N Psychologia na II etapie edukacyjnym - moduł 2.2.II 09-PSYCHII-DL11

Podstawowe pojęcia psychologii. Procesy poznawcze. Spostrzeganie, odbiór i przetwarzanie informacji. Mowa. Myślenie i rozumowanie. Uczenie się i pamięć. Uwaga. Emocje i motywacja w procesach regulacji zachowania. Zdolności i uzdolnienia.
Rozwój fizyczny i psychiczny (poznawczy, emocjonalny, społeczny). Modele rozwoju. Biologiczne i społeczne czynniki rozwoju. Fazy rozwoju. Rozwój wybranych funkcji psychicznych. Rozwój i kształtowanie osobowości. Rozwój a wychowanie.
Teorie i struktura osobowości. Psychologia różnic indywidualnych – różnice w zakresie inteligencji, temperamentu i stylu poznawczego.
Psychologiczne koncepcje człowieka a interpretacja zachowań ucznia i sytuacji w szkole. Kontekst psychologiczny projektowania procesów edukacyjnych.
Komunikacja i kultura języka. Procesy komunikowania się. Bariery komunikacji. Nauczyciel w procesie komunikacji − autoprezentacja, aktywne słuchanie, efektywne nadawanie. Komunikacja niewerbalna. Porozumiewanie się emocjonalne w klasie. Style komunikowania się uczniów i nauczyciela. Bariery komunikacyjne w klasie. Porozumiewanie się w sytuacjach konfliktowych.
Pojęcie normy i patologii. Zaburzenia rozwojowe, zaburzenia zachowania (w tym zespół nadpobudliwości psychoruchowej), zaburzenia emocjonalne (w tym lęki i fobie). Zaburzenia lękowe i nastroju. Zaburzenia osobowości. Agresja i przemoc (w tym agresja elektroniczna). Uzależnienia (w tym od środków psychoaktywnych i komputera). Zaburzenia odżywiania. Problemy zdrowotne ucznia i ich wpływ na jego sytuację szkolną. Całościowe zaburzenia w rozwoju.
Sylwetka rozwojowa dziecka we wczesnym i późnym wieku szkolnym. Rozwój fizyczny i motoryczny, rozwój procesów poznawczych (myślenie, mowa, spostrzeganie, uwaga, pamięć), rozwój społeczno-emocjonalny i moralny. Zmiany fizyczne i psychiczne w okresie dojrzewania.
Formy aktywności dziecka – nauka i zabawa. Rozwój zainteresowań. Poszerzanie autonomii i samodzielności. Uspołecznienie dziecka, kontakty rówieśnicze. Pozycja społeczna dziecka w grupie. Znaczenie grupy rówieśniczej dla dziecka. Koleżeństwo i przyjaźń. Konflikty z rówieśnikami, rodzicami i wychowawcami. Rola osób znaczących i autorytetów. Zmiana autorytetów, kryzys autorytetu nauczyciela i rodzica. Bunt okresu dorastania i jego funkcje. Zagrożenia dzieci i młodzieży: agresja, przemoc, uzależnienia, grupy nieformalne.
Dysharmonie i zaburzenia rozwojowe u dzieci a ich funkcjonowanie w grupie rówieśniczej. Zaburzenia zachowania. Dziecko nieśmiałe i nadpobudliwe.

Cele kształcenia

Przygotowanie (podstawowa wiedza, umiejętności i kompetencje) do rozpoczęcia studiowania zagadnień związanych z funkcjonowaniem uczniów i nauczycieli w sytuacji szkolnej Przygotowanie psychologiczne do nauczania na II etapie edukacyjnym (klasy IV –VI szkoły podstawowej), ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z rozwojem dziecka, specyficznymi formami aktywności oraz problemami dysharmonii i zaburzeń rozwojowych. Cele szczegółowe: Dostarczenie wiedzy o funkcjonowaniu człowieka w ramach wybranych koncepcji psychologicznych Wyposażenie studentów w wiedzę o procesach poznawczych wykorzystywanych w procesie uczenia się i nauczania Zapoznanie z zagadnieniami dotyczącymi procesów emocjonalnych i motywacyjnych oraz o ich wpływie na funkcjonowanie człowieka Zaznajomienie ze specyfiką przebiegu procesu rozwoju człowieka oraz efektami procesu rozwoju człowieka, czynnikami ryzyka zakłóceń procesu rozwoju i zaburzeniami funkcjonowania w kolejnych okresach rozwoju Dostarczenie podstawowej wiedzy o dynamice procesów grupowych w małych (formalnych i nieformalnych) grupach społecznych Kształtowanie gotowości do wieloaspektowego analizowania uwarunkowań i konsekwencji zachowania człowieka w różnych sytuacjach społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji szkolnej Zaznajomienie z pojęciem normy i patologii w dzieciństwie Rozwijanie umiejętności rozpoznawania i analizy czynników ryzyka oraz czynników sprzyjających w procesie uczenia się i wychowania Uwrażliwienie na wielość i różnorodność uwarunkowań procesu uczenia się i wychowania Uświadomienie roli nauczyciela w rozwoju dzieci, młodzieży i funkcjonowaniu szkoły jako organizacji Kształtowanie wrażliwości etycznej i postaw prospołecznych

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Efekty kształcenia

student posiada wiedzę na temat rozwoju człowieka w cyklu życia, zarówno w aspekcie biologicznym, jak i psychologicznym oraz społecznym, poszerzoną w odniesieniu do odpowiednich etapów edukacyjnych,
posiada wiedzę na temat procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, w tym w działalności pedagogicznej (dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej), oraz ich prawidłowości i zakłóceń,
posiada wiedzę na temat współczesnych teorii dotyczących wychowania, uczenia się i nauczania oraz różnorodnych uwarunkowań tych procesów,
posiada wiedzę na temat głównych środowisk wychowawczych, ich specyfiki i procesów w nich zachodzących,
posiada wiedzę na temat podmiotów działalności pedagogicznej (dzieci, uczniów, rodziców i nauczycieli) i partnerów szkolnej edukacji (np. instruktorów harcerskich) oraz specyfiki funkcjonowania dzieci i młodzieży w kontekście prawidłowości i nieprawidłowości rozwojowych,
potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz psychologii do analizowania i interpretowania określonego rodzaju sytuacji i zdarzeń pedagogicznych, a także motywów i wzorów zachowań uczestników tych sytuacji,
potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje profesjonalne umiejętności związane z działalnością pedagogiczną (dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą), korzystając z różnych źródeł (w języku polskim i obcym) i nowoczesnych technologii,
posiada rozwinięte kompetencje komunikacyjne: potrafi porozumiewać się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk, będącymi w różnej kondycji emocjonalnej, dialogowo rozwiązywać konflikty i konstruować dobrą atmosferę dla komunikacji w klasie szkolnej
potrafi animować prace nad rozwojem uczestników procesów pedagogicznych, wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wiedzy oraz inspirować do działań na rzecz uczenia się przez całe życie,
potrafi posługiwać się zasadami i normami etycznymi w wykonywanej działalności,
potrafi pracować w zespole, pełniąc różne role; umie podejmować i wyznaczać zadania; posiada elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych), posiada umiejętność współpracy z innymi nauczycielami, pedagogami i rodzicami uczniów,
ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności; rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego; dokonuje oceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności w trakcie realizowania działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
jest przekonany o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych zadań zawodowych wynikających z roli nauczyciela,
ma świadomość znaczenia profesjonalizmu, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej; wykazuje cechy refleksyjnego praktyka,
jest gotowy do podejmowania indywidualnych i zespołowych działań na rzecz podnoszenia jakości pracy szkoły;

Kryteria oceniania

Zaliczenie:
Test zaliczeniowy – student uzyskuje minimum 51% możliwych do uzyskania punktów,
Obecności – student uczestniczył w 80% zajęć (ćwiczenia)
Praca zaliczeniowa – student uzyskał pozytywną ocenę za pracę domową przygotowaną indywidualnie lub w zespole z innymi studentami

Literatura

1. Brzezińska, A. (2003). Dzieci z układu ryzyka. W: A. Brzezińska, S. Jabłoński, M. Marchow (red.), Ukryte piętno. Zagrożenia rozwoju w okresie dzieciństwa. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. (s. 11-37).
2. Brzezińska, A. I. (red.). (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk: GWP. (r. 1. pt.: Jak myślimy o rozwoju, r. 2 pt.: Jak przebiega rozwój człowieka, r. 9 pt.: Wiek szkolny. Jak rozpoznawać potencjał dziecka, r. 10 pt.: Wiek szkolny. Jak rozpoznawać ryzyko i jak pomagać).
3. Brzezińska, A., Hornowska, E. (red.) (2004/2007). Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. (s. 13-106).
4. Elliott, J., Place, M. (2000). Dzieci i młodzież w kłopocie: poradnik nie tylko dla psychologów. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
5. Elsner, D. (2002). Opiekun stażu jako refleksyjny praktyk. Chorzów: Mentor. (s. 11-15, 24-32).
6. Elsner, D. (red.). Szkoła jako ucząca się organizacja. Chorzów: Mentor.
7. Gordon, T. (1995). Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. (r. 2 pt.: Ku efektywnym stosunkom uczeń-nauczyciel, r. 3 pt.: Co może zrobić nauczyciel, gdy uczeń ma problem, r. 5 pt.: Jak nauczyciel może ustosunkować się do problemów jakie stwarza uczeń)
8. Kendall, P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: GWP. (r. 3. Specyficzne problemy związane z zaburzeniami okresu dzieciństwa, r.4. Zaburzenia zachowania, r.5. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi).
9. Myers, D. (2004). Psychologia. Poznań: Zysk i S-ka. (r. 8 pt.: Uczenie się, r. 9 pt.: Pamięć).
10. Myers, D. G. (2003). Psychologia społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka (r. 9 pt.: Wpływ grupy).
11. Sęk, H. Brzezińska A. I. (2010). Podstawy pomocy psychologicznej. W: D. Doliński, J. Strelau, Psychologia akademicka, tom 2. , Gdańsk: GWP. (r. 20).
12. Sternberg, R. J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: WSiP (r. 18 pt.: Motywacja; r. 19 pt.: Emocje; r. 1 7 pt.: Psychologia społeczna: perspektywa interpersonalna i grupowa).
13. Strelau, J. (2000).Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP (tom II) GWP (r. 17 pt.: Procesy warunkowania r. 18 pt.: Uczenie się wykraczające poza warunkowanie; r. 19 pt.: Pamięć jako podstawowy mechanizm przechowywania doświadczenia; r. 30 pt.: Mechanizmy leżące u podstaw motywacji; r. 31 pt.: Typy motywacji; 36 pt. Teorie osobowości – podejście psychodynamiczne i humanistyczne; r. 41 pt.: Twórczość).
14. Tavris, C., Wade, C. (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. (r.1 pt.: Wyjaśnianie zachowań człowieka).
15. Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Scholar (r. 10 pt.: Agresja; r. 11 pt. Grupa społeczna).
16. Wygotski, L. S. (1971b). Problem nauczania i rozwoju umysłowego w wieku szkolnym. W: L. S. Wygotski, Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: PWN. (s. 531-547).

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 09-PSYCHII-DL11 w USOSweb