Gramatyka współczesnego języka ukraińskiego 09-GWJU-25
MORFOLOGIA. CZĘŚCI MOWY
• Morfologia jako dział gramatyki, jej zadania oraz funkcje. Kategorie gramatyczne. Znaczenie gramatyczne. Sposoby wyrażania znaczeń gramatycznych. Forma gramatyczna. Paradygmat gramatyczny.
• podział wyrazów na części mowy. Podział tradycyjny części mowy: samodzielne, niesamodzielne, służbowe oraz wykrzyknik. Zasady podziału.
RZECZOWNIK
• Wiadomości ogólne o rzeczowniku. Podział rzeczowników ze względu na ich znaczenie. Rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne. Rzeczowniki żywotne i nieżywotne. Nazwy własne i potoczne. Rzeczowniki zbiorowe. Rzeczowniki materialne. Słowotwórstwo rzeczowników. Kategoria rodzaju. Kategoria leksykalno-gramatyczna oraz gramatyczna rzeczowników. Kategoria liczby. Kategoria przypadka.
• Odmiana rzeczowników. Podział rzeczowników na deklinacje i grupy. Odmiana rzeczowników deklinacji I, II, III, IV. Odmiana rzeczowników liczy mnogiej. Pisownia oraz odmiana rzeczowników osobowych. Rzeczowniki nieodmienne oraz sposoby wyrażania ich form fleksyjnych. Słowotwórstwo rzeczowników. Sposoby akcentowania w formach odmiennych rzeczownika.
PRZYMIOTNIK
• Znaczenie przymiotnika oraz jego cechy gramatyczne. Podział przymiotników ze względu na ich znaczenie. Przymiotniki jakościowe. Stopniowanie przymiotników. Przymiotniki względne. Przymiotniki względno-jakościowe przymiotniki. Przymiotniki dzierżawcze. Przymiotniki dzierżawczo-względne.
• Słowotwórstwo przymiotników. Substantywacja. Forma krótka i długa przymiotników. Odmiana przymiotników. Formy fleksyjne przymiotników. Pisownia przymiotników.
LICZEBNIK
• Informacje ogólne o liczebniku. Grupy semantyczne liczebników. Podział liczebników ze względu na budowę. Pisownia liczebników oraz form liczebnikowych.
• Odmiana liczebników. Słowotwórstwo liczebników.
• Związki syntaktyczne liczebników ilościowych. Związek liczebnika z rzeczownikiem.
ZAIMEK
• Charakterystyka ogólna zaimka. Podział zaimków ze względu na grupy semantyczne. Odmiana zaimków. Słowotwórstwo zaimków. Użycie zaimka w tekście.
PRZYSŁÓWEK
• Podział przysłówków ze względu na znaczenie oraz pochodzenie. Słowotwórstwo przysłówków: przysłówki odprzymiotnikowe, odrzeczownikowe, odczasownikowe. Przysłówki pochodzące od liczebników, zaimków, przysłówków. Pisownia przymiotników. Sposoby akcentowania przysłówków.
CZASOWNIK ORAZ JEGO FORMY
• Charakterystyka ogólna czasownika. Formy podstawowe czasownika. Forma bezokolicznika. Aspekty czasownika. Sposoby wyrażania aspektu: czasowniki dokonane i niedokonane. Tworzenie czasowników dokonanych i niedokonanych. Kategoria strony: czynna i bierna. Kategoria stanu. Czasowniki zwrotne. Tematy czasownika. Tryb czasownika. Kategoria osoby, rodzaju i liczby. Nieosobowe postaci czasownika. Tryb oznajmujący czasowników. Kategoria czasu.
• Odmiana czasowników czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego (prostego i złożonego). Wyznaczenie typów koniugacji. Modyfikacje dźwięków w osobowych formach czasownika.
• Imiesłów przymiotnikowy oraz jego formy osobowe. Imiesłowy czynne i bierne. Tworzenie oraz pisownia imiesłowów. Odmiana i użycie imiesłowów przymiotnikowych.
• Bezosobowe formy na - no, - to.
• Imiesłów przysłówkowy jako forma czasownika. Tworzenie i wykorzystywanie imiesłowów przysłówkowych.
NIESAMODZIELNE CZĘŚCI MOWY
PRZYIMEK
• Znaczenie semantyczne oraz budowa przyimków. Wykorzystywanie niektórych przyimków. Synonimika przyimków. Przyimki wyrażające stosunki przestrzenne, temporalne, przyczynowe oraz celu. Rodzaje przyimków oraz ich pisownia.
SPÓJNIK
• Znaczenie oraz budowa spójników. Pochodzenie spójników. Rodzaje spójników. Spójniki współrzędne i podrzędne. Synonimika spójników. Pisownia spójników.
PARTYKUŁA
• Znaczenie oraz budowa partykuł. Klasyfikacja partykuł. Partykuły ograniczające. Partykuły słowotwórcze oraz formotwórcze. Pisownia partykuł.
WYKRZYKNIK
• Znaczenie wykrzykników. Klasyfikacja wykrzykników. Pisownia wykrzykników oraz ich funkcje.
Cele kształcenia
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:
rozumie i prawidłowo definiuje podstawowe terminy z morfologii języka ukraińskiego
dokonuje klasyfikacji i charakterystyki części mowy w języku ukraińskim
zna i charakteryzuje główne rodzaje leksykalno-gramatyczne rzeczowników
rozpoznaje modele słowotwórcze rzeczowników oraz dokonuje ich analizy morfologicznej
zna zasady podziału przymiotników ze względu na ich znaczenie oraz dokonuje charakterystyki kategorii gramatycznych przymiotnika
rozpoznaje modele słowotwórcze oraz dokonuje analizy morfologicznej przymiotników
potrafi scharakteryzować liczebnik jako samodzielną część mowy oraz dokonać jego analizy morfologicznej
definiuje zasady podziału zaimków ze względu na ich grupy semantyczne; potrafi scharakteryzować kategorie gramatyczne zaimka oraz modele słowotwórcze
dokonuje podziału przysłówków ze względu na ich znaczenie i pochodzenie, wskazuje modele słowotwórcze przysłówków oraz analizuje je pod względem morfologicznym
definiuje czasownik jako część mowy, charakteryzuje jego kategorie gramatyczne oraz dokonuje analizy morfologicznej
zna zasady tworzenia i odmiany imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych oraz dokonuje ich analizy morfologicznej
opisuje niesamodzielne części mowy ze względu na ich budowę, pochodzenie, wykorzystanie; dokonuje ich analizy morfologicznej
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania:
- obecność aktywny udział na zajęciach;
- systematyczne przygotowanie do zajęć;
- wykonywanie ustnych i pisemnych prac domowych i kontrolnych;
- zaliczenie śródsemestralnych prac kontrolnych, sprawdzających stopień opanowania materiału z zakresu zajęć oraz poszczególne umiejętności językowe;
- egzamin końcowy;
- inne (np. systematyczne zaliczanie ewentualnych nieobecności)
Metody oceniania:
• Metody kształtujące:
bieżąca ocena i ewentualna korekta realizacji zadań wykonywanych w trakcie zajęć oraz w domu.
• Metody podsumowujące:
ostateczna, końcowa ocena wykonania zadań polega na przeprowadzeniu egzaminu.
Studenci podlegają ocenie ciągłej podczas wykonywania ćwiczeń w trakcie zajęć. Uzyskują również oceny cząstkowe z prac zaliczeniowych, które są omawiane i podsumowywane na zajęciach.
SKALA OCEN:
• bardzo dobry (bdb; 5,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty;
• dobry plus (+db; 4,5): Osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia obejmujących wszystkie istotne aspekty z pewnymi błędami lub nieścisłościami;
• dobry (db; 4,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych mniej istotnych aspektów;
• dostateczny plus (+dst; 3,5): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych istotnych aspektów lub z istotnymi nieścisłościami;
• dostateczny (dst; 3,0): osiągnięcie przez studenta zakładanych efektów kształcenia z pominięciem niektórych ważnych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami;
• niedostateczny (ndst; 2,0): brak osiągnięcia przez studenta zakładanych efektów kształcenia.
Literatura
1. Василенко В., Українська мова. Поглиблений практичний курс, Poznań 2001.
2. Безпояско О. Граматика української мови. Морфологія. / О. Безпояско, К. Городенська, В. Русанівський. – К. : Либідь, 1993.
3. Голодненко І. Основи лінгвістичного аналізу. / І. Голодненко, М. Федурко Філь Г . – Дрогобич : Посвіт, 2007.
4. Горпинич В. Морфологія української мови. / В. Горпинич. – К. : ВЦ Академія, 2004.
5. Морфологічна будова сучасної української мови. – К. : Наук. думка, 1975.
6. Zienkiewicz-Tomanek B. Gramatyka współczesnego języka ukraińskiego. Morfologia. Składnia, Kraków 2007.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: