Przekraczanie granic. Wprowadzenie do transdyscyplinarnych problemów i metod badawczych 23-PPGWK22L05
Celem zajęć jest wprowadzenie uczestników w zespół metod badań transdyscyplinarnych i objaśnienie sposobami posługiwania się tymi metodami na konkretnych przykładach problemów badawczych.
Przyszły rozwój wiedzy będzie coraz bardziej inter- i transdyscyplinarny. Jak łatwo się przekonać jest to już rzeczywistością na przykład dla fizyków, biochemików i przedstawicieli nauk medycznych współpracujących w zakresie nanotechnologii albo w naukach kognitywnych i wielu innych podobnych projektach.
Szybki rozwój takich badań prowadzi to do przekonania, że współpraca między naukami przyrodniczymi, społecznymi i medycznymi, humanistycznymi i inżynieryjnymi, a także z innymi zainteresowanymi stronami, podejmowana w sposób kompleksowy, a nie redukcyjny, może pomóc rozwiązywać kwestie szczególnie istotne społecznie.
Obecny rozwój badań transdyscyplinarnych charakteryzuje wykładniczy wzrost publikacji, poszerzanie ich kontekstów i wzrastające zainteresowanie badaczy oraz instytucji wspierających badania. W ramach zajęć pokażemy najpierw dotychczasowy rozwój metod transdyscyplinarnych: pojawiające się w jego ramach trendy, formuły opisu problemów i społeczności, które ukształtowały trzy główne dyskursy transdyscyplinarne: transcendencyjny (oparty na idei jedności wiedzy i przekonaniu o komplementarności wydarzeń w różnych obszarach badawczych), rozwiązaniowy (oparty na przekonaniu, że złożone problemy społeczne można rozwiązywać jedynie transdyscyplinarnie) i transgresyjny (związany z krytyką istniejącego systemu wiedzy i wykształcenia i imperatywem przekraczania dominujących schematów). Te dwa ostatnie dotyczą zwłaszcza krytyki kulturowej, analizy ruchów socjopolitycznych, post-normalności naukowej i tzw. problemów destrukcyjnych. Stały się też uznanym założeniem metodologicznym w dziedzinach szczególnie intensywnych studiów interdyscyplinarnych – w tym studiów nad kulturą, studiów kobiecych i studiów nad płcią, studiów miejskich i badań interakcji fizycznych i społecznych w ekologii. Kwestiom tym, wstępnej orientacji w problemach owych trzech metod oraz prezentacji transdyscyplinarnych instytucji badawczych poświęcona będzie część wykładowa zajęć.
W części konwersatoryjnej zajmiemy się przykładowymi raportami z badań transdyscyplinarnych, a także zaproponujemy warsztatowe podjęcie dwu lub trzech wybranych (niewielkich) tematów badawczych.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Rozumie sens pojęcia transdyscyplinarności i podstawowe zasady metody transdyscyplinarnej.
Rozumie powody i zasady przenoszenia problemów badawczych między różnymi dyscyplinami nauki.
Rozumie różnice między sformułowaniami podobnych problemów z perspektywy nauk humanistycznych i społecznych oraz nauk przyrodniczych i ścisłych.
Potrafi przekraczać własne uwarunkowania światopoglądowe i kulturowe.
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:
• bardzo dobry (bdb; 5,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 5,0
• dobry plus (+db; 4,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,5
• dobry (db; 4,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,0
• dostateczny plus (+dst; 3,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,5
• dostateczny (dst; 3,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,0
• niedostateczny (ndst; 2,0): brak wymaganych prac, brak referatu lub eseju.
Literatura
Uwaga: przedstawiamy wykaz literatury szerszy niż to, czego przeczytania wymagamy od uczestników zajęć. Chodzi o pokazanie możliwości poszerzenia i pogłębienia problematyki zajęć. Na zajęciowej platformie MS Teams będziemy – zgodnie z tradycją naszych zajęć – proponowali w wersji elektronicznej fragmenty poniższych lektur, które uczestnicy powinni przeczytać przed zajęciami.
• Holland J. H.. (2014). Complexity: A Very Short Introduction (Very Short Introductions), Oxford University Press, Oxford.
• Bais S., (2010). In Praise of Science: Curiosity, Understanding, and Progress, The MIT Press, Cambrige, MA.
• Thurner S., Hanel R., Klimek P. (2018). Introduction to the Theory of Complex Systems, Oxford University Press, Oxford.
• Pines D., DeVore I., Toob J., Turkevich A., Wrangham R., Schwartz D., Singer J., Wolfram S., Cowan J. D., Scott A. (2019). Emerging Syntheses in Science: Proceedings of the Founding Workshops of the Santa Fe Institute, Santa Fe.
• Clark A. (1997). Being There: Putting Brain, Body, and World Together Again, The MIT Press, Cambridge. MA.
• Clark A. (2001).Mindware: An Introduction to the Philosophy of Cognitive Science, Oxford University Press.
• Clark A. (2003).Natural-Born Cyborgs: Minds, Technologies and the Future of Human Intelligence, Oxford University Press, NY..
• Clark A., Chalmers D. (1998). The Extended Mind, „Analysis”, Vol. 58, No. 1 (Jan. 1998), str. 7-19.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: