Wiedza o obyczaju 20-KUDL-WOO
Podstawowym celem zajęć jest przeprowadzenie teoretyczno-metodologicznych analiz koncepcji obyczaju w naukach społecznych z naciskiem na propozycje poznańskiej szkoły kulturoznawczej. Przyjęcie określonych ustaleń teoriokulturowych umożliwia studentom zinterpretowanie szerokiego spektrum zjawisk obyczajowych. Krytyczna rewizja aktualnej wiedzy przedmiotowej odnośnie święta, towarzyskości, mody, zabawy, obyczajowych stylów życia, subkultur etc. umożliwia studentom przeprowadzenie w trakcie trwania zajęć własnych badań w nieporuszonych do tej pory aspektach życia obyczajowego. Ich rezultaty podawane są do wiadomości w czasie przeznaczonym na grupowe referaty. Dzięki nim studenci rozwijają umiejętności analizy poszczególnych zjawisk i syntezy wyników w całość.
Służy temu charakterystyka pojęcia obyczaju w naukach o kulturze ze szczególnym uwzględnieniem aparatu kulturoznawczego. W oparciu o ustalenia teoriokulturowe analizowane są między innymi związki obyczaju i moralności oraz obyczajowy sposób funkcjonowania święta, zabawy, ciała, życia towarzyskiego, mody. Charakterystyka historyczna dostarcza wiedzy o tradycji polskiej obyczajowości: szlacheckiej, chłopskiej i mieszczańskiej, oświeceniowej refleksji nad obyczajem, współczesnych przejawach życia obyczajowego przed i po transformacji ustrojowej 1989 roku.
Poszczególne tematy zajęć obejmują następujące zagadnienia.
1) Pojęcia obyczaju w naukach o kulturze
2) Obyczaj jako komunikacyjna dziedzina kultury
3) Święto w kulturze i obyczaju
4) Życie towarzyskie jako dziedzina obyczaju
5) Moda jako typ obyczaju
6) Zabawa jako zjawisko kulturowe
7) Tradycje polskiej obyczajowości
8) Ciało jako komunikat obyczajowy
9) Sport w kulturze i obyczaj
10) Obyczajowe formy miłości
11) Nowa obyczajowość płciowa i wiekowa
12) Alkohol i używki w obyczajowości europejskiej
13) Obyczaje kultury konsumpcyjnej
14) Kultura ubóstwa
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Kod ECTS
Liczba godzin przedmiotu
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/SL: | W cyklu 2020/SL: | W cyklu 2022/SL: | W cyklu 2024/SL: | W cyklu 2021/SL: |
Efekty kształcenia
K_W02
Zna i rozumie podstawową terminologię oraz koncepcje, opisujące sferę obyczaju, relacje między obyczajem a innymi dziedzinami kultury i procesy zmian obyczajowości.
K_W11
Zna i rozumie specyfikę partycypacji kulturowej we współczesnych i historycznych formach obyczaju oraz specyficzny dla badań tej sfery aparat teoretyczno-metodologiczny
K_W02, K_W11, K_U11
Potrafi posługiwać się koncepcjami życia społeczno-kulturowego obejmującymi problematykę obyczaju
i moralności
K_K02
Jest gotów do wykazania się krytycyzmem w ocenie procesów i zjawisk obyczajowych
K_K03, K_K11
Jest gotów do wyjaśniania istotnych zjawisk w kulturze obejmującymi przemiany obyczajowe, prawidłowej identyfikacji i oceny zjawisk społeczno-kulturowych poprzez uświadomienie sobie specyfiki i wagi kulturowych regulacji różnych sfer życia codziennego i form obyczajowości
Kryteria oceniania
Dyskusja na podstawie lektur podanych do poszczególnych zagadnień. Sprawdzanie zgodności wiedzy z treścią lektur oraz ocena ich krytyki.
Przygotowana przez studenta prezentacja jednego ze wskazanych w treściach programowych tematu podlega ocenie merytorycznej. Test.
Kryteria oceniania
Ocena;
Bardzo dobry (5,0)
Student opanował wiedzę wyczerpującą treści kształcenia założone w programie przedmiotu, zna w stopniu wysoce zadowalającym teoretyczną problematykę kultury obyczajowej, wymagany aparat pojęciowy i wystarczającą wiedzę faktograficzną. Uzyskaną wiedzę bezbłędnie stosuje do identyfikowania i charakterystyki historycznych oraz współczesnych zjawisk i zmian obyczajowych. Potrafi uzasadnić społeczno-kulturowe znaczenie obyczajowej regulacji życia codziennego i krytycznie ocenić zachodzące procesy przemian obyczajowych i ukształtowane formy obyczajowości.
Dobry plus (4,5)
Student posiada bardzo szeroki zakres wiedzy obejmujący treści kształcenia, zna w stopniu wysoce zadowalającym teoretyczną problematykę kultury obyczajowej, wymagany aparat pojęciowy i wystarczającą wiedzę faktograficzną. Uzyskaną wiedzę niemal bezbłędnie stosuje do identyfikowania i charakterystyki historycznych oraz współczesnych zjawisk i zmian obyczajowych. Potrafi uzasadnić społeczno-kulturowe znaczenie obyczajowej regulacji życia codziennego
i krytycznie ocenić zachodzące procesy przemian obyczajowych i ukształtowane formy obyczajowości.
Dobry (4,0)
Student posiada szeroki zasób wiedzy, z pewnymi niedostatkami w porównaniu z zakresem treści kształcenia, zadowalającą znajomość teoretycznej problematyki kultury obyczajowej, wymaganego aparatu pojęciowego i odpowiedniej wiedzy faktograficznej. Uzyskaną wiedzę potrafi zastosować do identyfikowania i charakterystyki historycznych oraz współczesnych zjawisk i zmian obyczajowych. Potrafi uzasadnić społeczno-kulturowe znaczenie obyczajowej regulacji życia codziennego i krytycznie ocenić zachodzące procesy przemian obyczajowych i ukształtowane formy obyczajowości.
Dostateczny plus (3,5)
Student posiada zadowalający ogólnie zasób wiedzy, orientuje się w teoretycznej problematyce kultury obyczajowej, opanował wymaganą terminologię i ma odpowiednią wiedzę faktograficzną, by móc w miarę trafnie rozpoznawać i charakteryzować historyczne oraz współczesne zjawiska
i zmiany obyczajowe. Nie w pełni potrafi uzasadnić społeczno-kulturowe znaczenie obyczajowej regulacji życia codziennego i krytycznie ocenić zachodzące procesy przemian obyczajowych
i ukształtowane formy obyczajowości.
Dostateczny (3,0)
Student posiada wiedzę w zakresie niezbędnym dla uzyskania założonych w programie przedmiotu efektów kształcenia, pozwalającą na wykorzystywaniu pojęć i zagadnień teoretycznych oraz wiedzy faktograficznej dla rozpoznania i w miarę adekwatnej charakterystyki historycznych i współczesnych zjawisk i zmian obyczajowych. Nie w pełni potrafi uzasadnić społeczno-kulturowe znaczenie obyczajowej regulacji życia codziennego i krytycznie ocenić zachodzące procesy przemian obyczajowych i ukształtowane formy obyczajowości.
Niedostateczny (3,0)
Student ma zasadnicze braki w wymaganej wiedzy teoretycznej i faktograficznej, uniemożliwiające osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia
Praktyki zawodowe
Nie przewiduje się praktyk zawodowych w tym zakresie.
Literatura
1. Caillois Roger, Ludzie a gry i zabawy, s. 297-462, rozdział w: Żywioł i ład, PIW, Warszawa 1973, lub osobna pozycja.
2. Eliade Mircea, Sacrum, mit, historia, Wybór Esejów, PIW 1970, Elementy rzeczywistości mitycznej, s. 61-161.
3. Elias N., Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, PIW, Warszawa 1980
4. Fischer Helen, Anatomia miłości. Historia naturalna monogamiczności, cudzołóstwa i rozwodu, Zysk i S-ka, Poznań 1994.
5. Fouquet Pierre, Martine de Borde, Podwójny agent, WŁ, Łódź 1990.
6. Grad Jan, Obyczaj a moralność. Próba metodologiczna uporządkowania badań dotychczasowych, Poznań 1993, wstęp, rozdział. I
7. Grad Jan, Obyczaj a moralność. Próba metodologiczna uporządkowania badań dotychczasowych, Poznań 1993, rozdział II i III.
8. Hall Edward T., Ukryty wymiar, PIW, Warszawa 1976.
9. Jedynak Barbara, „Aby potomkowie byli Polakami”. Z historii refleksji nad obyczajem w Oświeceniu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, Część II, Rozważania terminologiczne, s. 35-49.
10. Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie, WŁ, Łódź 1975
11. Łukasiewicz Piotr, Plotka i pogłoska jako środki komunikacji społecznej, „Kultura i Społeczeństwo” 1984, nr 3, s. 269-276.
12. Marmuszewski S., Bukowski A., Żebracy w Polsce, Kraków 1995.
13. Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, pod red. A. Chwalby, WN PWN, Warszawa 2005
14. Sapir Edward, Moda, w: Kultura, język, osobowość, PIW, Warszawa 1978, s. 236-249.
15. Simmel Georg, Filozofia mody, w: S. Magala, Simmel, Warszawa 1980, s. 180-212.
16. Simmel Georg, Socjologia, PWN, Warszawa 1975, rozdz. III, Towarzyskość. Przykład socjologii czystej lub formalnej, s . 51-73.
17. Starczewska K., Wzory miłości w kulturze Zachodu, Warszawa 1975.
18. Sumner G. W., Naturalne sposoby postępowania w gromadzie. Studium socjologicznego znaczenia praktyk życia codziennego, manier, zwyczajów, obyczajów oraz kodeksów moralnych, PWN, Warszawa 1995
19. Thiele-Dohrmann Klaus, Psychologia plotki, PIW, Warszawa 1980.
20. Veblen Thorstein, Teoria klasy próżniaczej, PWN, Warszawa 1971, rozdział III – Próżnowanie, s. 34-63, rozdział IV – Konsumpcja na pokaz, s. 63-93, rozdział VII – Ubiór jako wyraz kultury pieniężnej, s. 151-169.
21. Żygulski K., Święto a kultura święta dawne i nowe. Rozważania socjologa, IWCRZZ, Warszawa 1981
Hall Edward T., Ukryty wymiar, PIW, Warszawa 1976
Jedynak Barbara, "Aby potomkowie byli Polakami". Z historii refleksji nad obyczajem w Oświeceniu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, Część II, Rozważania terminologiczne
Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. pod redakcją naukową Zofii Staszczak. Warszawa-Poznań 1987. PWN,
Łaciak Beata, Obyczajowość polska czasu transformacji czyli wojna postu z karnawałem, Trio, Warszawa 2005
Łukasiewicz Piotr, Plotka i pogłoska jako środki komunikacji społecznej, "Kultura i Społeczeństwo" 1984, nr 3
Sapir Edward, Moda, w: Kultura, język, osobowość, PIW, Warszawa 1978
Simmel Georg, Socjologia, PWN, Warszawa 1975, rozdz. III, Towarzyskość. Przykład socjologii czystej lub formalnej
Simmel Georg, Filozofia mody, w: S. Magala, Simmel, Warszawa 1980
Thiele-Dohrmann Klaus, Psychologia plotki, PIW, Warszawa 1980
Veblen Thorstein, Teoria klasy próżniaczej, PWN, Warszawa 1971
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: