Psychologia poznawcza 08-ZWDL-PSP

Wykład obejmuje następujące zagadnienia:

1. Procesy poznawcze i reprezentacje poznawcze w wyjaśnianiu zachowania. Od introspekcjonizmu i behawioryzmu do psychologii poznawczej. Psychologia poznawcza: narodziny i rozwój dyscypliny, przedmiot, założenia, podstawowe problemy i metody badawcze, miejsce wśród innych dziedzin badań nad poznaniem. Sposoby ujmowania umysłu w psychologii poznawczej.

2. Spostrzeganie. Reprezentacje receptoryczne, reprezentacje mózgowe, właściwości spostrzeżeń inferowane na podstawie wskaźników behawioralnych oraz subiektywne właściwości spostrzeżeń. Problem scalania. Spostrzeganie bez świadomości u osób z uszkodzeniami mózgu. Widzenie dla działania i widzenie dla świadomej percepcji (koncepcja Milnera i Goodale’a). Konstruktywizm a teoria percepcji bezpośredniej.

3. Schematy poznawcze w spostrzeganiu, pamięci i działaniu. Główne założenia teorii schematów. Schemat jako moduł systemu poznawczego służący do budowania percepcyjnych i pamięciowych reprezentacji obiektów lub zdarzeń: rola wartości domyślnych i procedur doboru. Hierarchie (zagnieżdżanie się) schematów. Eksplanacyjny potencjał teorii schematów.

4. Reprezentacje pojęciowe. Funkcje kategoryzacji. Rodzaje kategorii i właściwości reprezentacji pojęciowych. Koncepcje pojęć: model klasyczny, prototypowy, egzemplarzowy, pojęcia jako teorie wyjaśniające. Determinanty i korelaty ocen typowości egzemplarzy pojęć. Właściwości hierarchii pojęć naturalnych, pojęcia poziomu podstawowego.

5. Organizacja pojęć w pamięci semantycznej. Modele hierarchicznej sieci semantycznej. Hipoteza rozprzestrzeniającego się pobudzenia. Priming semantyczny i asocjacyjny. Wyjaśnienie primingu semantycznego w modelach reprezentacji „rozproszonych”.

6. Wyobrażenia. Problem odrębności wyobrażeniowych mechanizmów przetwarzania informacji. Teorie zakładające wiele kodów reprezentacji vs. propozycjonalizm. Wyobrażenia a spostrzeżenia. Badania inspirowane ideą funkcjonalnej równoważności percepcji i wyobraźni. Wyobrażenia a funkcjonowanie pamięci, rozwiązywanie problemów, wnioskowanie.

7. Uwaga selektywna. „Wczesna” vs. „późna” selekcja w uwadze percepcyjnej. Bodźce przyciągające uwagę i mechanizmy celowego kierowania uwagi. Mechanizmy hamowania w uwadze.

8. Uwaga skierowana na miejsce i na przedmiot. Rola grupowania percepcyjnego w dystrybucji uwagi. Przeszukiwanie pola wzrokowego. Przedłużona koncentracja uwagi (czujność). Zaburzenia uwagi.

9. Automatyzacja. Nabywanie sprawności. Teorie automatyzacji: teoria integracji procedur (Anderson), teoria rywalizacji egzemplarzy (Logan). Wykonywanie czynności równoczesnych.

10. Od „pamięci krótkotrwałej” w modelu modalnym do współczesnych teorii pamięci roboczej. Wielosystemowa pamięć robocza (model Baddeleya). Aktywacyjny model pamięci roboczej (Cowan). Funkcje zarządcze.

11. Pamięć trwała. Badania nad zachowaną pamięcią w amnezji i nad pamięcią utajoną u ludzi bez amnezji. Efekty poprzedzania (priming powtórzeniowy) a pamięć deklaratywna. Koncepcja wielu systemów pamięci trwałej i wyjaśnienia procesualne rozszczepień pomiędzy wskaźnikami pamięci. Fenomenologia stanów pamięci. Pamięć semantyczna a pamięć epizodyczna.

12. Procesy kodowania a wydobywanie informacji z pamięci trwałej. Zasada specyficzności kodowania. Teoria poziomów przetwarzania. Hipoteza przetwarzania sprzyjającego transferowi. Mechanizmy niepowodzeń w wydobywaniu. Procesy hamowania w funkcjonowaniu pamięci. Długotrwała pamięć robocza.

13. Pamięć prospektywna. Pamięć prospektywna a pamięć retrospektywna. Składnik prospektywny i retrospektywny w przypominaniu sobie intencji. Determinanty sukcesu pamięci prospektywnej: charakter wskazówek, właściwości wykonywanego zadania, interakcja wskazówek i zadania. Wpływ pamięci prospektywnej na wykonywanie bieżącego zadania.

14. Myślenie. Rodzaje myślenia. Składniki procesu myślenia. Transfer, inkubacja i wgląd w rozwiązywaniu problemów.

15. Język. Funkcje języka. Cechy systemu językowego. Przyswajanie języka. Język a funkcjonowanie umysłowe.

Tematy zajęć laboratoryjnych

1. Metody badawcze w psychologii poznawczej. Eksperyment.

2. Stałości percepcyjne. Organizacja percepcyjna. Widzenie głębi. Złudzenia wzrokowe. Kategoryzacja percepcyjna.

3. Reprezentacje pojęciowe. Fakty świadczące o niematrycowym charakterze pojęć naturalnych: oceny typowości egzemplarzy i ich korelaty. Właściwości hierarchii pojęć naturalnych. Pojęcia poziomu podstawowego.

4. Eksperymentalne badanie procesów wyobrażeniowych. Rotacje umysłowe. Skaning mentalny. Selektywna interferencja.

5. Pamięć sensoryczna a pamięć krótkotrwała. Eksperyment Sperlinga.

6. Pamięć krótkotrwała a pamięć długotrwała. Dowody odrębności systemów pamięci krótkotrwałej i długotrwałej. Pozycja wyrazów na liście a ich odtwarzanie dla różnych warunków kodowania i odtwarzania.

7. Uwaga selektywna. Przetwarzanie informacji, na którą kierowana jest uwaga, i informacji ignorowanej. Czynniki wpływające na selekcję.

8. Zadanie Stroopa jako narzędzie badania uwagi selektywnej, procesów automatyzacji i kontroli poznawczej.

9. Teoria poziomów przetwarzania. Eksperyment Craika i Lockharta.

10. Zasada specyficzności kodowania. Rozpoznawanie a odtwarzanie. Kiedy odtwarzanie jest lepsze od rozpoznawania: eksperyment Tulvinga i Thomsona. Pamięć zależna od stanu.

11. Interferencja w wydobywaniu informacji z pamięci.

12. Rozumowanie w warunkach niepewności. Heurystyki i błędy w szacowaniu prawdopodobieństwa. Eksperymentalne badanie wnioskowań probabilistycznych na przykładzie badań nad heurystykami reprezentatywności i dostępności. Teorie wyjaśniające błędy rozumowania statystycznego.

13. Rozumowanie dedukcyjne. Rozumowanie sylogistyczne i warunkowe. Błędy w rozumowaniach dedukcyjnych i ich przyczyny. Rozumowanie warunkowe w świetle badań z użyciem „zadania selekcyjnego” Wasona.

14. Rozwiązywanie problemów. Typy problemów. Heurystyki w rozwiązywaniu problemów. Fazy rozwiązywania problemów. Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Czynniki sprzyjające znajdowaniu rozwiązania.

15. Test zaliczeniowy.