Nauka w społeczeństwie. Wstęp do studiów nad nauką i techniką 31-WK18Z09

Celem wykładu jest prezentacja studiów nad nauką i techniką (Science Technology Studies -STS). Ten, wciąż relatywnie nieznany obszar badań w Polsce koncentruje się na funkcjonowaniu nauki i techniki w społeczeństwie. Badania STS oparte są na empirycznych studiach przypadków z obszaru funkcjonowania nauki i techniki w społeczeństwie. Szczególnie ważne są badania kontrowersji naukowych oraz tych z innowacji, które powodują lęki społeczne. W odróżnieniu od filozofii i metodologii nauki zainteresowanie nauką przeniesione jest z poziomu teoretycznego na jej wymiar praktyczny – prowadzi się analizy dotyczące usytuowania praktyk naukowych, laboratoryjnych. Ważnym wymiarem tego nurtu jest badanie, w jaki sposób wiedza naukowa koresponduje z innymi rodzajami wiedzy oraz badanie relacji pomiędzy wiedzą ekspertów i laików.
W zaproponowanym cyklu wykładowym dużą rolę odgrywać będzie analiza kontrowersji naukowo-społecznych, dlatego, że dzisiejsza nauka rzuca nam dwojakiego rodzaju wyzwanie. Z jednej strony generuje ona na niespotykaną wcześniej skalę źródła niepewności i lęków. Z drugiej jednakże prowokuje postawy irracjonalne i antynaukowe, których popularność podmywa oświeceniowe fundamenty nowoczesności. Nauka jest jednocześnie źródłem niewątpliwego sukcesu, jak i stwarza nieznane wcześniej i niedające się w pełni kontrolować zagrożenia. Zaprezentowane w wykładach  ujęcie praktyki naukowej odbiega od tych dwóch obrazów. Bazuje on na wspomnianych wyżej studiach nad nauką i techniką, które skupiły się na drobiazgowych analizach praktyki laboratoryjnej. We wprowadzeniu przedstawiona zostaje argumentacja wspierająca owo podejście do problemu.
W cyklu wykładowym zostaną przedstawione:
1. Procesy społeczne, poprzez które wiedza naukowa i techniczna wchodzi we wzajemne relacje, kształtuje i warunkuje to, co społeczne.
2. Sposoby, w jakie wiedza naukowa i techniczna jest ucieleśniania, zawarta, w praktykach, tekstach, maszynach, obrazach oraz w jaki sposób dochodzi do jej dystrybucji.
3. Sposoby, w jakie ludzie używają, rekonfigurują wiedzę naukową i techniczną oraz w jaki sposób i występują w opozycji w stosunku do niej.
4. Kwestie normatywne związane z rozwojem naukowym i technicznym.
5. Kontrowersje naukowo-społeczne (ruchy antyszczepionkowe, GMO, energetyka jadrowa, problem ekspertyz naukowych, biopolityka i bioetyka).
6. Miejsce nauki i techniki w świecie współczesnym.
Plan wykładów:
1. Czyje lęki? Czyja nauka? O dwuznacznościach w funkcjonowaniu nauki w społeczeństwie (2h)
2. Paradygmaty i style myślowe – początki studiów nad nauką i techniką (2h)
3. Czego powinniśmy oduczyć się w myśleniu o nauce i technice? (2h)
4. Od rowerów i kluczy wiedeńskich do elektrowni jądrowych – studia nad przedmiotami, artefaktami i techniką (2h)
5. „Dajcie mi laboratorium, a poruszę świata” – etnografia i socjologia w laboratorium (4h)
6. . Krążenie wiedzy i nauki w społeczeństwie (4h).
7. Asymetrie w krążeniu wiedzy i nauki (4h)
8. Kontrowersje naukowo społeczne, „wojny o naukę” a „wojny kulturowe” (10h)