Historia języka włoskiego 09-HJWŁ-11

Ludy antycznej Italii – teoria subsatratu językowego; latynizacja Europy pod panowaniem imperium rzymskiego; łacina klasyczna a łacina ludowa, podstawowe różnice strukturalne.
Zmiany leksykalne w łacinie ludowej pod wpływem etyki chrześcijaństwa; pojawienie się substratu językowego (V-X w.) pod wpływem najazdów ludów germańskich, dominacji Bizancjum oraz kolonizacji arabskiej na Sycylii.
Pierwsze teksty we włoskim języku ludowym (IX-X w.); liryka artystyczna szkoły sycylijskiej (cechy „siciliano illustre”) i jej wpływ na ksztaltowanie się twórczości „dolce stil novo”; cechy charakterystyczne.
Szczególny status języka toskańskiego w XIV w.; Dante i teoria języka znamienitego („volgare illustre”); Petrarka i Boccaccio, jako prekursorzy włoskiego języka literackiego; filozofia i cywilizacja humanizmu a problemy językowe włoskiego Quattrocenta.
Dyskusje na temat modelu języka literackiego (la questione della lingua) oraz stabilizacja normy językowej w XVI w. – przyjęcie propozycji P.Bembo; założenia teoretyczne. Vocabolario dell’Accademia della Crusca (1612) – polemiki przeciwników i zwolenników publikacji; Galileusz i rozwój terminologii naukowej.
zapożyczenia leksykalne z j.hiszpańskiego i francuskiego w XVII w.; Settecento i nawrót polemik wokół zagadnień językowych; filozofia kultury Oświecenia i popularyzacja języka francuskiego we Włoszech („gallomania”).
Ottocento - zwolennicy i przeciwnicy puryzmu językowego; Manzoni i problem włoskiego języka narodowego.

Cele kształcenia

1/ wprowadzenie podstawowej terminologii i metod opisu zjawisk językowych w wymiarze diachronicznym 2/ przekazanie wiedzy na temat pochodzenia języka włoskiego z uwzgędnieniem wpływu elementów substratu językowego ludów antycznej Italii na pojawienie się dialektów 3/ prezentacja głównych etapów i kierunków rozwoju języka włoskiego 4/ zapoznanie studentów z problematyką kształtowania sie normy językowej we Włoszech (m.in. zjawisko dyglosji w różnych postaciach) 5/ wyrobienie u studentów umiejętności konfrontowania i krytycznego spojrzenia na wielopłaszczyznowość zjawisk z zakresu historii języka włoskiego (korelacja wydarzeń historycznych z rozwojem kultury i cywilizacji narodu) 6/ kształtowanie umiejętności analizy i syntezy zjawisk dotyczących zmian językowych pod wpływem kontaktów z kulturą i cywilizacją innych narodów 7/ rozwinięcie umiejętności korzystania ze źródeł literaturowych oraz komunikacji i pracy w grupie

Kierunek studiów

filologia włoska

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

III rok

Efekty kształcenia

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:
1/ Wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu historii języka włoskiego: teoria substratu, łacina ludowa, języki wernakularne, język a dialekt, język znamienity „volgare illustre”, teoria katastrof, norma językowa, „la questione della lingua”, itp.
2/ Rozumie i defininiuje różnice pomiędzy łaciną klasyczną a łaciną ludową, potrafi wymienić źródła pisane łaciny ludowej; objaśnia i prawidłowo interpretuje wpływ etyki chrześcijaństwa na ewolucję zasobów leksykalnych łaciny ludowej; identyfikuje i wymienia przykłady zapożyczeń z języków obcych (germańskie, bizantyjskie, arabskie) wynikające z dominacji politycznej obcych potęg na Płw. Apenińskim w okresie między V a X w. n.e.
3/ Wymienia i potrafi scharakteryzować zabytki piśmiennictwa włoskiego (IX-X w.); wyjaśnia i podsumowuje przyczyny względnie późnego pojawienia się dzieł literackich we włoskim języku ludowym; tłumaczy znaczenie „szkoły sycylijskiej” dla kierunków rozwoju liryki włoskiej („dolce stil novo”).
4/ Rozumie i objaśnia przyczyny szczególngo statusu języka toskańskiego wśród innych języków wernakularnych Płw. Apenińskiego w XIV w. ; ocenia wkład i znaczenie rozważań Dantego na temat języka znamienitego „volgare illustre”; analizuje wpływ poezji Petraki i prozy Boccaccia na rozwój i upowszechnienie wzoru włoskiego języka literackiego
5/ Krytycznie ocenia oddziaływanie idei humanizmu na kulturę i cywilizację włoskiego Quattrocenta ze szczególnym uwzględnieniem problemów językowych: rozkwit badań filologicznych nad łaciną klasyczną a kryzys twórczości literackiej w językach wernakularnych; rozumie i objaśnia rolę L.B.Albertiego w dążeniu do podniesienia prestiżu włoskich języków ludowych (Certame coronario)
6/ Omawia procesy krystalizowania się normy językowej w wymiarze diachronicznym (j.literacki a języki wernakularne, j.włoski a dialekty); charakteryzuje i poddaje krytyce rozmaite propozycje przyjęcia modelu języka literackiego w ramach tzw. „questione della lingua” (XVI w.) ; ocenia znaczenie publikacji Vocabolario dell’Accademia della Crusca; rozumie i wyjaśnia stanowisko zwolenników oraz przeciwników ww. projektu.
7/ Wskazuje przyczyny napływu zapożyczeń z j.hiszpańskiego i francuskiego na rozwój leksyki i struktur j.włoskiego w XVII w.; omawia zakres i naturę dyskusji wokół zagadnień językowych w XVIII w.; potrafi podsumować koncepcje zwolenników i przeciwników puryzmu językowego; przedstawia stanowisko A.Manzoniego w dyskusji nad językiem narodowym w XIX w.
8/ Objaśnia oraz poprawnie interpretuje rodzaj i zakres zmian, jakie zaszły w obrębie j.włoskiego na przestrzeni wieków.
9/ Wskazuje przyczyny i ocenia skutki wielokulturowości społeczeństwa włoskiego na kształtowanie się języka narodowego (współwystępowanie dialektów, ich rola, status i znaczenie).
10/ Dostrzega i rozumie współzależność między historią narodu a rozwojem jego kultury i literatury oraz języka
korzysta ze źródeł literaturowych.

Kryteria oceniania

dyskusja w trakcie konwersatorium;
sprawdzian pisemny wiedzy i umiejętności.

Literatura

1) Bruni, F., 2002, L’italiano letterario nella storia. Bologna: Il Mulino.
2) Devoto, G., 1983, Profilo di storia linguistica italiana. Firenze: La Nuova Italia.
3) Devoto, G., 1995, Il linguaggio d’Italia. Milano: Rizzoli.
4) Elcock, WD., 1975, Le lingue romanze. L’Aquila: Japadre Editore.
5) Marazzini, C., 2002, La lingua italiana. Profilo storico. Bologna: Il Mulino.
6) Migliorini, B., 1960, Storia della lingua italiana. Firenze: Sansoni.
7) Renzi, L., 1994, Nuova introduzione alla filologia romanza. Bologna: Il Mulino.
8) Serianni, L., P.Trifone (a c. di), 1993, Storia della lingua italiana. 3 voll. Torino: Einaudi.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 09-HJWŁ-11 w USOSweb