota, K. Taczyńska, Toruń, s. 29–37.
Jerzakowska B. (2016) Posłuchać obrazów. Podręcznik z audiodeskrypcją do reprodukcji malarskich, uzupełniający kształcenie literackie i językowe uczniów niewidomych, Poznań. (wstęp i wybrane AD do analizy).
Jura M. (2011), Polszczyzna Głuchych, w: Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, red. K. Pluskota, K. Taczyńska, Toruń, s. 37–53.
Kowal J., Januszewicz M., Jura M., b.r., Opracowanie na temat metodyki nauczania języka polskiego jako obcego dla głuchych w kontekście aktywizacji zawodowej, http://www.glusiwpracy.dobrekadry.pl/dokumenty/Opracowanie_poswiecone_metodyce_nauczania.pdf
Kowal J. (2011) „Milczący cudzoziemcy” – Głusi jako uczący się języka polskiego jako obcego – wyzwanie współczesnej glottodydaktyki, w: Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, red. K. Pluskota, K. Taczyńska, Toruń, s. 21–29
Korzon Aniela (1998) Czytelnictwo jako jedna z form rehabilitacji niesłyszących, „Szkoła Specjalna” nr 5, s. 334-339.
Krakowiak K. (2001) Student niesłyszący we wspólnocie akademickiej, Lublin (s 35-70, 92-122, 127-129).
Krakowiak K., Panasiuk M. (1992), Umiejętności komunikacyjne dziecka z uszkodzonym słuchem, Lublin.
Mój uczeń nie słyszy: poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych (2001), red. U. Buryn [i in.], Warszawa.
Ruta K., Wrześniewska-Pietrzak M. (2014) Od niemowy do człowieka dwujęzycznego, czyli o świadomości i nauczaniu języka polskiego głuchych – uwagi nie tylko glottodydaktyczne, w: Przestrzenie językoznawstwa. Prace dedykowane Profesor Irenie Sarnowskiej-Giefing, red. M. Graf, Poznań, s. 120–127.
Sak M. (2011) W poszukiwaniu optymalnego modelu edukacji osób głuchych i słabosłyszących w Polsce, w: Edukacja niesłyszących, red. E. Twardowska, M. Kowalska, Łódź, s. 11–20.
Szczepankowski B. (1999) Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans, Warszawa (fragmenty: s. 19-47; s. 68-243; s. 280-298).
Szymańska B. Strzymiński T., Obraz słowem malowany, http://zsn.uek.krakow.pl/downloads/audiodesk.pdf.
Świdziński M. (2005) Języki migowe, w: Podstawy neurologopedii, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Opole, s. 679–692.
Tomaszewski Piotr (2005) Język dzieci głuchych - wskazówki dla edukacji szkolnej, „Szkoła Specjalna” nr 3, s. 167-181.
Tomaszewski P., Bargiel-Matusiewicz K., Pisula E. (2015) Między patologią a kulturą: społeczne uwarunkowania niepełnosprawności – wprowadzenie, w: Kulturowe i społeczne aspekty niepełnosprawności, red. P. Tomaszewski, K. Bargiel-Matusiewicz, Ewa Pisula, Warszawa, s. 9–17.
Wiśniewska A., Czeska droga ku nauczaniu dwujęzycznemu, w: Twardowska E. Kowalska M. (red.) Edukacja niesłyszących publikacja konferencyjna, Łódź 2011.
Wiśniewska B., Dzieci z wadą słuchu - specjalne potrzeby edukacyjne, http://www.pzg.lodz.pl/attachments/article/29/TSKG_13_wisniewska.pdf
Zaporowska-Stachowiak Iwona (2003) Warunki funkcjonowania dziecka z głębokim ubytkiem słuchu w szkole masowej, „Ruch Pedagogiczny”, nr 5/6, s. 91-94.
Ziarkowska-Kubiak B., O potrzebie zmian w programach i metodach nauczania Głuchych Polaków języka i kultury polskiej, w: Edukacja niesłyszących, red. E. Twardowska, M. Kowalska, Łódź, s. 77–92.
Ziółek Kazimierz (1996) Integracyjny czy segregacyjny system edukacji dla dzieci i młodzieży niesłyszącej? (opinie wychowanków-absolwentów Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Nr 1 dla Niesłyszących im. Konrada Mańki w Lublińcu w świetle badań ankietowych), „Szkoła Specjalna” nr 5, s. 275-282.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-F-WSW w USOSweb