Gramatyka współczesnego języka ukraińskiego 09-GWJUA-35

MORFOLOGIA. CZĘŚCI MOWY
• Morfologia jako dział gramatyki, jej zadania oraz funkcje. Kategorie gramatyczne. Znaczenie gramatyczne. Sposoby wyrażania znaczeń gramatycznych. Forma gramatyczna. Paradygmat gramatyczny.

• podział wyrazów na części mowy. Podział tradycyjny części mowy: samodzielne, niesamodzielne, służbowe oraz wykrzyknik. Zasady podziału.

RZECZOWNIK
•Wiadomości ogólne o rzeczowniku. Podział rzeczowników ze względu na ich znaczenie. Rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne. Rzeczowniki żywotne i nieżywotne. Nazwy własne i potoczne. Rzeczowniki zbiorowe. Rzeczowniki materialne. Słowotwórstwo rzeczowników. Kategoria rodzaju. Kategoria leksykalno-gramatyczna oraz gramatyczna rzeczowników. Kategoria liczby. Kategoria przypadka.
• Odmiana rzeczowników. Podział rzeczowników na deklinacje i grupy. Odmiana rzeczowników deklinacji I, II, III, IV. Odmiana rzeczowników liczy mnogiej. Pisownia oraz odmiana rzeczowników osobowych. Rzeczowniki nieodmienne oraz sposoby wyrażania ich form fleksyjnych. Słowotwórstwo rzeczowników. Sposoby akcentowania w formach odmiennych rzeczownika.

PRZYMIOTNIK
• Znaczenie przymiotnika oraz jego cechy gramatyczne. Podział przymiotników ze względu na ich znaczenie. Przymiotniki jakościowe. Stopniowanie przymiotników. Przymiotniki względne. Przymiotniki względno-jakościowe przymiotniki. Przymiotniki dzierżawcze. Przymiotniki dzierżawczo-względne.
• Słowotwórstwo przymiotników. Substantywacja. Forma krótka i długa przymiotników. Odmiana przymiotników. Formy fleksyjne przymiotników. Pisownia przymiotników.

LICZEBNIK
• Informacje ogólne o liczebniku. Grupy semantyczne liczebników. Podział liczebników ze względu na budowę. Pisownia liczebników oraz form liczebnikowych.
• Odmiana liczebników. Słowotwórstwo liczebników.
• Związki syntaktyczne liczebników ilościowych. Związek liczebnika z rzeczownikiem.

ZAIMEK
• Charakterystyka ogólna zaimka. Podział zaimków ze względu na grupy semantyczne. Odmiana zaimków. Słowotwórstwo zaimków. Użycie zaimka w tekście.

PRZYSŁÓWEK
• Podział przysłówków ze względu na znaczenie oraz pochodzenie. Słowotwórstwo przysłówków: przysłówki odprzymiotnikowe, odrzeczownikowe, odczasownikowe. Przysłówki pochodzące od liczebników, zaimków, przysłówków. Pisownia przymiotników. Sposoby akcentowania przysłówków.

CZASOWNIK ORAZ JEGO FORMY
• Charakterystyka ogólna czasownika. Formy podstawowe czasownika. Forma bezokolicznika. Aspekty czasownika. Sposoby wyrażania aspektu: czasowniki dokonane i niedokonane. Tworzenie czasowników dokonanych i niedokonanych. Kategoria strony: czynna i bierna. Kategoria stanu. Czasowniki zwrotne. Tematy czasownika. Tryb czasownika. Kategoria osoby, rodzaju i liczby. Nieosobowe postaci czasownika. Tryb oznajmujący czasowników. Kategoria czasu.
• Odmiana czasowników czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego (prostego i złożonego). Wyznaczenie typów koniugacji. Modyfikacje dźwięków w osobowych formach czasownika.
• Imiesłów przymiotnikowy oraz jego formy osobowe. Imiesłowy czynne i bierne. Tworzenie oraz pisownia imiesłowów. Odmiana i użycie imiesłowów przymiotnikowych.
• Bezosobowe formy na - no, - to.
• Imiesłów przysłówkowy jako forma czasownika. Tworzenie i wykorzystywanie imiesłowów przysłówkowych.

NIESAMODZIELNE CZĘŚCI MOWY

PRZYIMEK
•Znaczenie semantyczne oraz budowa przyimków. Wykorzystywanie niektórych przyimków. Synonimika przyimków. Przyimki wyrażające stosunki przestrzenne, temporalne, przyczynowe oraz celu. Rodzaje przyimków oraz ich pisownia.

SPÓJNIK
• Znaczenie oraz budowa spójników. Pochodzenie spójników. Rodzaje spójników. Spójniki współrzędne i podrzędne. Synonimika spójników. Pisownia spójników.

PARTYKUŁA
• Znaczenie oraz budowa partykuł. Klasyfikacja partykuł. Partykuły ograniczające. Partykuły słowotwórcze oraz formotwórcze. Pisownia partykuł.

WYKRZYKNIK
• Znaczenie wykrzykników. Klasyfikacja wykrzykników. Pisownia wykrzykników oraz ich funkcje.

Cele kształcenia

wprowadzenie i zapoznanie z zadaniami oraz funkcjami morfologii jako działu gramatyki języka ukraińskiego oraz najważniejszymi terminami i pojęciami. przekazanie wiedzy o kryteriach podziału wyrazów na części mowy charakterystyka rzeczownika jako samodzielnej części mowy: kategorie gramatyczne, odmiana, słowotwórstwo oraz przygotowanie do analizy morfologicznej; zapoznanie z cechami gramatycznymi przymiotnika oraz wyrobienie umiejętności jego analizy morfologicznej i słowotwórczej umiejętność klasyfikacji i odmiany liczebników oraz ich analizy morfologicznej charakterystyka zaimka jako samodzielnej części mowy, kryteria klasyfikacji oraz analiza morfologiczna umiejętność podziału przysłówków i kryteriów ich klasyfikacji, analiza morfologiczna przekazanie wiedzy o czasowniku i jego kategoriach gramatycznych, przygotowanie do przeprowadzania analizy morfologicznej zapoznanie z zasadami tworzenia form odczasownikowych (imiesłowów przysłówkowych i przymiotnikowych oraz form bezosobowych na –not, -to) charakterystyka i klasyfikacja niesamodzielnych części mowy (przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik)

Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć

platforma Moodle

Kierunek studiów

kierunek studiów: filologia wschodniosłowiańska specjalności studiów: - filologia ukraińska - filologia ukraińska z filologią angielską - filologia rosyjska z filologią ukraińską

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład konwersatoryjny Dyskusja Praca z tekstem Metoda analizy przypadków Uczenie problemowe (Problem-based learning) Metoda ćwiczeniowa Metody aktywizujące (np.: „burza mózgów”, technika analizy SWOT, technika drzewka decyzyjnego, metoda „kuli śniegowej”, konstruowanie „map myśli”) Praca w grupach

Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)

nie

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

II rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Podstawowa wiedza oraz umiejętności z zakresu fonetyki, leksykologii oraz słowotwórstwa języka ukraińskiego oraz ogólnej wiedzy językowej.

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student /-ka:
rozumie i prawidłowo definiuje podstawowe terminy z morfologii języka ukraińskiego
dokonuje klasyfikacji i charakterystyki części mowy w języku ukraińskim
zna i charakteryzuje główne rodzaje leksykalno-gramatyczne rzeczowników
rozpoznaje modele słowotwórcze rzeczowników oraz dokonuje ich analizy morfologicznej
zna zasady podziału przymiotników ze względu na ich znaczenie oraz dokonuje charakterystyki kategorii gramatycznych przymiotnika
rozpoznaje modele słowotwórcze oraz dokonuje analizy morfologicznej przymiotników
potrafi scharakteryzować liczebnik jako samodzielną część mowy oraz dokonać jego analizy morfologicznej
definiuje zasady podziału zaimków ze względu na ich grupy semantyczne; potrafi scharakteryzować kategorie gramatyczne zaimka oraz modele słowotwórcze
dokonuje podziału przysłówków ze względu na ich znaczenie i pochodzenie, wskazuje modele słowotwórcze przysłówków oraz analizuje je pod względem morfologicznym
definiuje czasownik jako część mowy, charakteryzuje jego kategorie gramatyczne oraz dokonuje analizy morfologicznej
zna zasady tworzenia i odmiany imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych oraz dokonuje ich analizy morfologicznej
opisuje niesamodzielne części mowy ze względu na ich budowę, pochodzenie, wykorzystanie; dokonuje ich analizy morfologicznej

Kryteria oceniania

Podstawowe kryteria:
- obecność na zajęciach,
- aktywny udział i zaangażowanie w trakcie zajęć,
- znajomość zalecanej literatury przedmiotu,
- pozytywne oceny z testów i kolokwiów (student ma prawo do poprawy ocen z testów)
- pozytywna ocena z egzaminu końcowego

Kryteria oceniania / ocena wg skali stosowanej na UAM:

bardzo dobry (bdb; 5,0):
kryterium ilościowe: przynajmniej 96%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały w pełni osiągnięte. Dopuszczalne są pojedyncze nieścisłości, które nie mają istotnego znaczenia dla osiągnięcia ocenianego /-ych efektu /-ów uczenia się określonych dla przedmiotu/modułu

dobry plus (+db; 4,5)
kryterium ilościowe: przynajmniej 91% i mniej niż 96%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z nielicznymi błędami, o małym znaczeniu merytorycznym.

dobry (db; 4,0)
kryterium ilościowe: przynajmniej 81% i mniej niż 91%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z szeregiem niezbyt poważnych błędów lub/i pojedynczymi niedociągnięciami.

dostateczny plus (+dst; 3,5)
kryterium ilościowe: przynajmniej 73% i mniej niż 81%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z istotnymi błędami i/lub brakami.

dostateczny (dst; 3,0)
kryterium ilościowe: przynajmniej 61% i mniej niż 73%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z poważnymi błędami i/lub brakami (tj. minimalny akceptowalny poziom osiągnięcia efektów uczenia się)

niedostateczny (ndst; 2,0)
kryterium ilościowe: poniżej 61%
kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się nie zostały osiągnięte

Literatura

ZALECANA LITERATURA
Василенко В., Українська мова. Поглиблений практичний курс, Poznań 2001.
Безпояско О., Безпояско О., Городенська К., Русанівський В., Граматика української мови. Морфологія, Київ 1993.
Голодненко І., Федурко М., Г. Філь, Основи лінгвістичного аналізу, Дрогобич 2007.
Горпинич В., Морфологія української мови, Київ 2004.
Микитюк О., Сучасна українська мова: самобутність, система, норма, навч. посібник, Львів 2012.
Морфологічна будова сучасної української мови, Київ 1975.
Чукіна В. Ф., Граматика української мови в таблицях і схемах, Київ 2005.
Zienkiewicz-Tomanek B. Gramatyka współczesnego języka ukraińskiego. Morfologia. Składnia, Kraków 2007.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Вихованець І., Городенська К., Теоретична морфологія української мови, Львів 2004.
Практичний курс української мови (для польських студентів-україністів другого року навчання: рівень А2-В1), заг. ред. і передмова проф. Т. Космеди; уклад.: Т. Космеда, І. Кочан, Р. Купідура, Т. Осіпова, М. Четирба (з компакт-диском). — Познань-Львів 2016.
Ющук І. П., Українська мова, Київ 2003.

SŁOWNIKI
Алексєєнко М., Горнятко-Шумилович А., Українсько-польський словник лінгвістичних термінів, Szczecin 2005.
Алексійчук О., Практичний польсько-український словник, Краків 2004.
Бибик С. П., Сюта Г. М., Словник іншомовних слів: тлумачення, словотворення та слововживання, Київ 2006.
Бурячок А., Л. Паламарчук, В. Русанівський, Н. Тоцька, Довідник з українського правопису, Київ 1984.
Великий тлумачний словник сучасної української мови, К.;Ірпінь 2001.
Волощак М., Неправильно-правильно: довідник з українського слововживання, Київ 2014.
Головащук С., Словник-довідник з правопису та слововживання, Київ 1989.
Гриджук О. Є., Подвійне наголошування: словник-довідник, Львів 2013.
Гринчишин Д., Сербенська О., Словник паронімів української мови, Київ 2008..
Гуменюк Т. П., Кичигін С. О., Зрозумій мене, тлумачний словник української мови, Київ 2003.
Загнітко А. П., Данилюк І. Г., Ситар Г. В., Щукіна І. А., Словник українських прийменників, Донецьк 2007.
Кононенко І., Співак О., Українсько-польський словник міжмовних омонімів і паронімів, Київ 2008.
Деркач П., Короткий словник синонімів української мови, вид. 2-е, Львів-Харків-Париж 1993.
Караванський С., Практичний словник синонімів української мови, Київ 1995.
Космеда Т., Гоменюк О., Осіпова Т., Короткий українсько-польський словник усталених виразів: еквіваленти слова, фразеологизми, прислів'я та приказки, Дрогобич 2017.
Kosmeda T., Czetyrba M., Erdeli O., Małecki Ł., Osipowa T., Ukraińska frazeologia: teoria, ćwiczenia, testy słownik (dla studentów filologii ukraińskiej), pod red. nauk. T. Kosmedy, Poznań 2011.
Kosmeda T., Małecki Ł., Ortografia języka ukraińskiego: teoria, ćwiczenia, testy, słownik (dla studentów filologii ukraińskiej), pod red. nauk. T. Kosmedy, Poznań 2012.
Лозова Н. Є., Фридрак В. Б., Дзвона чи дзвону? –а (-я) чи –у(-ю) в родовому відмінку, Словник-довідник, Київ 2007.
Морфемний словник, укл. Л. Полюга, Київ 1983.
Навчальний правописний словник української мови, Харків 1997.
Орфографічний словник сучасної української мови, Донецьк 2005.
Орфоепічний словник української мови, у 2-х т., Київ 2001–2003.
Паночко М., Словник-довідник слів з літерою ґ, Львів 1999.
Перебийніс В., Частотні словники та їх використання, Київ 1985.
Полюга Л. М., Повний словник антонімів української мови, Київ 2008.
Полюга Л., Словник антонімів української мови, Київ 2007.
Полюга Л. М., Словник українських синонімів і антонімів, Київ 2007.
Полюга Л., Словник українських морфем, Львів 2003.
Польсько-український, українсько-польський словник, за ред. В. Т. Бусла, Київ 2004.
Скрипник Л., Н. Дзятківська, Власні імена людей. Словник-довідник, Київ1986.
Словник іншомовних слів, Київ 2000.
Словник української мови, в 11 т., Київ 1970–1980.
Ставицька Л., Український жаргон: словник, Київ 2005.
Словник фразеологізмів української мови, за ред. В. О. Винника, Київ 2008.
Українська мова: словник-довідник, за ред. А. П. Загнітка та ін., Донецьк 1998.
Bednarz М., Polsko-ukraińska homonimia językowa, Opole 2002.
Kononenko І., Mytnik І., Wasiak Е., Słownik tematyczny polsko-ukraiński, Warszawa 2010.
Фразеологічний словник української мови, у 2 т., уклад. В. Білоноженко, В. Винник, І. Гнатюк та ін., Київ 1999.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 09-GWJUA-35 w USOSweb