SF: Psychologia behawioralna od analizy do modyfikacji zachowania 08-PSDM-PSB
Podczas seminarium omawiane będą zagadnienia związane z wykorzystaniem wiedzy o prawach rządzących zachowaniem do jego analizy i modyfikacji. Na początku omówione zostaną podstawowe założenia paradygmatu behawiorystycznego w psychologii oraz jego historyczne źródła. Następnie przedstawione zostaną wyniki prac Iwana Pawłowa nad warunkowaniem reaktywnym, które studenci będą mogli zweryfikować przy wykorzystaniu programu komputerowego "Sniffy: The Virtual Rat". Zdobyta w ten sposób wiedza posłuży jako punkt wyjścia do pracy nad skuteczną metodą desensytyzacji. Kolejny blok tematyczny poświęcony będzie warunkowaniu sprawczemu. Studenci będą mogli poznać zasady działania wzmocnień oraz sprawdzić ich stosowanie w wirtualnej "klatce Skinnera". Dalsze zajęcia będą poświęcone stosowanej analizie zachowania i obejmą zagadnienia m.in. oceny funkcjonalnej, redukowania zachowań niepożądanych i rozwijania zachowań adaptacyjnych. Ostatnie zajęcia będą poświęcone etycznym aspektom modyfikacji zachowania i terapii behawioralnej.
Tematy zajęć:
1. Zagadnienia wprowadzające
2. Metody obserwacji, rejestracji i graficznego przedstawiania zachowania
3. Warunkowanie klasyczne, cz. I
4. Warunkowanie klasyczne, cz. II
5. Wykorzystanie zasad warunkowania klasycznego w praktyce
6. Wykorzystanie zasad warunkowania klasycznego w terapii lęku
7. Warunkowanie sprawcze: Podstawy eksperymentalnej analizy zachowania
8. Warunkowanie sprawcze. Eksperymentalna analiza zachowania, cz. I
9. Warunkowanie sprawcze: Eksperymentalna analiza zachowania, cz II
10. Metody wzmacniania oraz rozwijania i utrwalania nowych zachowań
11. Rozpoznawanie środowiskowych czynników wpływających na zachowanie
12. Stosowana analiza zachowania: Ocena funkcjonalna.
13. Stosowana analiza zachowania: Radzenie sobie z zachowaniami trudnymi
14. Inne złożone procedury modyfikacji zachowania - przykłady
15. Zagadnienia podsumowujące.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:
1) Adekwatnie posługiwać się kluczowymi pojęciami wypracowanymi na gruncie psychologii behawioralnej.
2) Definiować analizowane zachowanie w sposób pozwalający na jego obserwację i graficzne przedstawienie (Student potrafi samodzielnie przeprowadzić obserwację i zarejestrować częstość występowania danego zachowania.)
3) Zaplanować i przeprowadzić eksperymenty ilustrujące zasady warunkowania klasycznego i sprawczego.
4) Zaplanować procedurę desensytyzacji w oparciu o wiedzę na temat warunkowania klasycznego
5) Wykorzystać wiedzę z laboratoryjnych badań nad zachowaniem do opisu i planowania modyfikacji zachowania w praktyce.
6) Rozpoznać poprzedniki i konsekwencje zachowania (w modelu ABC).
7) Rozpoznać problem (deficyt lub nadmiar behawioralny) oraz jego uwarunkowania i zaproponować interwencję służącą zwiększeniu adaptacyjności zachowania.
8) Formułować w toku dyskusji sądy dotyczące zalet i ograniczeń terapii behawioralnej oraz etycznych aspektów jej stosowania.
Literatura
1. Bąbel, P. i Ostaszewski, P. (red.) (2008). Współczesna psychologia behawioralna: wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2. Bąbel, P., Suchowierska, M., i Ostaszewski P. (2010). Analiza zachowania od A do Z. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
3. Bellack, A. S., i Hersen, M. (red.) (2010). Diagnoza behawioralna: podręcznik. Warszawa: ME-KOMP.
4. Duhigg, Ch. (2013). Siła nawyku: dlaczego robimy to, co robimy i jak można to zmienić w życiu i biznesie. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN (120-125).
5. Hock, R. R. (2005). 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
6. Kazdin, A. E. (2014). Jak krok po kroku wprowadzić trwałą zmianę w relacji z dzieckiem. Praktyczny poradnik. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
7. Meyer, V., i Chesser, E. S. (1973). Terapia behawioralna w psychiatrii klinicznej. Warszawa. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
8. Pawłow, I. P. (1990). Odpowiedź fizjologa psychologom i inne prace. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
9. Pryor, K. (2004). Najpierw wytresuj kurczaka. Warszawa: Wydawnictwo Media Rodzina.
10. Rolls, G. (2011) Najciekawsze przypadki w psychologii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
11. de Silva, P., i Rachman, S. (1994). Nerwica natręctw. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 64-82.
12. Sadowski, B. (2001). Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
13. Skinner, B. F. (1995). Zachowanie się organizmów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
14. Skinner, B. F. (2013). Behawioryzm. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
15. Suchowierska, M., Ostaszewski, P., i Bąbel, P. (2012). Terapia behawioralna dzieci z autyzmem: teoria, badania i praktyka stosowanej analizy zachowania. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
16. Watson, J. B. (1990). Behawioryzm oraz; Psychologia, jak widzi ją behawiorysta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
17. Wolpe J. i Wolpe D. (1999). Wolni od lęku: lęki i ich terapia. Kraków: WiR Partner
18. Zielińska, M. (2011). Analiza behawioralna zachowań autoagresywnych u osób z zaburzeniami rozwoju. Psychologia Rozwojowa, 16 (3), 39-49.
19. Zielińska, M. i Szmidt, M. (2014). Zastosowanie procedury time-out w redukcji zachowań stereotypowych u dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 23 (1), 25 – 31
20. Zieliński, K. i Werka, T. (2005). Procesy warunkowania. W: T. Górska, A. Grabowska, i J. Zagrodzka (red.). Mózg a zachowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 375-395.
21. Zimbardo, P. G. i Gerrig, R. J. (2012). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: