Podstawy socjologii cz. 1 08-SODL-PSO1
BLOK I: CZYM JEST SOCJOLOGIA?
1. Socjologia jako nauka o tym, co społeczne. Jak nie definiować socjologii? Czym socjologia różni się od innych nauk społecznych? Czym jest to, co pomiędzy? Socjologiczna perspektywa oglądania życia społecznego i jej składowe. Po co nam taka perspektywa.
Zadanie I.1: Wyobraź sobie, że toczysz dyskusję na temat wyższości socjologicznej perspektywy nad innymi sposobami postrzegania świata społecznego. Jak taka dyskusja by przebiegała, jakich argumentów być użył/a
2. Socjologia jako reakcja na awarię systemu społecznego. Dlaczego socjologia pojawiła się w XIX wieku? Socjologia jako funkcja społecznej modernizacji. Wczesna socjologia: od inżynierii społecznej społeczeństwem, przez społeczną krytykę, do dostarczania społeczeństwu samowiedzy.
Zadanie I.2: Zastanów się, które z problemów społecznych odpowiedzialnych za powstanie socjologii zostały już rozwiązane, które zaś są nadal aktualne.
3. Socjologia jako badanie życia społecznego. Co to znaczy badać życie społeczne? Potoczne i naukowe badanie życia społecznego. Logika postępowania naukowego. Podstawowe źródła informacji o życiu społecznym. Metodologiczne, techniczne i etyczne dylematy badań socjologicznych.
Zadanie I.3: Zastanów się, jak mógłbyś/mogłabyś zbadać dlaczego ludzie marnują żywość?
4. Socjologie. Wewnętrzne zróżnicowanie i pęknięcia w obrębie socjologii: paradygmaty, subdyscypliny, cele oraz tożsamości. Problem społecznego zaangażowania socjologii- kontrowersje wokół socjologii publicznej.
Zadanie 4: Na które z problemów współczesnego świata społecznego powinna reagować socjologia?
Lektura obowiązkowa do bloku I: Afeltowicz Ł., Pietrowicz K., Maszyny społeczne, Warszawa, 2013, str. 35-63.
BLOK II: CZŁOWIEK- GŁÓWNY AKTOR ŻYCIA SPOŁECZNEGO (?)
1. Co to jest życie społeczne? Życie społeczne- wielość sposobów rozumienia. Źródła życia społecznego. Życie społeczne zwierząt, przedmiotów oraz człowieka. Specyfika społecznego życia człowieka.
Zadanie II.1: Opisz dowolną znaną ci formę pozaludzkiego życia społecznego oraz wskaż na różnice pomiędzy nią, a życiem społecznym człowieka?
2. Człowiek jako gatunek. Problem antropocentryzmu: wyjątkowość i zwyczajność człowieka. Człowiek jako organizm biologiczny. Jak staliśmy się ludźmi. Unikalność ludzkich form adaptacji do środowiska- antropotechnika.
Zadanie II.2: Wyjaśnij współczesne źródła krytyki antropocentryzmu.
3. Definiując antropotechnikę. Antropotechnika- człowiek jako gatunek samostwarzający się. Podstawowe narzędzia antropotechniki: język; obiekty materialne, systemy aksjologiczne. Kultura- dwa sposoby rozumienia.
Zadanie II.3:. Wyobraź sobie, że ludzie nagle utracili możliwość porozumiewania się przy pomocy języka. W jaki sposób zmieniłoby się nasze życie?
4. Stawanie się człowiekiem. Uspołecznienie, socjalizacja, wychowanie. Przebieg socjalizacji i jej indywidualne oraz społeczne efekty. Wielość rodzajów socjalizacji. Specyfika współczesnych procesów socjalizacji.
Zadanie II.4: Wyobraź sobie, że Twoim zadaniem jest całkowita eliminacja palenia papierosów. Jakich środków byś do tego użył?
Lektura obowiązkowa do bloku II: Griswold W., Socjologia kultury. Kultury i społeczeństwa w zmieniającym się świecie. Warszawa. 2013, str. 219-241.
BLOK III: DZIAŁAJĄC W ŚWIECIE SPOŁECZNYM
1. Działanie. Działanie jako podstawowa forma zachowania społecznego. Działania aktorów ludzkich i pozaludzkich, sieci oraz hybryd. Rodzaje i formy działań społecznych. Interakcje i ich architektonika. Interakcje z aktorami nieludzkimi i konsekwencje zapośredniczenia działań przez media i przedmioty.
Zadanie III.1: Prowadź przez 2-3 dni obserwację tego, jak znane ci i nieznane osoby interagują ze swoimi smartfonami. Spróbuj uporządkować te interakcje w typy i opisz każdy z nich.
2. Przewidywalność działań i jej źródła. Naśladownictwo, kontrakt i przymus. Konformizm i jego źródła. Kontrola społeczna, jej rodzaje oraz narzędzia. Nowe technologie jako narzędzia kontroli społecznej.
Zadanie III.2: Jednym z ważniejszych praw jednostek żyjących w demokratycznych zbiorowościach jest prawo do samorealizacji. Wskaż, w jaki sposób jest ono dziś ograniczane i spróbuj wyjaśnić dlaczego.
3. Przewidywalność działań i jej źródła (II). Struktura społeczna, rodzaje struktur społecznych. Instytucje społeczne- szerokie i wąskie rozumienie instytucji. Instytucjonalizacja. Religia jako instytucja społeczna.
Zadanie III.3: Dlaczego uczniowie nie lubią szkoły? Wyjaśnij posługując się kategoriami instytucji i instytucjonalizacji?
4. Nieprzewidywalność działań. Dlaczego nie wszystko da się przewidzieć? Złożoność, incydenty, a regularność życia społecznego. Zachowania dewiacyjne i ich źródła. Funkcje dewiacji i dewiantów.
Zadanie III.4: Pandemia jako incydent- społeczne reakcje na nagłe sytuacje kryzysowe.
Lektura obowiązkowa do bloku III: Becker H.S. Ousiderzy. Studia z socjologicznej dewiacji., Warszawa 2009, 45-63
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu wykładu"
1. Student wie skąd się wzięła socjologia, na czym polega jej specyfika jako nauki.
2. Student jest świadomy tego, na czym polegają badania socjologiczne
3. Student potrafi określić specyfikę człowieka jako gatunku
4. Student wie, co to jest kultura i jakie jest jej znaczenie w życiu społecznym
5. Student potrafi określić czym jest działania społeczne, interakcja, system społeczny, struktura, kontrola społeczna, socjalizacja, sprawstwo, władza, dewiacja itd.
6. Student potrafi obserwować rzeczywistość z socjologicznej perspektywy.
7. Student potrafi przekazywać swoje obserwacje i spostrzeżenia na temat życia społecznego przy pomocy wypowiedzi ustnych i tekstowych.
Kryteria oceniania
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń do przedmiotu Podstawy socjologii I
1. Forma egzaminu: egzamin jest dwuczęściowy i tworzą go (a) egzamin pisemny dotyczący treści wykładów i lektur obowiązkowych oraz (b) realizacja 3 z 12 zadań towarzyszących wykładom.
2. Egzamin pisemny zawierać będzie pytania dotyczące treści wykładów oraz lektur obowiązkowych
3. Zagadnienia do egzaminu będą podawane po zakończeniu każdego z wykładów, zaś zagadnienia do lektury obowiązkowej po zakończeniu każdego z bloku wykładów.
4. Komplet zagadnień do egzaminu zostanie przekazany nie później, niż na dwa tygodnie przez jego pierwszym terminem
5. Sposób realizacji zadań:
• Student(ka) wybiera po jednym zadaniu z każdego bloku wykładów.
• W trakcie trwania semestru student(ka) realizuje 3 z 12 podanych w sylabusie zadań.
• Każde z 3 wybranych zadań powinno być zrealizowane w formie krótkiego tekstu.
• Tekst można wzbogać materiałami wizualnymi
• Tekst powinien mieć charakter autorski, ale też wykorzystywać wiedzę z wykładów oraz literaturę socjologiczną. Wszelkie zapożyczenia należy oznaczyć przez cudzysłów i przypis wskazujący na źródło.
• Wymogi formalne dotyczące tekstów z zadaniami
o Teksty powinny zostać sporządzone w formatach edytowalnych (.doc; .docx, .rtf, .odt itd.)
o W nagłówku dokumentu należy umieści imię i nazwisko autora(ki) oraz numer realizowanego zadania.
o Proszę o nazywanie plików imieniem i nazwiskiem autora(ki)
o Objętość od 3000 do 6000 znaków; czcionka: Times New Roman, wielkość: 11, odstępny pomiędzy wierszami 1,5; tekst wyjustowany; przypisy dolne, bibliografia na końcu pracy.
6. Terminy dostarczania zadań: zadanie z bloku I: 30.11.2020; zadanie z bloku II: 31.12.2020, zadanie z bloku III: 30.01.2020.
7. Opóźnienie oddania zadania od 2 dni do 7 dni oznacza obniżenie oceny o jeden stopień, od 8 do 14 dni o dwa stopnie, powyżej 14 dni- konieczność sporządzenia dodatkowej pracy.
8. Proszę o przesyłanie zrealizowanych na adres krajak@amu.edu.pl (lub krajewski@post.com). W przypadku dużych plików proszę o używanie programów do transferu lub udostępniania plików online (np. https://wetransfer.com/)
9. Ocena końcowa składa się z trzech składowych: ocena z egzaminu pisemnego (50% oceny), ocena za realizację zadań (30% oceny) oraz ocena zaliczeniowa z konwersatoriów z Podstaw socjologii (20% oceny).
10. Program zajęć, zagadnienia do egzaminu, prezentacje dostępne są tu: https://sociomk.wordpress.com/ (hasło do materiałów: socjologia2020) oraz w zakładce Pliki na Microsoft Teams w zespole Podstawy socjologii I
Literatura
STUDIOWANIU SOCJOLOGII POMOCNE BĘDĄ CI:
PODRĘCZNIKI:
• Goodman N., Wstęp do socjologii, Poznań, 2017 (i inne wydania)
• Giddens A., Socjologia, Warszawa, (różne wydania)
• Giddens A., Sutton P.W., Socjologia. Kluczowe pojęcia, Warszawa, 2014
• Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa (różne wydania)
• Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków (różne wydania)
• Współczesne społeczeństwo polskie, Giza A., Sikorska M. (red.), Warszawa, 2012
WPROWADZENIA
• Bruce S., Socjologia/ Szerokie horyzonty, Gdańsk, 2012
• Berger P.L., Zaproszenie do socjologii, Warszawa, (różne wydania)
• Bauman Z., Rozmowy o socjologii, Warszawa, 2014
• Elias N., Czym jest socjologia?, Warszawa, 2010
READERY (A WIĘC ZBIORY NAJWAŻNIEJSZYCH TEKSTÓW SOCJOLOGICZNYCH)
• Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M.(red.), Kraków, 2005
• Współczesne teorie socjologiczne, Tomy 1 i 2, Jasińska-Kania, Nijakowski L.M., Szacki J., Ziółkowski M.(red.), Warszawa, 2006
• Współczesne teorie socjologiczne. Antologia tekstów. Tom I i II, Mucha J., Borowik I. (red.), Kraków, 2015
• Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Manterys A., Mucha J. (red.), Kraków, 2010
KSIĄŻKI SOCJOLOGICZNE, ZWŁASZCZA TE WYDAWANE W NASTĘPUJĄCYCH SERIACH:
• Biblioteka socjologiczna- seria wydawnictwa PWN (klasyczne książki socjologiczne)
• Współczesne teorie socjologiczne- seria wydawnictwa Zakład Wydawniczy NOMOS (istotne książki współczesnej socjologii polskiej i światowej)
• Socjologia- seria wydawnictwa PWN ( przede wszystkim podręczniki z socjologii szczegółowych: socjologia wsi, socjologia ciała, socjologia rodziny, socjologia przestrzeni i miasta itd.)
• Wykłady z socjologii- seria wydawnicza Wydawnictwa Naukowego Scholar (książki wprowadzające do socjologii szczegółowych- socjologia przestrzeni, kultury, problemów społecznych itd.)
BAZY DANYCH, ZBIORY ELEKTRONICZNYCH CZASOPISM, EBOOKÓW
• http://lib.amu.edu.pl (Biblioteka UAM i wiele linków do baz czasopism, danych itd.)
• https://rb.gy/e8tqxv (multi-wyszukiwarka tekstów i książek Biblioteki UAM- po zalogowaniu daje dostęp do wielu artykułów i książek w wersjach pełnotekstowych)
• https://repozytorium.amu.edu.pl (AMUR: bezpłatne repozytorium książek, prac doktorskich oraz artykułów napisanych przez pracowników UAM
• https://www.academia.edu (Academia – portal dla naukowców, ale też studentów, z tysiącami artykułów, również o tematyce socjologicznej)
• https://www.researchgate.net/ (Research Gate- portal dla naukowców, ale też studentów z tysiącami książek i artykułów. Również dla socjologów)
• http://otworzksiazke.pl (Otwórz książkę: portal z „uwolnionymi” książkami naukowymi)
• http://stat.gov.pl (Główny Urząd Statystyczny: dane, raporty na temat życia społecznego w Polsce)
• https://bdl.stat.gov.pl (Bank Danych Lokalnych: jest największą w Polsce bazą danych o gospodarce, społeczeństwie i środowisku. BDL oferuje ponad 40 tys. cech statystycznych pogrupowanych tematycznie)
• http://ec.europa.eu/eurostat (Eurostat- dane, raporty na temat życia społecznego w Europie)
PISMA SOCJOLOGICZNE
• Przeglądarka czasopism: https://listymnisw.pl
• Studia socjologiczne: http://www.studiasocjologiczne.pl
• Kultura i społeczeństwo: http://www.kulturaispoleczenstwo.pl
• Przegląd socjologiczny: https://goo.gl/IbokxP
• Przegląd socjologii jakościowej: http://www.qualitativesociologyreview.org
• Polish Sociological Review: http://polish-sociological-review.eu/
STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE SOCJOLOGICZNE
• Polskie Towarzystwo Socjologiczne: http://pts.org.pl/
• International Sociological Association: http://www.isa-sociology.org/
• European Sociological Association: http://www.europeansociology.org/
STRONY WYDZIAŁU SOCJOLOGII UAM W POZNANIU
• Zaglądaj też regularnie na stronę Wydziału Socjologii UAM (http://socjologia.amu.edu.pl ) tu znajdziesz informacje o najnowszych publikacjach pracowników Instytutu, spotkaniach naukowych i konferencjach oraz materiały do zajęć zamieszczane na podstronach prowadzących je wykładowców.
• Nie zapomnij polubić profil Wydziału na Facebooku (https://www.facebook.com/uamsocjologia )- tu znajdziesz najbardziej aktualne informacje na temat życia Instytutu, przeczytasz medialne wypowiedzi jego pracowników, znajdziesz wiele odpowiedzi na temat studiowania i tego, co się z nim wiąże.
….ORAZ OCZYWIŚCIE: GOOGLE
A zwłaszcza:
• Google Scholar: https://scholar.google.com/ (przeglądarka tekstów naukowych, w tym socjologicznych, wiele w wersjach pełnotekstowych)
• Google Książki: https://books.google.pl/ (przeglądarka książek, w tym książek naukowych. Niestety nie można ich pobierać)
• Google Public Data: https://www.google.pl/publicdata (wyszukiwarka danych i statystyk GUS, Bank Światowy, Eurostat oraz przejście do https://datasetsearch.research.google.com/ - tu niestety dostęp do wielu danych jest płatny)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: