Seminarium specjalizacyjne językoznawcze 09-SPECmgrJ-24_6

Stopniowanie równościowe i negacja – zaniedbane aspekty opisu konstrukcji porównawczych.
Metody tworzenia konstrukcji wzajemnych w różnych stadiach rozwoju języka francuskiego.
Pojęcie i przebieg gramatykalizacji (na przykładzie wyrażeń związanych z lokalizacją statyczną).
Romańskie zaimki atoniczne – wyrazy czy części wyrazów?
Neosemantyzmy na przykładzie wyrażeń „politycznie poprawnych” jako przykład procesów słowotwórczych.
Ontogeneza mowy na przykładzie rozwoju fleksji przypadkowej w języku polskim – zasady prowadzenia badań.
Semantyka leksykalna i semantyka gramatyczna na przykładzie opozycji : policzalny vs. niepoliczalny w jęz. polskim i włoskim.
Recycling językowy – nowe zastosowania form gramatycznych skazanych na wymarcie.
Relatynizacja słownictwa romańskiego i powstanie dubletów leksykalnych.
Modalność i akty mowy – różnorodność środków wyrażania.

Cele kształcenia

1/ poszerzenie wiedzy w zakresie interakcji budowy wyrażeń z ich znaczeniem w językach ludzkich 2/ przekazanie wiedzy o najważniejszych nurtach współczesnych badań w zakresie semantyki językoznawczej i nowych teorii morfosyntaktycznych (od pocz. lat 80-tych) 3/ ukazanie praktycznych zastosowań nowych sposobów opisu znaczenia i budowy wyrażeń (np. w analizie słowotwórczej, uchylaniu wieloznaczności konstrukcji wzajemnych i zwrotnych, analizie nowych wyrażeń przyimkowych pochodnych od polskich imiesłowów przysłówkowych) w obszarze j. romańskich i jęz. polskiego 4/ wyrobienie u uczestników kursu umiejętności rozpoznawania pojedynczych wyrażeń morfologicznie złożonych od kombinacji wielu wyrażeń (zespolenia ortotonicznych form czasownikowych z zaimkami atonicznymi w językach romańskich w różnych stadiach ich rozwoju) 5/ wyrobienie u uczestników kursu zdolności do wnioskowań inferencyjnych w sytuacji kombinacji wykładników rozmaitych wartości stopniowania z negacją w zdaniach porównawczych 6/ rozwijanie schematu pojęciowego potrzebnego do przygotowania pracy magisterskiej z zakresu językoznawstwa romańskiego 7/ kontynuacja i rozwinięcie umiejętności komunikacji w pracy zespołowej i samodzielnej nad znaczeniem wyrażeń morfologicznie złożonych

Kierunek studiów

filologia romańska

Poziom przedmiotu

II stopień

Efekty kształcenia

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:
1/ wyjaśnia terminy z zakresu badań nad semantyką i morfologią i ilustruje je własnymi przykładami
2/ jest świadom kierunków aktualnie prowadzonych na świecie badań dotyczących interakcji tych dziedzin
3/ przeprowadza analizę konkretnego komunikatu językowego, w którym następują odchylenia programowego znaczenia danej postaci wyrażenia morfologicznie złożonego od znaczenia realnego, „tekstowego”
4/ zna historię morfologicznych wykładników najczęstszych znaczeń kategorialnych w językach romańskich
5/ rozumie, na czym polegają parametry gramatykalizacji (desemantyzacja, erozja fonetyczna, utrata dawnych cech kategorialnych i zmiana łączliwości wyrażenia wyjściowego) i podaje jej przykłady w mowie potocznej
6/ potrafi samodzielnie, jak i zespołowo przeprowadzić analizę semantyczną typowych środków morfologicznych zespolonych z wyrażeniami autosemantycznymi
7/ korzysta ze źródeł literaturowych

Kryteria oceniania

- obecność na zajęciach
- aktywny udział studenta w zajęciach; uczestnictwo w dyskusjach
- ćwiczenia, projekty (wykonywane samodzielne i w grupach w trakcie zajęć)
- umiejętność krytycznego spojrzenia na prezentowane metody analizy
- umiejętność komunikacji i pracy w grupie

Literatura

1) Belletti, A. (1982): « On the Anaphoric Status of the Reciprocal Construction in Italian », The Linguistic Review 2 (2), 101-137.
2) Bhat, D.N.S. (2008): Pronouns. Oxford: Oxford University Press
3) Bogusławski, A. (2004): Aspekt i negacja (Semiosis Lexicographica, XVIII). Warszawa: Uniwersytet Warszawski – Katedra Lingwistyki Formalnej.
4) Bogusławski, A. (2005): « O operacjach przysłówkowych », in: M. Grochowski [ed.], Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 15-44.
5) Bogusławski, A. (2010): Dwa studia z teorii fleksji (i inne przyczynki). Warszawa: Uniwersytet Warszawski – Katedra Lingwistyki Formalnej.
6) Creissels, D. (2006): Syntaxe générale. Une introduction typologique. 2, La Phrase. Paris : Hermès science-Lavoisier.
7) Dahl, Ö. (2001): « Grammaticalization and the life cycles of constructions ». RASK - Internationalt tidsskrift for sprog og kommunikation 14, 91-134.
8) Dalrymple, M.; Kanazawa, M.; Kim, Y., Mchombo, S., Peters, S. (1998): « Reciprocal Expressions and the Concept of Reciprocity ». Linguistics and Philosophy 21 (2), 159-210.
9) Dimitriadis, A. (2008): « The event structure of irreducibly symmetric reciprocals », in: J. Dölling, T. Heyde-Zybatow, M. Schäfer [ed.], Event Structures in Linguistic Form and Interpretation. Berlin-New York: Mouton de Gruyter, 327-354.
10) Gildersleeve, B.L.; Lodge, G. (1895/2003): Gildersleeve’s Latin Grammar. Bolchazy-Carducci Publisher: Wauconda.
11) Guentchéva, Z.; Rivière, N. (2007): « Reciprocal and reflexive constructions in French », in: V.P. Nedjalkov u.a. [ed.], Reciprocal Constructions, vol. 2. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 561-607.
12) Heine, B.; Kuteva, T. (2002): World Lexicon of Grammaticalization. Cambridge : Cambridge University Press.
13) Heine, B.; Kuteva, T. (2007): The genesis of grammar: a reconstruction. Oxford University Press: Oxford.
14) Heine, B., Miyashita, H. (2008): « The intersection between reflexives and reciprocals: A grammaticalization perspective », in: V. Gast, E. König [ed.], Reciprocal and Reflexives, Theoretical and typological explorations. Berlin-New York: Mouton de Gruyter, 169-223.
15) Heine, B.; Song, K. (2011) « On the grammaticalization of personal pronouns ». Journal of Linguistics 47:587-630.
16) Hirschbühler, P.; Labelle, M. (2000): « Evolving Tobler-Mussafia Effects in the Placement of French Clitics », in: S.N. Dworkin, D. Wanner [ed.], New Approaches to Old Problems. Issues in Romance Historical Linguistics. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 165-182.
17) König, E. (2005): Reciprocity in Language: Cultural Concepts and Patterns of Encoding (Uhlenbeck Lecture 23). Wassenaar: Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences.
18) Kuryłowicz, J. (1949) : « Le problème du classement des cas ». Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego IX, 20-43.
19) Kuryłowicz, J. (1965) : « L’évolution des catégories grammaticales ». Diogène. Revue internationale des sciences humaines 51, 54-71.
20) Lamiroy, B. (1999) : « Auxiliaires, langues romanes et grammaticalisation ». Langages 135, 33-45.
21) Marchello-Nizia, Ch. (1995): L’évolution du français: Ordre des mots, démonstratifs, accent tonique. Armand Colin : Paris.
22) Meillet, A. (1921): Linguistique historique et linguistique générale. H. Champion : Paris.
23) Miller, P. ; Monachesi, P. (2003): « Les pronoms clitiques dans les langues romanes », in: D. Godard [ed.], Langues Romanes, problèmes de la phrase simple. Paris: Editions CNRS, 67-123.
24) Nedjalkov, V.P. (2007) : « Encoding of the reciprocal meaning » In: V.P. Nedjalkov et al. [éd.], Reciprocal Constructions, vol. 1. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 147-207.
25) Saloni, Z. (1976): Cechy składniowe polskiego czasownika. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
26) Spencer, A. (2005): « Inflecting Clitics in Generalized Paradigm Function Morphology », Lingue e Linguaggio IV (2), 179-193.
27) Topolińska, Z. (1975): « Grupa imienna gramatycznie wiązana przez czasownik a semantyczna interpretacja tekstu », Polonica I, 105-112.
28) Traugott, E.C. (2004): « Exaptation and Grammaticalization » In: M. Akimoto [ed.], Linguistic Studies Based on Corpora. Tokyo: Hituzi Syobo Publishing Co., 133-156.
29) Weiss, D. (2005): « Nowe przyimki o pochodzeniu imiesłowowym? » In: Maciej Grochowski [ed.], Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego. Toruń : Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, 177-207.
30) Wiemer, B., Nedjalkov, V.P. (2007): « Reciprocal and reflexive constructions in German », in: V.P. Nedjalkov u.a. [ed.], Reciprocal Constructions. Vol. 2. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 455-512.
31) Zaring, L. (2010): « Changing from OV to VO: More evidence from Old French ». Ianua. Revista Philologica Romanica 10, 1-18.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 09-SPECmgrJ-24_6 w USOSweb