Literackie i filmowe obrazowanie katastrofy 23-PPG-24L02
Zajęcia poświęcone będą kulturowym obrazom katastrofy i apokalipsy funkcjonującym na zasadzie kulturotwórczego i perswazyjnego mitu i fantazmatu. Postaramy się zrekonstruować stan katastroficznej i apokaliptycznej wyobraźni społecznej zarówno w odniesieniu do katastrof naturalnych, jak i pochodzenia antropogenicznego: ekologicznych, technologicznych, oraz innych zewnętrznych (np. najazd Obcych). Interesować nas będą makrostruktury narracyjne/fabularne tworzące współczesny korpus kulturowych wyobrażeń dotyczących ryzyk i zagrożeń cywilizacyjnych.
Podstawowym rozróżnieniem będzie tu podział na katastrofę i apokalipsę, rozumiane odpowiednio jako scenariusze optymistyczne i pesymistyczne, gdzie pierwsze polegają na diagnozowaniu zagrożenia i znalezienia środków zaradczych, a drugie są zawieszone w uniwersum pesymistyczno-fatalistycznym, gdzie rozwiązanie nie istnieje i musi nastąpić Zagłada. Zastanowimy się, czemu w zbiorowej wyobraźni, zwłaszcza popkulturowej, wygrywa obecnie scenariusz apokaliptyczny i jaki to ma wpływ na wytwarzanie nowego korpusu mitów społecznych.
Interesować nas będą granice wyobraźni kolapsologicznej i wytwarzane w jej ramach kategorie diagnostyczne: stosunek do technologii/postępu, instytucji społecznych i państwa, emancypacji społecznych, altruizmu i egoizmu, rozumienia „eschatologii” (zbawstwa) ludzkości. Interesować nas będą formaty utopijne, dystopijne, retropijne i eutopijne oraz metaforyczne kategorie „nowego oświecenia” i „nowego średniowiecza”.
Poszczególne zajęcia będą składały się z części wykładowej: wprowadzenia historyczno-kulturowego a następnie z części dyskusyjno-analitycznej dotyczącej wybranych obrazów literackich i filmowych.
Przykłady literackie (m.in): Apokalipsa Św. Jana, A. Camus Dżuma, C. McCarthy Droga, W. Miller Kantyczka dla Leibowitza, M. Shelley Ostatni człowiek, A. i B. Strugaccy, Piknik na skraju drogi.
Przykłady filmowe (m.in): M. Bay Armagedon, I. Bergman Siódma pieczęć, J. Cameron Terminator, Avatar, A. Clarke, 2001: Odyseja kosmiczna, R. Emmerich Dzień Niepodległości, F. Schaffner Planeta Małp, E. Goldberg/M. Gabriel Pocahontas, S. Kubrick Odyseja kosmiczna, G. Lucas Gwiezdne wojny, G. Miller Mad Max, A. Tarkowski Stalker.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia OEU student/ka:
Wiedza: student zna i rozumie
Struktury narracyjne możliwych scenariuszy katastroficznych
Rozróżnienie katastrofy i apokalipsy
Znaczenie formatów utopijnych i dystopijnych w literaturze katastroficznej
Umiejętności: student potrafi
Krytycznie oceniać motywy katastroficzne w kiteraturze i filmie.
Kryteria oceniania
bardzo dobry (bdb; 5,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 5,0
dobry plus (+db; 4,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,5
dobry (db; 4,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 4,0
dostateczny plus (+dst; 3,5): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,5
dostateczny (dst; 3,0): dwie małe prace międzyzajęciowe (przysłane bezpośrednio po zajęciach, których dotyczą), referat z prezentacją lub esej ocenione na 3,0
niedostateczny (ndst; 2,0): brak wymaganych prac, brak referatu lub eseju.
Literatura
Zalecana literatura zakresy lektur zostaną wskazane podczas zajęć):
1. Campbel J. (1997). Bohater o tysiącu twarzach. Zysk i S-ka.
2. Frelik, P. (2017). Kultury wizualne science fiction. Universitas.
3. Girard R. (2018). Apokalipsa tu i teraz. Wydawnictwo WAM.
4. Lyden J. Film us religion. Myths, Morals, and Rituals. NYU Press.
5. Napiórkowski M. (2013). Mitologia współczesna. PWN.
6. Napiórkowski M. (2022). Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, by naprawić świat. Wydawnictwo Literackie.
7. Nijakowski L.M. (2018). Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej. Wydawnictwo Scholar.
8. Polak B.A. (2022). Kulturowe obrazy lęku cywilizacyjnego w literaturze i filmie. W: Mamzer H (red). Jedno zdrowie. Ludzie i gatunki. Oficyna Wydawnicza ATUT.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: