Leksykologia i leksykografia 09-LL-LK-11
Jednostka, struktura i rozwój systemu leksykalnego:
Sposoby ujmowania podstawowych elementów systemu leksykalnego - leksykologia a morfologia, frazeologia i paremiologia: różne koncepcje wyrazu; wyraz a morfem; wyraz a słowoforma; wyraz a leksem; typy związków frazeologicznych; wyraz a idiom; wyraz a przysłowie.
Struktura i rozwój systemu leksykalnego - leksykologia a etymologia, onomastyka i dialektologia: słownictwo podstawowe a specjalne; ekspresja leksykalna; elementy rodzime i obce w zasobie leksykalnym; nazwy własne i ich rodzaje.
Elementy semantyki leksykalnej:
Wstępne zagadnienia znaczenia wyrażeń językowych: przykładowe teorie znaczenia ze szczególnym uwzględnieniem teorii pól semantycznych.
Homonimia a polisemia.
Podstawowe relacje semantyczne (synonimia, hiponimia, meronimia, opozycja): ich cechy, podobieństwa i różnice. Konfiguracje leksykalne: hierarchie rozgałęzione i nierozgałęzione.
Podstawowe zagadnienia leksykografii:
Podstawowe metody opracowywania dzieł leksykograficznych: dawniej a dziś. Typologie dzieł leksykograficznych: kryteria i klasyfikacje. Cele i użytkownicy a typologia słowników.
Makrostruktura dzieła leksykograficznego: układ i dobór haseł; słowniki alfabetyczne a pojęciowe; słowniki analogiczne i słowniki synonimów jako formy pośrednie między alfabetyczną a pojęciową; homonimia i polisemia a makrostruktura.
Egzemplifikacja: analiza makrostruktury wybranych słowników pojęciowych i słowników synonimów angielskich, francuskich i polskich.
Mikrostruktura dzieła leksykograficznego: wyraz hasłowy i jego formy, kwalifikatory, informacje gramatyczne i poprawnościowe; eksplikacja znaczenia: klasyfikacje definicji leksykograficznych; problem błędnych kół definicyjnych i jednostek niedefiniowalnych; ilustracja materiałowa i jej dobór .
Egzemplifikacja: analiza mikrostruktury wybranych słowników polskich i angielskich; analiza definicji; od mikro- do makrostruktury: analiza konstrukcji słownika metodą ciągów definicyjnych.
Słowniki elektroniczne: słowniki offline i online; Słowosieć: przykład bazy leksykalnej.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Liczba godzin przedmiotu
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:
Zna podstawowe poddziedziny językoznawstwa dotyczące leksykalnych aspektów języka i potrafi przyporządkować do nich poszczególne zagadnienia i problemy.
Ma podstawową wiedzę na temat jednostek leksykalnych; potrafi wyodrębnić z tekstów mówionych i pisanych różne rodzaje jednostek leksykalnych, klasyfikować je pod względem gramatycznym i funkcjonalnym oraz przyporządkowywać do różnych warstw i podsystemów systemu leksykalnego.
Ma podstawową wiedzę na temat semantyki leksykalnej: potrafi analizować i klasyfikować relacje semantyczne między jednostkami leksykalnymi oraz określać typy konfiguracji leksykalnych tworzących strukturę semantyczną poszczególnych części systemu leksykalnego.
Zna podstawowe klasyfikacje opracowań leksykograficznych i rozumie zależności między typami słowników a ich makro- i mikrostrukturą.
Potrafi dokonać doboru materiału leksykalnego i leksykograficznego do realizacji różnych celów teoretycznych i praktycznych.
Może czytać ze zrozumieniem i samodzielnie analizować prace z dziedziny leksykologii i leksykografii i wykorzystywać je do realizacji różnych celów teoretycznych i praktycznych.
Kryteria oceniania
Kolokwium ustne
Raport
Literatura
Podstawowa:
Markowski A. 2012. Wykłady z leksykologii. Warszawa: PWN
Lyons J. 1984. Semantyka. T. 1., Warszawa: PWN
Żmigrodzki P. 2003. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Katowice: Wyd. UŚ.…
Dodatkowa:
Bańko, M., Zygmunt, A. 2011. Czułe słówka. Słownik afektonimów. Warszawa: PWN.
Burkhanov, I. 2010. Lexicography. A dictionary of basic terminology. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.
Cruse, D.A. 1995. Lexical semantics. Oxford: University Press.
Cruse, A. 2000. Meaning in language. Oxford: University Press.
Dąbrowska, A. 1994. Eufemizmy współczesnego języka polskiego. Wrocław: Wyd. UW.
Hartmann, R.K. (red.). 2006. Lexicography. Critical concepts. London: Routledge.
Hudson, R. Word meaning. 1995. London, New York: Routledge.
Kłosińska, K. Słownik przysłów, czyli przysłownik. Świat Książki.
Leech, G. 1987. Semantics. The study of meaning. New York: Penguin Books.
Maruszewski, T. 2001. Psychologia poznania. Gdańsk: GWP.
Miodunka, W. 1989. Podstawy leksykologii i leksykografii. Warszawa: PWN.
Piotrowski, T. 1994. Z zagadnień leksykografii. Warszawa: PWN.
Taylor, J.R. 2001. Kategoryzacja w języku. Kraków: Universitas.
Urbańczyk. S. 2000. Słowniki i encyklopedie. Ich rodzaje i użyteczność. Kraków: Biblioteczka Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.
Żmigrodzki, P. 2008. Słowo – słownik – rzeczywistość. Kraków: Lexis
|
W cyklu 2022/SL:
Monika Bielińska 2020. Leksykografia. Słownik specjalistyczny. Kraków: Universitas. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: