Śmierć. Perspektywa transdyscyplinarna 31-WK20Z04
Celem zajęć jest krytyczna analiza kryteriów definiowania, funkcjonowania i wzajemnych zależności podstawowych pojęć, terminów, ujęć ideowo-filozoficznych, aksjologicznych, religijnych i społeczno-politycznych w stosunku do śmierci. Ponieważ zaś pojęcie „śmierci” należy do klasycznych pojęć transdycyplinarnych, zajęcia będą okazją do pokazania najważniejszych elementów metody pracy transdyscyplinarnej.
Zaczniemy od wprowadzenia idei transdycyplinarności, identyfikacji pojęć transdyscyplinarnych i wprowadzenia w podstawową metodykę pracy transdyscyplinarnej.
W merytorycznej części zajęć przejdziemy od perspektywy biologicznej (śmierć fizyczna i jej kryteria), następnie przez przegląd antropologicznych i kulturowych oraz prawnych ujęć problematyki śmierci (śmierć w ujęciu antropologicznym, psychologia śmierci, śmierć w aspektach prawnych) przejdziemy do humanistycznej refleksji jej dotyczącej (w kulturze i sztuce, w religii, śmierć a aksjologie światopoglądowe, śmierć a funkcjonowanie społeczeństw). Zwrócimy uwagę na nieostrość funkcjonowania konkretnych terminów związanych ze śmiercią i ich niepokojącymi związkami z newralgicznymi problemami współczesnych społeczeństw (suicydacja i eutanazja a prawo – czyli prawne i społeczne aspekty śmierci na życzenie, łącznością między śmiercią mózgową a wysokiej specjalizacji medycznej zabiegami medycznymi – m. in. przeszczepami i zabiegami na materiale genetycznym, prawo społeczeństw do regulacji prawnospołecznych związanych ze śmiercią.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Ogólne efekty uczenia się dla zajęć (OE)
Wiedza: student zna i rozumie
Zasadę transdyscyplinarności i podstawowe metody pracy transdyscyplinarnej.
Strukturalne cechy systemów fizycznych, biologicznych, społecznych, politycznych i kulturowych.
Zasady obrazowania zjawisk społecznych w naukach, literaturze, twórczości artystycznej i kulturze popularnej.
Umiejętności: student potrafi
Identyfikować inter- i transdycyplinarne problemy badawcze.
Posługiwać się podstawowymi elementami metod inter- i transdyscyplinarnych.
Identyfikować i krytycznie opisywać sytuacje graniczne w życiu społecznym politycznym, kulturowym i religijnym.
Kompetencje społeczne: student jest gotów do
Aktywnego udziału w badaniach inter – lub trans dyscyplinarnych.
Przekraczania granic własnych uwarunkowań światopoglądowych i kulturowych.
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Rozumie sens pojęcia transdyscyplinarności i podstawowe zasady metody transdyscyplinarnej.
Potrafi kontekstowo interpretować pojęcie śmierci w perspektywie poszczególnych nauk / grup nauk.
Krytycznie ocenia teksty filozoficzne, religijne i prawne dotyczące śmierci.
Potrafi używać pojęcia śmierci jako klucza interpretacyjnego do złożonych procesów społecznych.
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:
bardzo dobry (bdb; 5,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 5,0
dobry plus (+db; 4,5): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,5
dobry (db; 4,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,0
dostateczny plus (+dst; 3,5): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,5
dostateczny (dst; 3,0): dwie małe prace międzyzajęciowe, referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,0
niedostateczny (ndst; 2,0): brak wymaganych prac, brak referatu lub eseju.
Literatura
Uwaga: przedstawiam wykaz literatury szerszy niż to, czego przeczytania wymagam od uczestników zajęć. Chodzi o pokazanie możliwości poszerzenia i pogłębienia problematyki zajęć. Na zajęciowej platformie moodle będę – zgodnie z tadycją moich zajęć – proponował w wersji elektronicznej fragmenty poniższych lektur, które uczestnicy powinni przeczytać przed zajęciami.
– Adamkiewicz, M. (2004). Oblicza śmierci. Propedeutyka tanatologii. Toruń: ECE Europejskie Centrum Edukacyjne.
– Améry, J. (2007). O starzeniu się: Bunt i rezygnacja. Podnieść na siebie rękę: Dyskurs o dobrowolnej śmierci. Warszawa: Czytelnik.
– Bortnowska, H. (red.) (1993). Sens choroby, sens śmierci, sens życia. Kraków: Znak.
– Gałuszka, M. i Szewczyk, K. (red.) (1996) Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej, Warszawa-Łódź: PWN.
– Kuligowski, W. i Zwierzchowski, P. (red.) (2004). Śmierć jako norma, śmierć jako skandal. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.
– Machinek, M. (red.) (2003). Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych. Olsztyn: Hosianum.
– Sahaj, T. (red.) (2008). Samobójstwo. Antologia tekstów filozoficznych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
– Sahaj, T. (red.) (2008). Śmierć. Antologia tekstów filozoficznych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
– Scherer, G. (2008). Filozofia śmierci od Anaksymandra do Adorno. Kraków: WAM.
– Siemianowski, A. (1992). Śmierć i perspektywa nadziei. Esej filozoficzny o ostatecznych sprawach człowieka. Bydgoszcz: Aldus Oficyna Wydawnicza.
– Singer, P. (1997). O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa: PIW.
– Toynbee, A. (red.) (1973). Człowiek wobec śmierci. Warszawa: PIW.
– Wójtowicz, M. i Kania, W. (red.) (2007). Filozofia a śmierć. Katowice: Katowice : FHU Kopalnia Skarbów s.c.
– Ziemiński, I. (2010). Metafizyka śmierci. Kraków: WAM.
– Zuccaro, C. (2004). Teologia śmierci. Kraków: WAM.
Ponadto uczestnikom zajęć zostaną w ich trakcie zaproponowane religijne, filozoficzne i kulturowe teksty o śmierci jako materiał do samodzielnej interpretacji – m.in. Miguel de Unamuno, Lew Szestow, Martin Heidegger, Karl Jaspers, Jean-Paul Sartre, Emannuel Lévinas, Adrienne von Speyer, Józef Ratzinger, Paul Ricoeur, Karl Rahner, Herbert Marcuse, Zygmunt Bauman, Dalajlama, Eugen Drewermann i inni.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: