Językoznawstwo kognitywne 23-KODL-JEK

Cele i założenia językoznawstwa kognitywnego
Metody badań w językoznawstwie
Metafory – figury stylistyczne czy podstawowy sposób konceptualizowania
Kognitywne ujęcie znaczenia a mechanizmy działania umysłu
Akwizycja języka ojczystego – czy pierwszego języka trzeba się uczyć?
Składnia – unikalny dla języka naturalnego poziom tworzenia znaczeń
Podstawy gramatyki kognitywnej 1: symboliczny charakter gramatyki
Podstawy gramatyki kognitywnej 2: udział zdolności poznawczych w akwizycji i użytkowaniu języka
Podstawy gramatyki kognitywnej 3: paralele między konceptualizowaniem a percepcją wzrokową
Pragmatyka 1: jak działać za pomocą słów przedmiot badań pragmatyki, pragmatyka filozoficzna, kognitywna a pragmalingwistyka
Pragmatyka 2: procesy rekonstrukcji znaczenia komunikatu
Reprezentowanie stanów mentalnych w odbiorze komunikatu
Zaburzenia języka i komunikacji

Cele kształcenia

Przybliżenie słuchaczom perspektywy badawczej językoznawstwa kognitywnego, zaznajomienie z podstawowymi zagadnieniami i terminologią językoznawczą oraz przygotowanie do pogłębionej analizy problematyki kognitywistycznych badań języka. Do podstawowych założeń językoznawstwa kognitywnego należy przekonanie, że język można jednolicie opisać w kategoriach procesu poznawczego. Typowe dla tradycyjnego językoznawstwa analizowanie struktury języka naturalnego jako zamkniętego, autonomicznego systemu nie przybliża nas do istoty fenomenu języka. Konsekwencją owego postulatu jest stawiany teoriom lingwistyki kognitywnej wymóg zbieżności dowodów z różnych nauk o poznaniu: proponowane opisy języka muszą być prawdopodobne z perspektywy neurolingwistyki, psychologii i biologii. Oczekuje się, że język postrzegany w kategoriach funkcji, raczej niż struktury, będzie oknem na mechanizmy działania umysłu. Zastosowania powyższych założeń w kognitywnych ujęciach znaczenia i konceptualizacji zostaną zaprezentowane w toku części I wykładu (TK1-7). Część II (TK 8-15) wykładu koncentruje się wokół kluczowych dla językoznawstwa zagadnień organizacji składowych języka na poziomach składni i dyskursu. Prezentuje oryginalne rozwiązania dla architektury języka naturalnego zaproponowane przez językoznawców kognitywnych. Celem tej części wykładu jest dogłębna analiza wiodących kognitywistycznych koncepcji gramatyki i pragmatyki oraz dostarczenie słuchaczom narzędzi pozwalających na dalszą samodzielną eksplorację problematyki przedmiotu.

Kierunek studiów

KOGNITYWISTYKA

Liczba godzin przedmiotu

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

wykład, ćwiczenia

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

III rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Ukończenie kursu obowiązkowego z językoznawstwa ogólnego.

Koordynatorzy przedmiotu

Konrad Juszczyk

Efekty kształcenia

Symbol i numer efektów kształcenia
Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów
1
JKG_01
Ma znajomość podstawowych zagadnień językoznawstwa kognitywnego. Zna podstawową terminologię językoznawstwa kognitywnego w języku polskim i angielskim.
K1_W08 K1_W02
JKG_02
Zna kognitywistyczne koncepcje semantyki, gramatyki i pragmatyki oraz opisuje ich filozoficzne inspiracje.
K1_W08
JKG_03
Formułuje opinie na temat zagadnień językoznawstwa kognitywnego w oparciu o odpowiednie teorie i wyniki badań.
K1_W04
JKG_04
Potrafi opisać i zanalizować udział zdolności poznawczych w akwizycji i użytkowaniu języka.
K1_U02
JKG_05
Zna narzędzia badawcze i metody prowadzenia badań w językoznawstwie kognitywnym.
K1_W09
JKG_06
Przygotowuje i przeprowadza badanie empiryczne, a także interpretuje wyniki stosując metody badań językoznawstwa kognitywnego.
K1_U03
JKG_07 Dba o rzetelność prowadzonych badań.
K1_K03
JKG_08
Prezentuje własne pomysły, wątpliwości i sugestie odwołując się do różnych podejść do języka, a także wyników badań nad językiem.
K1_U05
JKG_09
Dzięki zdobytym narzędziom i wiedzy, potrafi przeprowadzić dalszą samodzielną eksplorację problematyki przedmiotu.
K1_U01, K1_K09

Kryteria oceniania

Egzamin – Test wiedzy.
Ćwiczenia – Zaliczenie składa się z dwóch elementów: (1) teoretycznego i (2)empirycznego. W praktyce oznacza to zaliczenie:
a) trzech krótkich, maks. 10 min. testów sprawdzających:
• znajomość głównych idei oraz pojęć zawartych w tekstach obowiązkowych do ćwiczeń
• umiejętność analizy wypowiedzi języka naturalnego w świetle przedstawianych w tekstach teorii
b) opanowanie zasad budowania i stosowania narzędzi współczesnego językoznawstwa korpusowego.
Terminowość wykonania zadania empirycznego.
Aktywny i kompetentny udział w zajęciach umożliwia zwolnienie z oceną bardzo dobrą z poszczególnych testów.

Literatura

Literatura obowiązkowa:
1) Fauconnier, G. (1997) Mappings in Thought and Language; chapter 1 & Conclusion (s. 1-33, 187-191). Cambridge University Press.
2) Lakoff, G., Johnson, M. (1998) Metafory w naszym życiu; rozdziały 1, 25 i 26 (s. 2544, 213-237). Państwowy Instytut Wydawniczy.
3) Langacker, R. (1995) Wykłady z gramatyki kognitywnej; wykłady 1 i 4 (s. 11-32, 6590). Wydawnictwo UMSC.
4) Pinker, S. (1994) The Language Instinct; chapter 2 (s. 25-54). Penguin.
5) Wilson, D., Sperber, D. (2004) Relevance Theory. W: G. Ward, L. Horn(red.), Handbook of Pragmatics (s. 607-632). Blackwell.
Literatura polecana:
1) Austin, J. (1993). Mówienie i poznawanie. PWN.
2) Chomsky, N. (1977). Recenzja z: Skinder, B.F. Verbal Behaviour. W: Stanosz, B. (red.) Lingwistyka a filozofia. PWN.
3) Chomsky, N. (1982). Zagadnienia teorii i składni. Ossolineum.
4) Fauconnier, G. (1994). Mental Spaces: Aspects of Meaning Construction In Natura Language. Cambridge University Press.
5) Fauconnier, G. (1997). Mappings In Thought and Language. Cambridge University Press.
6) Fauconnier, G. (1999). Odwzorowania w umyśle i języku. Znak.
7) Grice, P. (1980). Logika i konwersacja. W: Stanosz, B. (red.) Język w świetle nauki. Czytelnik
8) Grzegorczykowa, R. (1998). Wykłady z polskiej składni. PWN.
9) Kalisz, R. (1993). Pragmatyka językowa. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
10) Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Scholar.
11) Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. University of Chicago Press.
12) Lakoff, G., Johnson, M. (1988). Metafory w naszym życiu. Państwowy Instytut Wydawniczy.
13) Langacker, R. (1987/1999). Foundations of Cognitive Grammar. Vol. I Theoretical Prerequisites. Stanford University Press.
14) Langacker, R. (1995). Wykłady z gramatyki kognitywnej. Lublin: Wydawnictwo
UMCS.
15) Langacker, R. (1999). Grammar and Comceptualization. Mouton de Gruyter.
16) Levinson, S. (1983). Pragmatics. Cambridge University Press.
17) Levinson, S. (2000). Presumptive Meanings: The Theory of Generalized Conversational Implicature. MIT Press.
18) Pinker, S. (1994). The Language Instinct. W. Morrow.
19) Sperber, D., Wilson, D. (1995). Relevance: Communication and Cognition. Blackwell Publishers.
20) Tabakowska, E. (red.) (2001). Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Universitas.
21) Wilson, D. (1994). Relevance and Understanding. W: Brown, G. et al. (red.) (1994). Language and Understanding (s. 37-58). Oxford University Press.
22) Whorf, B.L. (2002). Język, myśl i rzeczywistość. Wydawnictwo KR.
23) Wierzbicka, A. (1999). Język-umysł-kultura. PWN.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 23-KODL-JEK w USOSweb