Dydaktyka muzyki I i II etapu kształcenia 13-DYM-23
01 Geneza systemu wychowania muzycznego. Etymologia pojęcia. Koncepcje starożytne Platona, Arystotelesa, nowożytne trendy J. A. Komeńskiego, J. J. Rousseau, J. J. Pestalozziego, związek edukacji muzycznej z ruchem „Nowe Wychowanie”. Polskie koncepcje wychowania muzycznego w XX wieku, idea „powszechnego wychowania muzycznego”, nowoczesne nurty edukacji muzycznej w odniesieniu do poliestetycznej, zintegrowanej i multikulturowej pedagogiki muzycznej.
02 Współczesne systemy wychowania muzycznego: - C. Orffa, Z. Kodalya, E. J. Dalcrozea, S. Suzuki, J.Mursella, R.Labana, B Strauss, E. Gordona.
03 Wybrane problemy psychologii muzyki : rozwój muzyczny człowieka; zdolności muzyczne, uzdolnienia, talent muzyczny; muzykalność - struktura muzykalności; zainteresowania, zamiłowania, upodobania muzyczne; wyobraźnia muzyczna, wrażliwość muzyczna; percepcja muzyki jako proces przetwarzania informacji.
04 Charakterystyka form aktywności muzycznej : mowa, śpiew, gra na instrumentach, słuchanie muzyki, ruch z muzyką, tworzenie muzyki- stosowanie form wychowania muzycznego na poszczególnych etapach kształcenia (przedszkolne, I, II etap kształcenia)
05 Muzyka jako sztuka – obszar wartości, sposób komunikacja międzyludzkiej, stymulacja osobowości, wyzwolenie z uległości wobec rzeczywistości, droga do samorealizacji. Twórczość – aspekt podmiotowy, atrybutywny, procesualny, determinanty twórczości; twórczość muzyczna a muzyczna aktywność twórcza.
06 Formy aktywności muzycznej – mowa - ćwiczenia twórcze i odtwórcze mowy; rytmizacja tekstów, wprowadzanie elementów muzyki poprzez mowę, aranżacje mowy z wykorzystaniem gestodźwięków, twórczej interpretacji, akompaniamentu z recytacją i melorecytacją.
07 Śpiew - rodzaje ćwiczeń rozśpiewujących stosowanych w szkole; praca z piosenką- etapy wprowadzania piosenki, metody nauczania piosenek, repertuar, sposoby aranżacji, praca z rytmem piosenki. Śpiew relatywny w systemie Z. Kodalya - solmizacja relatywna, „ruchome do”, fonogestyka.
08 Ruch z muzyką - ruch twórczy, ruch odtwórczy, ćwiczenia i zabawy ruchowe wykorzystywane w edukacji, ruch w systemach C. Orffa, E. J. Dalcrozea, R. Labana, pantomima, tematyczne improwizacje ruchowe.
09 Gra na instrumentach - sposoby i cele wykorzystania instrumentów szkolnych w edukacji muzycznej; ćwiczenia twórcze i odtwórcze, analiza i realizacja partytur instrumentalnych zawartych w podręcznikach szkolnych.
10 Słuchanie muzyki - warunki dobrej percepcji, repertuar szkolny słuchanych utworów - style, kompozytorzy, faktura, analiza formy, gatunki muzyczne itp., ćwiczenia twórcze i odtwórcze podczas słuchania utworów. Aktywne słuchanie muzyki.
11 Tworzenie muzyki - ćwiczenia twórcze w zakresie wszystkich form aktywności muzycznej.
12 Miejsce edukacji muzycznej w bloku przedmiotów humanistycznych:
bogactwo form integracji muzyki z innymi działaniami artystycznymi ucznia,
integracja treści muzycznych, plastycznych, literackich; ekspresja muzyczna i plastyczna, werbalna, ruchowa.
13 Projektowanie dydaktyczne zajęć w ramach przedmiotu muzyka. Konstruowanie arkuszy obserwacji, planów metodycznych, ocena jakości własnej pracy -ewaluacja.
14 Edukacja muzyczna w przedszkolu oraz podstawowej szkole ogólnokształcącej Treści nauczania; podstawa programowa dla przedmiotu muzyka w szkole podstawowej programy nauczania. Zakres wiadomości i pojęć w zakresie edukacji muzycznej na poziomie o klas I- III oraz IV - VI szkoły podstawowej.
15 Cele edukacji muzycznej w przedszkolu i szkole – rodzaje celów kształcenia, cele ogólne i operacyjne, taksonomie celów nauczania w edukacji muzycznej. Zasady projektowania dydaktycznego, plany metodyczne.
16 Formy organizacyjne edukacji muzycznej. Metody nauczania muzyki, klasyfikacja metod. Charakterystyka wybranych metod klasycznych, aktywizujących stosowanych w edukacji muzycznej metody, stymulujące myślenie, działania muzyczne uczniów i samodzielne zdobywanie wiedzy. Środki dydaktyczne w nauczaniu muzyki.
17 Zajęcia muzyczne w przedszkolu. Lekcja muzyki – projektowanie, plan metodyczny, struktura, typy lekcji muzyki. Pozalekcyjne i pozaszkolne formy edukacji muzycznej, funkcje amatorskiego ruchu muzycznego.
18 Ocenianie - cele, zakres i funkcje oceny: klasyfikacyjna i diagnostyczna; ocenianie formujące, podsumowujące; wewnątrzszkolny przedmiotowy(muzyka) system oceniania. System oceniania zewnętrznego.
19 Nauczyciel muzyki. Umiejętności, kompetencje, osobowość nauczyciela muzyki Programy nauczania muzyki, planowanie pracy dydaktycznej, indywidualizacja nauczania, nauczyciel w zespole szkolnym Ewaluacja jakości pracy nauczyciela muzyki. Tworzenie środowiska sprzyjającego uczeniu się; a)praca z uczniem zdolnym- motywowanie uczniów do nauki, metody stymulujące myślenie, działania muzyczne uczniów i samodzielne zdobywanie wiedzy, b) praca z dzieckiem „trudnym”- projektowanie zajęć.
20 Pieśni patriotyczne w repertuarze uczniów szkoły podstawowej. Projektowanie zajęć z wykorzystaniem pieśni patriotycznej.
21 Tańce ludowe i narodowe w repertuarze uczniów szkoły podstawowej. Projektowanie zajęć z wykorzystaniem tańców narodowych; folklor polski - muzyka
22 Zajęcia przywarsztatowe w klasach I –III, IV-VI - samodzielne projektowanie, obserwacja i prowadzenie zajęć z przedmiotu muzyka oraz muzycznych zajęć pozalekcyjnych w szkole podstawowej.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
- ma wiedzę niezbędną do zrozumienia podstawowych procesów zachodzących w edukacji muzycznej oraz jej związków z innymi dyscyplinami wychowania estetycznego,
- wykazuje znajomość studiowanej dyscypliny,
- wykorzystuje dostępne źródła informacji,
- stosuje w praktyce wszystkie formy aktywności muzycznej
- samodzielnie projektuje, obserwuje i prowadzi zajęcia dydaktyczne z muzyki
- wykazuje twórczą postawę, , wprowadza elementy innowacji w edukacji muzycznej, w swym działaniu jest krytyczny i refleksyjny
- efektywnie działa - samodzielnie i zespołowo
- rozumie i stosuje podstawowe zasady etyki
Kryteria oceniania
F- obserwacja realizowanych przez studenta zadań, ćwiczeń, obserwacja prowadzonych przez studenta lekcji,
F - dyskusja i ocena przygotowanych tematów i projektów
F – prezentacje ustne i praktyczne
F – wywiad ze studentem po przeprowadzonych zajęciach, analiza dokumentów
F,S- Metody deklaratywne: samoocena studenta po przeprowadzonych, samodzielnych lekcjach wsparta oceną opiekuna merytorycznego – prowadzone lekcje, lekcja dyplomowa
S – test pisemny zaliczeniowy, egzamin ustny wiedzy;
2. Kryteria oceniania
Efekt kształcenia Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student: Kryteria oceniania (określenie akceptowalnego poziomu). Student:
DDM_01 ma wiedzę niezbędną do zrozumienia podstawowych procesów zachodzących w edukacji muzycznej oraz jej związków z innymi dyscyplinami wychowania estetycznego, - charakteryzuje podstawowe nurty historyczne w edukacji muzycznej
- rozumie zmienność historyczną wybranych koncepcji edukacyjnych,
- wymienia nazwiska światowych oraz polskich twórców wiodących systemów wychowania muzycznego,
- określa główne cechy systemów wychowania muzycznego,
- analizuje związki edukacji muzycznej z innymi dyscyplinami wychowania estetycznego na podstawie poznanych koncepcji teoretycznych - wskazuje związki muzyki z literaturą, teatrem, sztukami plastycznymi na przestrzeni dziejów oraz w świecie współczesnym;
DDM_02 wykazuje znajomość studiowanej dyscypliny, - wykazuje znajomość podstawowych kategorii pojęciowych oraz terminologii muzycznej,
- zna podstawowe pojęcia muzyczne dotyczące zasad muzyki,
- charakteryzuje podstawowe elementy muzyki: rytm, melodia, harmonia, kolorystyka, agogika, dynamika,
- zna cechy charakterystyczne oraz przedstawicieli poszczególnych okresów w historii muzyki;
- zna podstawowe metody, formy aktywności muzycznej stosowane w edukacji muzycznej,
- wymienia metody stosowane w edukacji muzycznej,
- opisuje wszystkie formy aktywności muzycznej,
- zna funkcje muzyki oraz cele, treści efekty kształcenia muzycznego w szkole - charakteryzuje funkcję kształcąca, poznawczą, estetyczną, wychowawczą, kompensacyjną, terapeutyczną, użytkową, kulturową muzyki,
- analizuje cele ogólne i efekty kształcenia ucznia w zakresie edukacji muzycznej,
- zna treści kształcenia zawarte w podstawie programowej przedmiotu muzyka;
DDM_03 wykorzystuje dostępne źródła informacji - korzysta z literatury przedmiotu,
- wykorzystuje informacje zawarte w internecie, - czyta i analizuje obowiązkową bibliografię z zakresu dydaktyki muzycznej(książki, czasopisma, dokumenty urzędowe dotyczące edukacji muzycznej w szkole, podręczniki szkolne ucznia, programy nauczania),
- przygotowuje ustne lub pisemne prezentacje tematyczne na podstawie dostępnych źródeł internetowych i programów muzycznych;
DDM_04 stosuje w praktyce wszystkie formy aktywności muzycznej -wykorzystuje w praktyce mowę do realizacji zadań muzycznych
- rytmizuje teksty,
- wprowadza elementy muzyki poprzez mowę,
- tworzy akompaniament z gestodźwiękami, recytacją, melorecytacją,
- aranżuje za pomocą mowy teksty literackie;
- śpiewa,
- zna ćwiczenia rozśpiewujące - dykcyjne, oddechowe, emisyjne,
- zna metody pracy z piosenką i etapy wprowadzania piosenek,
- aranżuje piosenki,
- śpiewa wykorzystując metodę relatywną Z. Kodalya;
- gra na instrumencie
- nazywa, opisuje, gra na instrumentach szkolnych,
- realizuje partytury instrumentalne,
- słucha muzykę,
- określa uwarunkowania prawidłowej percepcji w szkole,
- zna repertuar szkolny słuchanych utworów,
- aranżuje utwory w oparciu o metodę aktywnego słuchania muzyki B. Strauss;
- realizuje ruch z muzyką,
- zna zabawy ruchowe,
- realizuje ruchowe ćwiczenia twórcze, odtwórcze wykorzystywane w przedszkolu i w szkole;
- tworzy muzykę, - samodzielnie i w grupie tworzy i realizuje (improwizuje) koncepcje twórcze w zakresie mowy, śpiewu, gry na instrumentach, ruchu z muzyką, słuchania muzyki;
DDM_05 samodzielnie projektuje, obserwuje i prowadzi zajęcia dydaktyczne z muzyki - samodzielnie projektuje zajęcia, - opracowuje plany metodyczne - określa cel ogólny, szczegółowe, konstruuje treści w oparciu o podstawę programową edukacji muzycznej,
- obserwuje i samodzielnie prowadzi lekcje muzyki; - obserwuje lekcje w szkole,
- umiejętnie projektuje lekcje i konstruuje plany metodyczne,
- prawidłowo komunikuje się z uczniem,
- organizuje odpowiedni poziom interakcji w procesie uczenia się
- działa innowacyjnie i kreatywnie,
- motywuje uczniów,
- umiejętnie nawiązuje kontakty interpersonalne z uczniami,
- ewaluuje przeprowadzone przez siebie lekcje,
- prawidłowo realizuje zadania specjalistyczne (w zakresie edukacji muzycznej),
DDM_06 wykazuje twórczą postawę, wprowadza elementy innowacji w edukacji muzycznej, w swym działaniu jest krytyczny i refleksyjny - twórczo , w sposób innowacyjny realizuje określone zadania,
- realizuje zadania, projekty w oparciu o własne , autorskie pomysły,
- krytycznie podchodzi do rozpowszechnianych i preferowanych w mediach informacji i programów muzycznych; - wyraża swoje opinie, wątpliwości,
- sprawiedliwie ocenia siebie i innych,
- broni swojego stanowiska;
DDM_07 efektywnie działa - samodzielnie i zespołowo - efektywnie działa samodzielnie,
- aktywnie z determinacją realizuje zamierzone zadania i projekty;
- efektywnie działa zespołowo;
- w wykonywanych zadaniach uwzględnia ustalone wspólnie reguły,
- słucha innych i podejmuje dyskusję
DDM_08 rozumie i stosuje podstawowe zasady etyki - z szacunkiem odnosi się do siebie i ludzi,
- na zajęciach w uczelni i praktykach kieruje się fundamentalnymi wartościami humanistycznymi,
- dba o utrzymanie wysokiego poziomu swej pracy,
- odpowiedzialnie percypuje i przekazuje wiedzę,
- rozeznaje i rozstrzyga dylematy moralne,
- kreuje swoje środowisko pracy w szacunku dla wieku, płci, pochodzenia, religii, przekonań,
- współpracując z uczniem, dba o jego dobro,
- respektuje prawa ucznia jako osoby ludzkiej, wspiera jego rozwój,
- kieruje się zasadą niezbywalności praw ucznia i rodzica,
- jest świadomy odpowiedzialności za wiedzę związaną z poufnymi informacjami dotyczącymi ucznia;
- jest uczciwy, lojalny
- nie wykorzystuje swej pozycji do dla osiągania dóbr osobistych,
- zna swoje cele, prawa obowiązki jako studenta UAM oraz przyszłego nauczyciela w szkole ogólnokształcącej;
Praktyki zawodowe
praktyka w zakresie pedagogiczno-psychologicznym - 30 godzin -semestr 3
praktyka w zakresie dydaktycznym 120 godzin semestr 4,5
Literatura
Arends R. I., Uczymy się nauczać, tłum. K. Kruszewski, WSiP, Warszawa 1998
Białkowski A.(red.), Powszechna edukacja muzyczna a wyzwania współczesności, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
Brzozowska-Kuczkiewicz M., Emil Jaques-Dalcroze i jego Rytmika, WSiP, Warszawa 1991.
Burowska Z., Słuchanie i tworzenie muzyki w szkole, WSiP, Warszawa 1980.
Dymara B., Dziecko w świecie muzyki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2000.
Dymara B., Dziecko w świecie sztuki. Świat sztuki dziecka, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków1996.
Edukacja, jest w niej ukryty skarb, Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji dla XXI wieku, pod przewodnictwem Jacques’a Delorsa.
Krauze-Sikorska H., Edukacja przez sztukę. O edukacyjnych wartościach artystycznej twórczości dziecka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006.
Malko D., Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu, WSiP Warszawa 1988.
Manturzewska M., Kotarska H.(red.), Wybrane zagadnienia z psychologii muzyki, WSiP , Warszawa 1990.
Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
Popek S.(red.) , Człowiek jako jednostka twórcza, , Wyd. UMCS, Lublin 2001.
Przychodzińska M., Polskie koncepcje powszechnego wychowania muzycznego. Tradycje-współczesność, WSiP , Warszawa 1987.
Przychodzińska M., Wychowanie muzyczne – idee, treści, kierunki rozwoju, WSiP, Warszawa 1989.
Wejner A. , Kompetencje muzyczne dzieci w młodszym wieku szkolnym. Determinanty, zależności, perspektywy rozwoju, Wyd. UMCS, Lublin 2010.
Wojnar I., A. Piejka, M. Samoraj, Idee edukacyjne na rozdrożach XX wieku, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2008.
Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: