Podstawy socjologii cz. 1 24-SODL-PSO1

BLOK I: CZYM JEST SOCJOLOGIA?
1. Socjologia jako nauka o tym, co społeczne. Jak nie definiować socjologii? Czym jest społeczne? Socjologiczna perspektywa oglądania życia społecznego, jej unikalność i części składowe. Użyteczność socjologicznej perspektywy. W kierunku nowej perspektyw socjologicznej: antropocen i jego wpływ na myśl społeczną.
Zadanie I.1: Socjologia to nauka, której czas właśnie nadszedł? Uzasadnij lub podważ to stwierdzenie
2. Socjologia jako reakcja na awarię systemu społecznego. Dlaczego socjologia pojawiła się w XIX wieku? Socjologia jako funkcja społecznej modernizacji. Wczesna socjologia: od inżynierii społecznej społeczeństwem, przez społeczną krytykę, do dostarczania społeczeństwu samowiedzy.
Zadanie I.2: Modernizacja przyniosła za sobą socjologię, jaką naukę przyniesie współczesna „awaria systemu”?
3. Socjologia jako badanie życia społecznego. Co to znaczy badać życie społeczne? Potoczne i naukowe badanie życia społecznego. Logika postępowania naukowego. Podstawowe źródła informacji o życiu społecznym. Metodologiczne, techniczne i etyczne dylematy badań socjologicznych.
Zadanie I.3: Dlaczego Polacy pokochali grillowanie? Zaprojektuj badania, które mogą przynieść odpowiedź na to pytanie.
4. Socjologie. Wewnętrzne zróżnicowanie i pęknięcia w obrębie socjologii: paradygmaty, subdyscypliny, cele oraz tożsamości. Problem społecznego zaangażowania socjologii- kontrowersje wokół socjologii publicznej. Problem uniwersalności socjologii jako nauki. Nacjonalizm metodologiczny, antropocentryzm i inne problemy socjologii.
Zadanie 4: Czy socjolog powinien przemawiać na demonstracjach? Dylematy społecznego zaangażowania.
Lektura obowiązkowa do bloku I: Connell R., Teorie z globalnego Południa, Kraków, 2018, str. 19-41.
BLOK II: CZŁOWIEK- GŁÓWNY AKTOR ŻYCIA SPOŁECZNEGO (?)
1. Co to jest życie społeczne? Życie społeczne- wielość sposobów rozumienia. Źródła życia społecznego. Życie społeczne zwierząt, przedmiotów oraz człowieka. Specyfika społecznego życia człowieka.
Zadanie II.1: Wskaż na co najmniej trzy przykłady pozaludzkiego życia społecznego w Twoim najbliższym otoczeniu i spróbuj je pokrótce opisać.
2. Człowiek jako gatunek. Problem antropocentryzmu: wyjątkowość i zwyczajność człowieka. Człowiek jako organizm biologiczny. Jak staliśmy się ludźmi. Unikalność ludzkich form adaptacji do środowiska- antropotechnika.
Zadanie II.2: Dlaczego ludzie zaprzeczają, iż są zwierzętami i jakie to niesie za sobą skutki?
3. Definiując antropotechnikę. Antropotechnika- człowiek jako gatunek samostwarzający się. Podstawowe narzędzia antropotechniki: język; obiekty materialne, systemy aksjologiczne. Kultura- dwa sposoby rozumienia.
Zadanie II.3: Wskaż na co najmniej trzy przedmioty (poza telefonem komórkowym), których używasz codziennie i opisz ich rolę w życiu społecznym, które prowadzisz.
4. Stawanie się człowiekiem. Uspołecznienie, socjalizacja, wychowanie. Przebieg socjalizacji i jej indywidualne oraz społeczne efekty. Wielość rodzajów socjalizacji. Specyfika współczesnych procesów socjalizacji.
Zadanie II.4: Dlaczego rodzice każą dzieciom siedzieć prosto przy stole? Wyjaśnij posługując się kategoriami zaproponowanymi podczas wykładu.
Lektura obowiązkowa do bloku II: Dunbar R., Człowiek. Biografia. Kraków, 2016, str. 271-321
BLOK III: DZIAŁAJĄC W ŚWIECIE SPOŁECZNYM
1. Działanie. Działanie jako podstawowa forma zachowania społecznego. Działania aktorów ludzkich i pozaludzkich, sieci oraz hybryd. Rodzaje i formy działań społecznych. Interakcje i ich architektonika. Interakcje z aktorami nieludzkimi i konsekwencje zapośredniczenia działań przez media i przedmioty.
Zadanie III.1: Kto dziś pozbawiony jest możliwości działania/sprawczości? Wskaż przykłady i wyjaśnij przyczyny.
2. Przewidywalność działań i jej źródła. Naśladownictwo, kontrakt i przymus. Konformizm i jego źródła. Kontrola społeczna, jej rodzaje oraz narzędzia. Nowe technologie jako narzędzia kontroli społecznej.
Zadanie III.2: Obserwuje swoje codzienne działania i wskaż, kto wymusza i kontroluje ich przebieg. Opisz zidentyfikowane w ten sposób podmioty władzy.
3. Przewidywalność działań i jej źródła (II). Struktura społeczna, rodzaje struktur społecznych. Instytucje społeczne- szerokie i wąskie rozumienie instytucji. Instytucjonalizacja. Religia jako instytucja społeczna.
Zadanie III.3: Dlaczego niektórzy parkują na trawnikach? Odpowiedz posługując się kategorią instytucji społecznej.
4. Nieprzewidywalność działań. Dlaczego nie wszystko da się przewidzieć? Złożoność, incydenty, a regularność życia społecznego. Zachowania dewiacyjne i ich źródła. Funkcje dewiacji i dewiantów.
Zadanie III.4: Czy odmowa szczepienia to dewiacja? Odpowiedź uzasadnij posługując się koncepcję dewiacji Beckera.
Lektura obowiązkowa do bloku III: Etzioni A., Aktywne społeczeństwo, Kraków, 2012, str. 295-327.

Cele kształcenia

Podstawowym celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów do socjologii rozumianej jako nauka, specyficzna perspektywa postrzegania świata oraz unikalny rodzaj wrażliwości. Cel ten możliwy będzie do zrealizowania dzięki urzeczywistnieniu kilku celów pośrednich. Pierwszym jest zapoznanie studentów ze specyfiką socjologicznej perspektywy badania rzeczywistości, jej genezą oraz współczesnymi dylematami związanymi z jej praktykowaniem. Drugim jest pokazanie w jakim sensie człowiek jest specyficznym gatunkiem, odmiennym od innych zwierząt, adaptującym się do rzeczywistości dzięki kulturze, stwarzanym przez innych ludzi. Trzecim określenie dzięki czemu możliwe jest życie społeczne i jak się ono realizuje.

Kierunek studiów

socjologia

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład, prezentacja, dyskusja

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Ogólna wiedza na temat życia społecznego, kultury, zachowań człowieka. Umiejętność wypowiadania się poprzez tekst, formułowania własnych myśli, dyskutowania z innymi.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2021/SZ:

W cyklu 2020/SZ:

W cyklu 2022/SZ:

W cyklu 2019/SZ:

Cele kształcenia przedmiotu cyklu

Efekty kształcenia

Po zakończeniu wykładu"
1. Student wie skąd się wzięła socjologia, na czym polega jej specyfika jako nauki.
2. Student jest świadomy tego, na czym polegają badania socjologiczne
3. Student potrafi określić specyfikę człowieka jako gatunku
4. Student wie, co to jest kultura i jakie jest jej znaczenie w życiu społecznym
5. Student potrafi określić czym jest działania społeczne, interakcja, system społeczny, struktura, kontrola społeczna, socjalizacja, sprawstwo, władza, dewiacja itd.
6. Student potrafi obserwować rzeczywistość z socjologicznej perspektywy.
7. Student potrafi przekazywać swoje obserwacje i spostrzeżenia na temat życia społecznego przy pomocy wypowiedzi ustnych i tekstowych.

Kryteria oceniania

1. WaWarunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń do przedmiotu Podstawy socjologii I
1. Forma egzaminu: egzamin jest dwuczęściowy i tworzą go (a) egzamin pisemny dotyczący treści wykładów i lektur obowiązkowych oraz (b) realizacja 3 z 12 zadań towarzyszących wykładom.
2. Egzamin pisemny zawierać będzie pytania dotyczące treści wykładów oraz lektur obowiązkowych
3. Zagadnienia do egzaminu będą podawane po zakończeniu każdego z wykładów, zaś zagadnienia do lektury obowiązkowej po zakończeniu każdego z bloku wykładów.
4. Komplet zagadnień do egzaminu zostanie przekazany nie później, niż na dwa tygodnie przez jego pierwszym terminem
5. Sposób realizacji zadań:
• Student(ka) wybiera po jednym zadaniu z każdego bloku wykładów.
• W trakcie trwania semestru student(ka) realizuje 3 z 12 podanych w sylabusie zadań.
• Każde z 3 wybranych zadań powinno być zrealizowane w formie krótkiego tekstu.
• Tekst można wzbogać materiałami wizualnymi
• Tekst powinien mieć charakter autorski, ale też wykorzystywać wiedzę z wykładów oraz literaturę socjologiczną. Wszelkie zapożyczenia należy oznaczyć przez cudzysłów i przypis wskazujący na źródło.
• Wymogi formalne dotyczące tekstów z zadaniami
o Teksty powinny zostać sporządzone w formatach edytowalnych (.doc; .docx, .rtf, .odt itd.)
o W nagłówku dokumentu należy umieści imię i nazwisko autora(ki) oraz numer realizowanego zadania.
o Proszę o nazywanie plików imieniem i nazwiskiem autora(ki)
o Objętość od 3000 do 6000 znaków; czcionka: Times New Roman, wielkość: 11, odstępny pomiędzy wierszami 1,5; tekst wyjustowany; przypisy dolne, bibliografia na końcu pracy.
6. Terminy dostarczania zadań: zadanie z bloku I: 14.11.2021; zadanie z bloku II: 19.12.2021, zadanie z bloku III: 23.01.2022.
7. Opóźnienie oddania zadania od 2 dni do 7 dni oznacza obniżenie oceny o jeden stopień, od 8 do 14 dni o dwa stopnie, powyżej 14 dni- konieczność sporządzenia dodatkowej pracy.
8. Proszę o przesyłanie zrealizowanych na adres krajak@amu.edu.pl (lub krajewski@post.com). W przypadku dużych plików proszę o używanie programów do transferu lub udostępniania plików online (np. https://wetransfer.com/)
9. Ocena końcowa składa się z trzech składowych: ocena z egzaminu pisemnego (40% oceny), ocena za realizację zadań (40% oceny) oraz ocena zaliczeniowa z konwersatoriów z Podstaw socjologii (20% oceny).

Literatura

Lektury obowiązkowe:
• Berger P.L., Zaproszenie do socjologii (różne wydania), rozdział II, Socjologia jako forma świadomości.
• Bruce S., Socjologia, Sopot, 2012, str. 90-128
• Elias N., Czym jest socjologia?, Warszawa, 2010, str. 61-89.
• Bruce S., Socjologia, Sopot, 2012, str. 128-152
• Marody M., Jednostka po nowoczesności, Warszawa, 2014, str. 20-35
• Dunbar R., Nowa historia ewolucji człowieka, Kraków, 2014, str. 139-171
• Tomasello M., Dlaczego współpracujemy, Kraków, 2016, str. 31-71
• Marody M., Jednostka po nowoczesności, Warszawa, 2014, str. 165-184.
• Goffman I., Zachowanie w miejscach publicznych, Warszawa, 2008, str. 16-37
• Wnuk-Lipiński E., Markowska B., Uczciwość, (w:) Fundamenty dobrego społeczeństwa, Bogunia-Borowska M. (red.), Kraków, 2015, str. 262-273.
• Bell D., Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Warszawa, 2014, str. 189-219
• Clarke J., Chuligaństwo stadionowe a skinheadzi, (w:) Kultura i hegemonia, Wróblewski M. (red.), Toruń, 2012, str. 145-171

Lektury dodatkowe:
PODRĘCZNIKI:
• Giddens A., Socjologia, Warszawa, (różne wydania)
• Giddens A., Sutton P.W., Socjologia. Kluczowe pojęcia, Warszawa, 2014
• Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa (różne wydania)
• Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków (różne wydania)
• Współczesne społeczeństwo polskie, Giza A., Sikorska M. (red.), Warszawa, 2012
WPROWADZENIA
• Bruce S., Socjologia/ Szerokie horyzonty, Gdańsk, 2012
• Berger P.L., Zaproszenie do socjologii, Warszawa, (różne wydania)
• Bauman Z., Rozmowy o socjologii, Warszawa, 2014
• Elias N., Czym jest socjologia?, Warszawa, 2010

ENCYKLOPEDIA I SŁOWNIKI

• Słownik społeczny, Kraków, 2005
• Encyklopedia socjologii, Tomy 1-4 (+ tom 5- indeksy, tom6- suplementy), Warszawa, 1998-2005
• Słownik socjologii i nauk społecznych (Oxfordzki), Warszawa, 2006
READERY (A WIĘC ZBIORY NAJWAŻNIEJSZYCH TEKSTÓW SOCJOLOGICZNYCH)
• Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M.(red.), Kraków, 2005
• Współczesne teorie socjologiczne, Tomy 1 i 2, Jasińska-Kania, Nijakowski L.M., Szacki J., Ziółkowski M.(red.), Warszawa, 2006
• Współczesne teorie socjologiczne. Antologia tekstów. Tom I i II, Mucha J., Borowik I. (red.), Kraków, 2015
• Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Manterys A., Mucha J. (red.), Kraków, 2010

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 24-SODL-PSO1 w USOSweb