Warsztat literaturoznawcy – wobec przemian kulturowych, społecznych i politycznych – cz. II 31-WK18L15

Celem zajęć jest krytyczna refleksja dotycząca natury i sposobów funkcjonowania poznania literackiego – określenia jego odrębności względem innych formuł poznania (naukowego, społecznego czy artystycznego), a także dyskursywnego współistnienie z obszarami kulturowymi, społecznym i politycznymi. Interesować nas będzie szczególność rodzaju literackiej diagnostyki rzeczywistości w wyżej wymienionych obszarach/płaszczyznach i sposobów jej wyrażania – w podejściu poznawczym, metodologicznym i stricte warsztatowym.
Zajęcia będą się składały z dwóch przeplatających się warstw tematycznych: analizy fenomenu poznania literackiego i konkretyzacji kulturowych, społecznych i politycznych analiz literackich.
W warstwie pierwszej zajmiemy się relacjami między językiem a rzeczywistością społeczno-kulturową, czyli sporem o status pojmowania kultury i języka jako oznaczonej/nieoznaczonej sztywnymi regułami ekspresji egzystencji indywidualnej i społecznej. Będziemy pytać w tej perspektywie o cechy rzeczowe poznania literackiego, właściwości dzieła literackiego, a także o rodzaje referencyjności wypowiedzi literackiej i czy możliwa jest niereferencyjna wypowiedź literacka (postulat języka jako działania / „języka w działaniu” / performatywności językowej). Zapytamy o możliwość wyjścia poza dualistyczne opisy rzeczywistości i dualistyczne spory o rzeczywistość Interesować nas będą kulturowe uwarunkowania poznania literackiego, a także fenomen świadomości krytycznej (w tym i autokrytycznej) twórcy i odbiorcy. Zajmiemy się fenomenem doświadczenia jako punktem krytycznym między językiem publicznym a subiektywnością indywidualną i zbiorową. Wreszcie przejdziemy na teren sporu o status poznawczy interpretacji autorskiej i czytelniczej, zajmiemy się rolą wspólnotowych oddziaływań interpretacyjnych, postrzeganiem nadinterpretacji i nadkrytyki, tym co wolno, a czego nie wolno badaczowi literatury, czyli zapytamy o granice interpretacji.
W warstwie drugiej zajmiemy się aplikacjami kulturowymi i społeczno-politycznymi wyżej wymienionych zagadnień – w przekonaniu, że krytyczna analiza literacka okazuje się dzisiaj istotnym narzędziem badania procesów społecznych (obok metod socjologicznych, metod psychologii społecznej czy antropologii kulturowej). Zapytamy o konkretne diagnozy społeczne – zarówno te z poziomu uniwersalizacji, jak i z poziomu „małych historii” / „małych narracji”. Pytać będziemy o konkretne literackie diagnozy kondycji ludzkiej-indywidualnej i zbiorowej, szczególnie zaś napięcia między nimi, zwłaszcza w perspektywie postspołeczeństwa, postpolityki i postprawdy. Interesować nas będzie również literackie mapowanie szczególnych problemów społeczno-egzystencjalnych, charakterystycznych dla dokonujących się przemian – oraz społeczne funkcjonowanie tych map, np. redefinicje w świetle tych map dotychczasowych norm i wyznaczników / pojęć społeczno-humanitycznych.