Wybrane zagadnienia z dziejów sztuki - konwersatorium: Wokół fototeki. Kolekcje ikonograficzne i archiwa fotograficzne 21-WZDS-WFK-HS
Zbiory wizerunków dzieł sztuki (grafik i rysunków) rozwijały się od czasów nowożytnych, jednak to wiek XIX i XX były czasem ich największego rozkwitu. W skład kolekcji ikonograficznych, nazywanych również bibliotekami ikonograficznymi, a współcześnie określanych mianem szeroko pojętych archiwów wizualnych, wchodziły początkowo rysunki, szkice, grafiki, drzeworyty, ilustracje wycinane z czasopism a wraz z rozwojem fotografii przede wszystkim fotograficzne odbitki. W drugiej połowie XIX wieku zaczęły powstawać specjalistyczne zbiory reprodukcji dzieł sztuki, przeznaczone do badań naukowych i zajęć dydaktycznych – uniwersyteckie fototeki. Rozwijane intensywnie do początku XXI wieku, po rewolucji cyfrowej straciły swój utylitarny charakter i dziś stanowią interesujący materiał badawczy, przechowywany w zaciszach uniwersyteckich magazynów na całym świecie. Również w Poznaniu zachował się zbiór tego typu, obecnie stanowiący część Archiwum Audiowizualnego Wydziału Nauk o Sztuce UAM.
Celem zajęć jest zaprezentowanie historii rozwoju zbiorów ikonograficznych i kolekcji fotograficznych wizerunków dzieł sztuki oraz zapoznanie studentów z najnowszymi metodami badań archiwów wizualnych. Uczestnicy poznają najważniejsze polskie i zagraniczne zbiory ikonograficzne, jednocześnie omawiając szeroki kontekst ich powstania.
Rozwój kolekcji ikonograficznych (w tym uniwersyteckich fototek) przebiegał równolegle z:
- rosnącą od początku XIX wieku potrzebą dokumentowania i utrwalania wyglądu zabytków;
- organizowaniem misji dokumentacyjnych (od tych rysowniczych z początku XIX wieku, po fotograficzne podejmowane w czasie I i II wojny światowej; od tych amatorskich, przeprowadzanych przez lokalnych pasjonatów po zaplanowane w wielkim rozmachem projekty typu „Archiwa planety” (Archives de la Planète) z lat 1909-1932);
- powstawaniem kanonu światowego dziedzictwa kulturowego oraz kanonów dziedzictwa poszczególnych narodów, a także imperiów;
- narodzinami i profesjonalizacją dyscyplin naukowych (historii sztuki, archeologii, etnografii).
Na rozwój ikonograficznych i fotograficznych archiwów spojrzymy również z perspektywy pojawienia się i rozkwitu wyspecjalizowanych firm fotograficznych, trudniących się wykonywaniem i sprzedażą fotografii dzieł sztuki oraz polskich i zagranicznych fotografów - ekspertów w utrwalaniu wizerunków zabytków. Uwzględnimy również wybrane przedsięwzięcia amatorskie i oddolne inicjatywy dokumentowania lokalnych zabytków.
Na tyle, na ile pozwoli zdalna formuła zajęć, uczestnicy zapoznają się również z praktycznym aspektem pracy nad archiwum fotograficznym (badanie i rekonstrukcja kolekcji, analiza zachowanej dokumentacji, rozróżnianie różnych technik reprodukcyjnych).
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć student/ka:
- potrafi przygotować krótką wypowiedź o charakterze prezentacji problemu badawczego z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej;
- umie brać udział w dyskusji na temat tekstów naukowych;
- rozumie szeroki kontekst powstawania kolekcji wizerunków dzieł sztuki od XIX wieku do dziś (uwarunkowania naukowe, społeczne, polityczne);
- zna rozwój sposobu dokumentacji i utrwalania wizerunków zabytków za pomocą rysunku, technik graficznych, reprodukcji prasowych, fotografii itp.
Literatura
Bann S. (red.), Art and the Early Photographic Album, Washington 2011
Bann S., Parallel Lines. Printmakers, Painters and Photographers in Nineteenth-Century France, New Haven & London 2001
Bärnighausen J., Caraffa C., Klamm S., Schneider F., Wodtke P. (red.), Photo-Objects. On the Materiality of Photographs and Photo Archives in the Humanities and Sciences, Berlin 2019
Bredekamp H., Bildmedien, w: Kunstgeschichte. Eine Einführung, red. H. Belting, H. Dilly, W. Kemp, W. Sauerländer, M. Warnke, Berlin 2003, s. 355-378.
Bredekamp H., Fotografie als Medium der Wissenschaft – Kunstgeschichte, Biologie und das Elend der Illustration, [w:] ICONIC TURN. Die neue Macht der Bilder, red. Ch. Maar, H. Burda, Köln 2004, s. 365-381
Brakensiek S., Vom “Theatrum mundi” zum “Cabinet des Estampes”. Das Sammeln von Druckgraphik in Deutschland 1565-1821, Hildeshelm-Zurich-New York 2002
Caraffa C. (red.), Photo Archives and the Photographic Memory of Art History, Berlin 2011
Caraffa C. (red.), Fotografie als Instrument und Medium der Kunstgeschichte, Berlin 2009
Caraffa C., Serena T. (red.), Photo Archives and the Idea of Nation, Berlin 2015
Edwards E., Raw Histories: Photographs, Anthropology and Museums, Oxford-New York 2001.
Edwards E., The Camera as Historian. Amateur photographers and historical imagination, 1885-1918, Durham-London 2012
Edwards E., Morton Ch, Photographs, Museums, Collections. Between Art and Information,
Bloomsbury 2015
Edwards E., Hart J. (red.), Photographs Objects Histories. On the Materiality of Images,
London-New York 2004.
Ermländische Ansischten. Ferdinand von Quast und die Anfänge der Denkmalpflege in Preußen und Ermland/Widoki z Warmii. Ferdynand von Quast i początki konserwatorstwa zabytków w Prusach i na Warmii, katalog wystawy w Poczdamie i Olsztynie, Munster-Olsztyn 2006
Forster B. (red.) Wertvoll. Objekte der Kunstvermittlung: Gipsabgüsse, Fotografien, Postkarten, Diapositive, Weimar 2015
Galdy A., Heudecker S. (red.), Collecting Prints and Drawings, Cambridge 2018
Johnson Geraldine A., „(Un)richtige Aufnahme”: Renaissance Sculpture and the Visual Historiography of Art History, “Art History” 2013 February, s. 12-51
Karlholm D., Art of Illusion. The Representation of Art History in Nineteenth-Century Germany and Beyond, Bern 2006
La fabrique du romantisme. Charles Nodier et les voyages pittoresques, katalog wystawy w Musée de la vie romantique w Paryżu, Paris 2014
Manikowska E., Kopania I. (red.), Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego: archeologia, etnografia, historia sztuki, t. 1, Warszawa 2014.
Manikowska E., Jamski P. J. (red.), Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Warszawa 2014
Manikowska E., Photography and Cultural Heritage in the Age of Nationalism. Europe’s Eastern Borderlands (1867-1945), Bloomsbury 2019
Napp A., Zwischen Inflation, Bomben und Raumnöten. Die Geschichte der Diasammlung des Kunstgeschichtlichen Seminars Hamburg, Weimar 2017
Peters D., Der ungewohnte Blick. Fotografische Kunstreproduktion im 19. Jahrhundert, Berlin 2008
Vermeulen I. R., Picturing Art History. The Rise of the Illustrated History of Art in the Eighteenth Century, Amsterdam 2010
Walanus W. (red.), Katalog Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Fotografie dzieł sztuki polskiej wykonane przed rokiem 1900, Kraków 2019
Walanus W. (red.), Skarby Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego:
t. 1: Cerkwie drewniane dawnej Galicji Wschodniej,
t. 2: Sztuka na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczpospolitej. Fotografie z XIX wieku,
t. 3: Kraków 1940. Kampania fotograficzna Staatliche Bildstelle, Kraków 2012-2017
Weissert C., Reproduktions-Stichwerke. Vermittlung alter und neuer Kunst im 18. und frühen 19. Jahrhundert, Frankfurt a. M. 1999
Wróblewska M., Fotografie ruin. Ruiny fotografii 1944-2014, Warszawa 2014
Zorach R., Rodini E., Paper Museums. The Reproductive Print in Europe, 1500-1800, (katalog wystawy w David and Alfred Smart Museum of Art), 2005
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: