Diagnoza i terapia dyslalii - spec. logopedyczna 03-DTD-22PDL-E
Treści programowe dla przedmiotu:
1. Informacje wstępne o przedmiocie:
- omówienie celów i efektów kształcenia w ramach przedmiotu,
- szczegółowe przedstawienie treści programowych,
- zaprezentowanie literatury przedmiotu,
- omówienie warunków zaliczenia i egzaminu.
2. Klasyfikacje zaburzeń mowy i języka:
- pojęcie zaburzeń mowy i języka,
- omówienie najbardziej znanych podziałów zaburzeń mowy i języka wg L. Kaczmarka, I. Styczek, S. Grabiasa,
- miejsce zaburzeń artykulacji wśród zaburzeń mowy i języka.
3. Pojęcie dyslalii i najważniejsze podziały w obrębie zaburzeń artykulacji:
- znaczenie i etymologia terminu dyslalia,
- wada wymowy a błąd wymowy,
- ilościowe klasyfikacje zaburzeń artykulacji – L. Kaczmarek, A. Pruszewicz,
- jakościowe klasyfikacje zaburzeń artykulacji – I. Styczek, S. Grabias, J. Kania, B. Ostapiuk.
4. Szczegółowa charakterystyka wybranych klasyfikacji wad wymowy:
- wyjaśnienie i uporządkowanie podstawowych pojęć z zakresu zaburzeń artykulacji: paralalia – substytucja, mogilalia – elizja, dyslalia właściwa – deformacja, zaburzenia paradygmatyczne i syntagmatyczne, uproszczenia, metatezy i epentezy,
- ćwiczenia na materiale praktycznym – szczegółowa charakterystyka występujących w nim zaburzeń artykulacji zarówno na poziomie paradygmatycznym, jak też syntagmatycznym.
5. Diagnoza i terapia dyslalii:
- etiologia wad wymowy,
- praca indywidualna z dzieckiem z wadą wymowy.
6. Diagnostyka dyslalii:
- badanie sprawności narządów artykulacyjnych,
- badanie artykulacji – szczegółowe omówienie kilku kwestionariuszy do badania wymowy (G. Demel, G. Bilewicz i B. Zioło, I. Michalak-Widera, E. Krajna),
- badanie słuchu fonemowego (J. Gruba, E. Szeląg, A. Szymaszek),
- programowanie terapii dyslalii – etapy pracy korekcyjnej.
7. Metody i narzędzia terapii wad wymowy – wybór odpowiednich schematów postępowania:
- procedura, strategie i metody postępowania logopedycznego;
- etapy postępowania logopedycznego w przypadku dyslalii;
- metody stosowane w terapii dyslalii (metoda mechaniczna, m. wzrokowa, m. fonetyczna, m. słuchowa, m. usprawniania artykulatorów, m. wrażeń dotykowych i czucia skórnego, m. graficzna),
- zasady dydaktyczne w terapii logopedycznej.
8. Zaburzenia słuchu fonematycznego:
- definicje słuchu fonematycznego,
- etapy kształtowania się słuchu fonematycznego,
- wpływ i znaczenie słuchu fonematycznego na rozwój mowy,
- zaburzenia słuchu fonematycznego,
- terapia słuchu fonematycznego.
9. Sygmatyzm:
- pojęcie sygmatyzmu,
- rodzaje sygmatyzmu,
- przyczyny seplenienia i dzieci, sygmatyzm a połykanie,
- terapia sygmatyzmu – omówienie kolejnych etapów pracy korekcyjnej,
- propozycje ćwiczeń w terapii sygmatyzmu.
10. Kappacyzm i gammacyzm:
- czym jest kappacyzm i gammacyzm,
- przyczyny kappacyzmu i gammacyzmu i dzieci,
- terapia tego rodzaju zaburzeń artykulacji – omówienie kolejnych etapów pracy korekcyjnej,
- propozycje ćwiczeń w terapii kappacyzmu i gammacyzmu.
11. Rotacyzm:
- pojęcie rotacyzmu,
- przyczyny nieprawidłowej wymowy głoski [r],
- rodzaje rotacyzmu,
- terapia rotacyzmu – poszczególne etapy pracy korekcyjnej,
- propozycje ćwiczeń do terapii rotacyzmu.
12. Mowa bezdźwięczna:
- czym jest mowa bezdźwięczna?,
- przyczyny mowy bezdźwięcznej,
- omówienie kolejnych etapów pracy korekcyjnej,
- utrwalanie i automatyzacja spółgłosek dźwięcznych.
13. Inne zaburzenia artykulacji:
- betacyzm, lambdacyzm,
- deformacje i substytucje w zakresie samogłosek,
- zaburzenia syntagmatyczne (w obrębie struktury wyrazu).
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2019/SL: | W cyklu 2018/SL: |
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- omówić najbardziej znane klasyfikacje zaburzeń mowy i języka,
- określić przyczyny wad wymowy u dzieci i osób dorosłych,
- szczegółowo scharakteryzować różne typy wad wymowy,
- wskazać metody i narzędzia postępowania w diagnozie i terapii wad wymowy, a także dokładnie określić kolejne etapy pracy korekcyjnej,
- przedstawić techniki wywoływania konkretnych głosek z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta,
- wskazać sposoby służące utrwaleniu prawidłowej wymowy poszczególnych głosek w mowie spontanicznej,
- przedstawić schemat postępowania logopedycznego dla konkretnego pacjenta – tzw. studium przypadku.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń, bardzo dobra znajomość metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; wysoki poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; bardzo dobra wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra, z nieznacznymi niedociągnięciami, znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń oraz metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; bardzo dobry poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; bardzo dobra, z nieznacznymi niedociągnięciami, wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
dobry (db; 4,0): dobra, jednak niepozbawiona braków znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń oraz metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; dobry poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; dobra wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń oraz metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; zadowalający poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; poprawna wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca, choć odznaczająca się znacznymi brakami, znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń oraz metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; niski poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; w dużym stopniu niezadowalająca wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń oraz metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy; bardzo niski poziom umiejętności w sprawnym ocenianiu zaburzeń artykulacji oraz planowaniu kolejnych etapów terapii; bardzo niska wartość merytoryczna przedstawionego do oceny projektu.
Kryteria oceniania:
- znajomość niezbędnej terminologii dotyczącej wad wymowy, a także wewnętrznych podziałów w obrębie tego rodzaju zaburzeń,
- znajomość metod i technik służących korygowaniu i usprawnianiu konkretnych wad wymowy,
- umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy teoretycznej w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym,
- umiejętność sprawnego oceniania typu zaburzeń artykulacji oraz planowania kolejnych etapów terapii,
- wartość merytoryczna przygotowanego projektu,
- obecność na zajęciach,
- aktywność w czasie zajęć.
Praktyki zawodowe
Tak - 80 h.
Literatura
Zalecana literatura:
D. Antos, G. Demel, I. Styczek, Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, Warszawa 1978.
J. Cieszyńska, Metody wywoływania głosek, Kraków 2003.
Diagnoza logopedyczna, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Sopot 2012.
A. Domagała, U. Mirecka, Słuch fonemowy. W kierunku kompetencji fonologicznej, „Logopedia” 2002, 32, s. 7-26.
S. Grabias, Logopedyczna klasyfikacja zaburzeń mowy, „Audiofonologia” 1994, 6, s. 67-22.
J. Gruba, Test do badania słuchu fonemowego, Gliwice 2012.
J.T. Kania, Szkice logopedyczne, Lublin 2001.
E. Krajna, 100-wyrazowy test artykulacyjny, Gliwice 2008.
Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki , t. 2: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, red. T. Gałkowski,
G. Jastrzębowska, Opole 2003.
P. Łobacz, Polska fonologia dziecięca, Warszawa 1996.
B. Ostapiuk, Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji, „Logopedia” 2000, 28, s. 123-144.
U.Z. Parol, Dziecko z niedokształceniem mowy, Warszawa 1997.
D. Pluta-Wojciechowska, Dyslalia – mity i rzeczywistość, w: Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej – Metoda Krakowska, red. J. Cieszyńska, Z. Orłowska-Popek, M. Kordeno, Kraków 2010, s. 65-83.
B. Rocławski, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Gdańsk 2003.
H. Rodak, Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa 1994.
A. Sołtys-Chmielowicz, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Kraków 2008.
E. Stecko, Sprawdź jak mówię – karta badania logopedycznego z materiałami pomocniczymi, Warszawa 2009.
I. Styczek, Logopedia, Warszawa 1981.
I. Styczek, Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego (komentarz i tablice), Warszawa 1982.
E. Szeląg, Nowe metody terapii wyzwaniem dla logopedii XXI wieku, „Logopedia” 1999, 26, s. 215-225.
E. Szeląg, A. Szymaszek, Test do badania słuchu fonematycznego u dzieci i dorosłych, Gdańsk 2006.
Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR, red. J. Wciórka, Wrocław 2010.
Zaburzenia mowy, red. S. Grabias, Lublin 2001.
T. Zaleski, Opóźnienia w rozwoju mowy, Warszawa 2002.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: