Wiedza o obyczaju 08-KUDL-WOO

Podstawowym celem zajęć jest przeprowadzenie teoretyczno-metodologicznych analiz koncepcji obyczaju w naukach społecznych z naciskiem na propozycje poznańskiej szkoły kulturoznawczej. Przyjęcie określonych ustaleń teoriokulturowych umożliwia studentom zinterpretowanie szerokiego spektrum zjawisk obyczajowych. Krytyczna rewizja aktualnej wiedzy przedmiotowej odnośnie święta, towarzyskości, mody, zabawy, obyczajowych stylów życia, subkultur etc. umożliwia studentom przeprowadzenie w trakcie trwania zajęć własnych badań w nieporuszonych do tej pory aspektach życia obyczajowego. Ich rezultaty podawane są do wiadomości w czasie przeznaczonym na grupowe referaty. Dzięki nim studenci rozwijają umiejętności analizy poszczególnych zjawisk i syntezy wyników w całość.
Służy temu charakterystyka pojęcia obyczaju w naukach o kulturze ze szczególnym uwzględnieniem aparatu kulturoznawczego. W oparciu o ustalenia teoriokulturowe analizowane są między innymi związki obyczaju i moralności oraz obyczajowy sposób funkcjonowania święta, zabawy, ciała, życia towarzyskiego, mody. Charakterystyka historyczna dostarcza wiedzy o tradycji polskiej obyczajowości: szlacheckiej, chłopskiej i mieszczańskiej, oświeceniowej refleksji nad obyczajem, współczesnych przejawach życia obyczajowego przed i po transformacji ustrojowej 1989 roku.
Poszczególne tematy zajęć obejmują następujące zagadnienia.
1) Pojęcia obyczaju w naukach o kulturze
2) Obyczaj jako komunikacyjna dziedzina kultury
3) Święto w kulturze i obyczaju
4) Życie towarzyskie jako dziedzina obyczaju
5) Moda jako typ obyczaju
6) Zabawa jako zjawisko kulturowe
7) Tradycje polskiej obyczajowości
8) Ciało jako komunikat obyczajowy
9) Sport w kulturze i obyczaj
10) Obyczajowe formy miłości
11) Nowa obyczajowość płciowa i wiekowa
12) Alkohol i używki w obyczajowości europejskiej
13) Obyczaje kultury konsumpcyjnej
14) Kultura ubóstwa

Cele kształcenia

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z teoretyczną problematyką funkcjonowania obyczaju oraz historycznymi i współczesnymi zjawiskami obyczajowymi w kultury europejskiej i polskiej.

Kierunek studiów

Kulturoznawstwo

Kod ECTS

KUDL_WOO

Liczba godzin przedmiotu

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień.Wykład konwersatoryjny. Dyskusja.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Godziny zajęć z nauczycielem - 30 h. Przygotowanie do zajęć - 10 h. Czytanie wskazanej literatury - 30 h. Przygotowanie prezentacji- 10 H. Przygotowanie do zaliczenia - 10 h.

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

II rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Znajomość wiedzy z zakresu teorii kultury z przedmiotu Wstęp do kulturoznawstwa.

Koordynatorzy przedmiotu

Jan Grad

Efekty kształcenia

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:
1) wymienić i scharakteryzować najważniejsze koncepcje obyczaju w naukach o kulturze ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy semiotyczno-komunikacyjnej
2) wykorzystać kulturoznawczy aparat pojęciowy do opisu poszczególnych sfer życia obyczajowego
3) kategoryzować świąteczno-obyczajowe przejawy życia kulturowego takie jak rytuały, obrzęd, ceremonia, uroczystość, obchód
4) opisywać obyczajowość życia codziennego związaną z cielesnością, stylami życia, rodziną, płciowością towarzyskością, modą
5) charakteryzować estetyczno-ludyczne sfery obyczaju przejawiające się w tradycyjnych grach i zabawach, sporcie oraz estetyzacji i karnawalizacji życia codziennego.

Kryteria oceniania

Konwersacje na podstawie lektur podanych do poszczególnych zagadnień. Sprawdzanie zgodności wiedzy z treścią lektur oraz ocena ich krytyki.
Przygotowana przez studenta prezentacja jednego ze wskazanych w treściach programowych tematu podlega ocenie merytorycznej.

Literatura

1. Caillois Roger, Ludzie a gry i zabawy, s. 297-462, rozdział w: Żywioł i ład, PIW, Warszawa 1973, lub osobna pozycja.
2. Eliade Mircea, Sacrum, mit, historia, Wybór Esejów, PIW 1970, Elementy rzeczywistości mitycznej, s. 61-161.
3. Elias N., Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, PIW, Warszawa 1980
4. Fischer Helen, Anatomia miłości. Historia naturalna monogamiczności, cudzołóstwa i rozwodu, Zysk i S-ka, Poznań 1994.
5. Fouquet Pierre, Martine de Borde, Podwójny agent, WŁ, Łódź 1990.
6. Grad Jan, Obyczaj a moralność. Próba metodologiczna uporządkowania badań dotychczasowych, Poznań 1993, wstęp, rozdział. I
7. Grad Jan, Obyczaj a moralność. Próba metodologiczna uporządkowania badań dotychczasowych, Poznań 1993, rozdział II i III.
8. Hall Edward T., Ukryty wymiar, PIW, Warszawa 1976.
9. Jedynak Barbara, „Aby potomkowie byli Polakami”. Z historii refleksji nad obyczajem w Oświeceniu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, Część II, Rozważania terminologiczne, s. 35-49.
10. Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie, WŁ, Łódź 1975
11. Łukasiewicz Piotr, Plotka i pogłoska jako środki komunikacji społecznej, „Kultura i Społeczeństwo” 1984, nr 3, s. 269-276.
12. Marmuszewski S., Bukowski A., Żebracy w Polsce, Kraków 1995.
13. Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, pod red. A. Chwalby, WN PWN, Warszawa 2005
14. Sapir Edward, Moda, w: Kultura, język, osobowość, PIW, Warszawa 1978, s. 236-249.
15. Simmel Georg, Filozofia mody, w: S. Magala, Simmel, Warszawa 1980, s. 180-212.
16. Simmel Georg, Socjologia, PWN, Warszawa 1975, rozdz. III, Towarzyskość. Przykład socjologii czystej lub formalnej, s . 51-73.
17. Starczewska K., Wzory miłości w kulturze Zachodu, Warszawa 1975.
18. Sumner G. W., Naturalne sposoby postępowania w gromadzie. Studium socjologicznego znaczenia praktyk życia codziennego, manier, zwyczajów, obyczajów oraz kodeksów moralnych, PWN, Warszawa 1995
19. Thiele-Dohrmann Klaus, Psychologia plotki, PIW, Warszawa 1980.
20. Veblen Thorstein, Teoria klasy próżniaczej, PWN, Warszawa 1971, rozdział III – Próżnowanie, s. 34-63, rozdział IV – Konsumpcja na pokaz, s. 63-93, rozdział VII – Ubiór jako wyraz kultury pieniężnej, s. 151-169.
21. Żygulski K., Święto a kultura święta dawne i nowe. Rozważania socjologa, IWCRZZ, Warszawa 1981
Hall Edward T., Ukryty wymiar, PIW, Warszawa 1976
Jedynak Barbara, "Aby potomkowie byli Polakami". Z historii refleksji nad obyczajem w Oświeceniu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, Część II, Rozważania terminologiczne
Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. pod redakcją naukową Zofii Staszczak. Warszawa-Poznań 1987. PWN,
Łaciak Beata, Obyczajowość polska czasu transformacji czyli wojna postu z karnawałem, Trio, Warszawa 2005
Łukasiewicz Piotr, Plotka i pogłoska jako środki komunikacji społecznej, "Kultura i Społeczeństwo" 1984, nr 3
Sapir Edward, Moda, w: Kultura, język, osobowość, PIW, Warszawa 1978
Simmel Georg, Socjologia, PWN, Warszawa 1975, rozdz. III, Towarzyskość. Przykład socjologii czystej lub formalnej
Simmel Georg, Filozofia mody, w: S. Magala, Simmel, Warszawa 1980
Thiele-Dohrmann Klaus, Psychologia plotki, PIW, Warszawa 1980
Veblen Thorstein, Teoria klasy próżniaczej, PWN, Warszawa 1971

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 08-KUDL-WOO w USOSweb