Manipulacje. Język i praktyka społeczna 31-WK20L05

Wykład z elementami konwersatorium, dr Beata Anna Polak, prof. Tomasz Polak

Zajęcia dotyczyć będą szczególnego spojrzeniu na język, jako na:
- narzędzie komunikacji (funkcja komunikacyjna języka),
- narzędzie społeczne (formowanie rzeczywistości społecznej, w tym systemów społecznych: systemów poznawczo-badawczych i wymiany informacji, rozrywki, tworzenia dochodu, władzy i podporządkowania),
- narzędzie kognitywne (poznawcze),
- narzędzie manipulacji zasobami ludzkimi ( w rozmaitych wymiarach),
- narzędzie automanipulacji – tu: samozakłamywania.
Interesować nas będzie nstrumentalizowanie sfery języka przez publiczne / uniwersalne, ale także osobiste i prywatne systemy przejmujące i sterujące komunikacją jednostek. Powodem naszego zainteresowania jest traktowanie przez takie systemy języka nie tyle jako medium komunikowania rozumianego jako odsłanianie przekazywanych treści, ale także przeciwnie: jako medium ich ukrywania czy też maskowania – w taki sposób, by komunikat lepiej spełniał zamierzenia nadawcy – aż po świadome manipulowanie odbiorcami. Za stwierdzeniami tymi kryje się pewna ogólniejsza teza o właściwościach i możliwościach języka, którą będziemy próbowali przeanalizować i objaśnić.
Akt komunikacji jest wprawdzie zawsze aktem przekazu (rozumianego intuicyjnie jako pozytywne komunikowanie określonych treści), ale po pierwsze: nie zawsze jest to przekaz treści, która ma poszerzyć bazę informacyjną odbiorcy; bardzo często jest przeciwnie: chodzi o zmylenie odbiorcy, stworzenie mu złudzenia wiedzy, korzystnego dla nadawcy komunikatu, po drugie: nie zawsze jest to przekaz pozytywny – jego zamierzeniem może też być i wielokrotnie jest odebranie odbiorcy możliwości, które wiążą się z posiadaniem wiedzy / informacji.
Zajęcia poświęcimy identyfikowaniu i czytaniu takich sytuacji, a także próbie teoretycznego zrozumienia ich społecznego i językowego zaplecza.
Analizie podlegać będą manipulacyjne składowe języka i dyskursów, struktury manipulacyjne od poziomu fizyczno-biologicznego po poziomy odczytywane w ramach krytycznej analizy dyskursu. Po przygotowaniu składowej teoretycznej takiej analizy przeprowadzimy próby jej zastosowania na wybranych przykładach dyskursów prywatnych i publicznych (kulturowych, religijnych, politycznych, ekonomicznych itp.).