Egzystencjalne pytania w społeczeństwie posttradycyjnym 08-KUDL-EPS
Przez ostatnie pół wieku obserwujemy coraz większe zainteresowanie strukturami rządzenia, ale problemy władzy albo wznoszone są na taki poziom abstrakcji, że ginie z oczu przedmiot zarządzania razem z podmiotem, albo gubią myśl w konkretnych propozycjach politycznych. Humaniści, przeceniając podmiot rządzenia, nie doceniają systemów, które od ludzkiej ingerencji uwalniały się od początku swego powstania, o czym najdobitniej pisze Niklas Luhmann. Możemy im się przyglądać jako instytucjom, lecz ingerować w nie jako jednostki za bardzo nie możemy, nawet jako rządcy, administratorzy życia społecznego.
W "Rządzeniu żywymi" Foucault rozpracowuje momenty, gdy wiedza i władza rozchodzą się najmocniej, kończy wykłady propozycją odnajdywania właściwej miary jednego w drugim (discretio). W 12-u wykładach śledzimy opis procesu dystansowania się człowieka od kultury i samego siebie, mogącego skutkować duchowym zwrotem poza ludzką doczesność (chrześcijaństwo) lub alienacją na różnych poziomach doświadczenia, jaką obserwujemy dzisiaj, poczynając od systemu edukacji, który okazuje się bezsilny wobec problemów XXI wieku. Zwłaszcza humanistyka jest bezsilna, tonąc w nadmiarze wiedzy i niemożności zlokalizowania ośrodków władzy. Humanistyka prezentuje dezorientację polityczną, ale tylko jako taka (niezaangażowana politycznie lub udająca takie niezaangażowanie) zyskuje pochwały.
Dodatkowym problemem jest to, że kwestia zarządzania dotyczy obecnie populacji, nie społeczeństwa, przez co przestała mieć odniesienie do humanistyki budowanej na bazie filozofii, religii i sztuki.
Badamy współczesną paradoksalność powrotu pytań ostatecznych, których nie dało się wyprzeć poza kulturę. Od lat sześćdziesiątych XX wieku obserwujemy coraz śmielsze próby redukcji kultury do dziedziny urządzania życia doczesnego, co sprawia, że możemy mówić o cynizmie naszych czasów (Peter Sloterdijk), podważającym każde zapośredniczenie (zwłaszcza normy i wartości) w osiąganiu życiowych celów. Cynizm przeciwstawia się szczególnie ironii zapośredniczającej rzeczywistość przez pozór służący uświadomieniu sobie wielopłaszczyznowości problemu na przykład współżycia społecznego. Ironia jako mechanizm wypowiadania się oparta jest na powtórzeniach, powrotach, dlatego tak hołubili ją egzystencjaliści („wieczny powrót” Nietzschego, „powtórzenie” Kierkegaarda). Obecnie dotyczy ona odnawiania pytań ostatecznych w przedziwnych (ze względu na cynizm naszych czasów) kontekstach. Trzeba nam się temu eschatologicznemu mechanizmowi przyjrzeć.
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student zapoznaje się z podstawowymi współczesnymi filozoficznymi (tzw. posttradycyjnymi) koncepcjami kultury i uczy się stawiać pytania tzw. egzystencjalne.
Kryteria oceniania
Podstawą oceny końcowej jest aktywność w przerwach wykładu.
Praktyki zawodowe
-
Literatura
Agamben Giorgio, Piłat i Jezus, przeł. Monika Surma-Gawłowska i Andrzej Zawadzki, Wydawnictwo Znak, Kraków 2017.
Arendt Hannah, Polityka jako obietnica, przeł. Wojciech Madej i Mieczysław Godyń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.
Arendt Hannah, Wola, przeł. Robert Piłat, Czytelnik, Warszawa 1996.
Arystoteles, Etyka nikomachejska, przekł. Daniela Gromska, PWN, Warszawa 1982.
Benedykt XVI, Siła wiary. Katechezy na Rok Wiary, Alleluja, Kraków 2013.
Bourdieu Pierre, Medytacje pascaliańskie, przeł. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Deleuze Gilles, Logika sensu, przeł. Grzegorz Wilczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Deleuze Gilles, Nietzsche i filozofia, przeł. Bogdan Banasiak, Wydawnictwo Spacja, Wydawnictwo Pavo, Warszawa 1993.
Foucault Michel, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, przeł. Michał Herer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Foucault Michel, Narodziny biopolityki, przeł. Michał Herer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Foucault Michel, Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970 roku, przeł. Michał Kozłowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.
Foucault Michel, Rządzenie żywymi, przeł. Michał Herer, PWN Warszawa 2014.
Foucault Michel, Zło czynić, mówić prawdę. Funkcja wyznania w sprawiedliwości. Wykłady z Louvain, 1981, przeł. Andrzej Zawadzki, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018.
Frankl Victor, Homo patiens. Próba wyjaśnienia sensu cierpienia, przeł. Roman Czernecki i Zdzisław Józef Jaroszewski, Pax, Warszawa 1998.
Freud Sigmund, Kultura jako źródło cierpień, przeł. Jerzy Prokopiuk, Aletheia, Warszawa 2013.
Gasset Ortega y, Bunt mas, przeł. Piotr Niklewicz, Muza, Warszawa 1997.
Giddens Anthony, Nowoczesność i tożsamość, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Girard René, Kozioł ofiarny, przeł. Mirosława Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
Husson Michel, Kapitalizm bez znieczulenia, przeł. Zbigniew Marcin Kowalewski, Książka i Prasa, Warszawa 2011.
Ilnicki Rafał, Bóg cyborgów. Technika i transcendencja, Wydawnictwo Wydziału Nauk Społeczych UAM, Poznań 2011.
Kierkegaard Søren, Choroba na śmierć, przeł. Jarosław Iwaszkiewicz, Zysk i S-ka, Warszawa 1995.
Kierkegaard Søren, Powtórzenie. Przedmowy, przeł. Bronisław Świderski, W.A.B., Warszawa 2000.
Klossowski Pierre, Nietzsche i błędne koło, przeł. Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.
Kołakowski Leszek, Cywilizacja na ławie oskarżonych, Res Publica, Warszawa 1990.
Kołakowski Leszek, Obecność mitu, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1994.
Kurczewska Joanna, Technokraci i ich świat społeczny, IFiS PAN Warszawa 1997.
Luhmann Niklas, Pisma o sztuce i literaturze, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016.
Luhmann Niklas, Realność mediów masowych, przeł. Joanna Barbacka, GAJT, Wrocław 2009.
Luhmann Niklas, Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii (wyd. II), przeł. Michał Kaczmarczyk, Nomos, Kraków 2012.
Lyotard Jean-François, Poróżnienie, przeł. Bogdan Banasiak, eidos – Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
Morszczyński Wojciech, Nihilistyczna destrukcja myśli wartościującej. Heideggera interpretacja filozofii Nietzschego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1992.
Nietzsche Friedrich, Antychrześcijanin. Przekleństwo chrześcijaństwa, przeł. Grzegorz Sowiński, Nomos, Kraków 1996.
Nietzsche Friedrich, Dzieła wszystkie, tom Ia, przeł. Paweł Pieniążek, Wydawnictwo Officyna, Łódź 2012.
Nietzsche Friedrich, Z genealogii moralności. Pismo polemiczne, przeł. Leopold Staff, Zielona Sowa, Kraków 2003.
Pascal Blaise, Myśli, przeł. Tadeusz Żeleński (Boy), Pax, Warszawa 2002.
Ratzinger Joseph, Śmierć i życie wieczne, przeł. Marek Węcławski, Pax, Warszawa 2000.
Ricoeur Paul, Symbolika zła, przeł. Stanisław Cichowicz i Maria Ochab, Pax, Warszawa 1986.
Sloterdijk Peter, Krytyka cynicznego rozumu, przeł. Piotr Dehnek, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Sofokles, Trylogia Tebańska, przeł. Antoni Libera, Sic!, Warszawa 2014.
Szestow Lew, Kierkegaard i filozofia egzystencjalna oraz Początki i końce, przeł. Jacek Aleksander Prokopski i Jacek Chmielewski, Hachette Polska, Warszawa – Kielce 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: