Archeologia i sztuka starożytnego Rzymu 05-ASSR-35-Arch

http://archeo.amu.edu.pl

Zajęcia w swym zamierzeniu mają dać studentom podstawową wiedzę z zakresu archeologii i sztuki starożytnego Rzymu. W zakresie rozpiętości chronologicznej obejmują okres od wczesnego żelaza na terenie Italii (ograniczony do starożytnej Etrurii i Lacjum) oraz początki Rzymu aż do czasów późnego antyku. Węzłowymi zagadnieniami poruszonymi podczas wykładów będą kwestie związane z rzymską urbanistyką i architekturą (w tym topografia samego Rzymu), z rozwojem rzeźby, malarstwa, mozaik oraz wybranych rzemiosł. Oprócz podstawowej wiedzy źródłoznawczej dotyczącej zmian stylistycznych i zasad formalnego rozwoju budownictwa i architektury oraz sztuk plastycznych w starożytnym Rzymie, główny nacisk położony zostanie na próbę zrozumienia roli kultury wizualnej w świecie rzymskim oraz na interpretację sensów kulturowych, które kryją się za powstaniem i funkcjonowaniem poszczególnych jej form, w rozmaitych przejawach zarówno życia oficjalnego, jak i prywatnego. Szczególna uwaga zwrócona zostanie na kwestie osobistej, społecznej i kulturowej tożsamości członków społeczeństwa rzymskiego, co wydaje się rzeczą zasadniczą dla zrozumienia rzymskiej architektury i sztuki, służących manifestacji bogactwa i władzy, a zarazem dowodzących możliwości zmian położenia społecznego w obrębie tego ściśle zhierarchizowanego społeczeństwa. Ćwiczenia obejmują przede wszystkim życie codzienne starożytnych Rzymian, zarysowane w oparciu o bogate źródła, głównie materialne, odnoszące się do rytuałów, obyczajów, instytucji i religii.

Cele kształcenia

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawową wiedzą na temat rozwoju kultury i sztuki starożytnego Rzymu, od jego początków, poprzez okres republiki i cesarstwa, w kontekście szerszych przemian społecznych i politycznych mających miejsce w tym czasie. Zwrócona jest także uwaga na sztukę i architekturę IV wieku po Chr., które pomimo funkcjonowania chrześcijaństwa jako religii dominującej, pozostają pod silnym wpływem wcześniejszych rzymskich tematów oraz stylu. Kurs kładzie nacisk przede wszystkim na uświadomienie wagi materialnej spuścizny starożytnego Rzymu, a szczególnie sztuki i architektury, oraz wagi historycznych i społecznych okoliczności, które umożliwiły rozwój na polu sztuk wizualnych i architektury w świecie rzymskim.

Kierunek studiów

ARCHEOLOGIA, specjalizacja Archeologia Orientalna i Antyczna

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

III rok

Koordynatorzy przedmiotu

Ewa Bugaj

Efekty kształcenia

Student jako efekt kształcenia:
1) uzyskuje podstawową wiedzę na temat źródeł archeologicznych pochodzących z kolejnych okresów rozwoju cywilizacji rzymskiej; ponadto uzyskuje wiedzę na temat fachowej terminologii, koncepcji naukowych i narzędzi pracy badawczej, jak również wiedzę o wynikach najnowszych badań w zakresie archeologii i sztuki starożytnego Rzymu;
2) rozumie zagadnienia i problemy badawcze podejmowane przez archeologię, historię sztuki i historię, które kierowały rozwojem badań nad starożytnym światem rzymskim;
3) wykazuje umiejętności rozpoznawania zabytków charakterystycznych dla kultury starożytnego Rzymu i na podstawie ich charakterystycznych cech potrafi określać ich chronologię oraz przeznaczenie.
Student wykazuje umiejętności krytycznej oceny danych archeologicznych oraz dzieł sztuki dotyczących starożytnej spuścizny rzymskiej, jak również możliwości podejmowania na ten temat dyskusji badawczej. Umożliwia to świadome i samodzielne pogłębianie wiedzy i podejmowanie przez studenta powyższej problematyki w przyszłości.

Kryteria oceniania

Obecność na zajęciach, aktywne uczestnictwo we wszystkich dyskusjach nad poszczególnymi tematami ćwiczeń, prezentacja na wybrany przez studenta temat oraz wykonanie pracy pisemnej, testy wizualne (na podstawie slajdów) i cząstkowe, sprawdzające opanowaną wiedzę, końcowy egzamin ustny.

Literatura

Literatura obowiązkowa:
Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999.
Sadurska A., Archeologia starożytnego Rzymu. T.1, Od epoki królów do schyłku republiki, Warszawa 1975.
Sadurska A., Archeologia starożytnego Rzymu. T.2, Okres cesarstwa, Warszawa 1980.
Tuck S.L., A History of Roman Art, Malden, Oxford 2015.
Literatura uzupełniająca:
Adam J.-P., Roman Buildings: Materials and Techniques, London and New York 2005.
Beard M., Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.
Boëthius A., Etruscan and Early Roman Architecture, Harmondsworth, Middlesex 1978.
Borg B.E. red., A Companion to Roman Art, Malden, Oxford 2015.
Bugaj E., Kilka uwag na temat dziecka w kulturze starożytnego Rzymu, [w:] Dusza maluczka a strata ogromna. Funeralia Lednickie 6, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań 2004, s. 23-28.
Bugaj E., Kopie i naśladownictwa w kulturze starożytnego Rzymu, [w:] Estetyka w archeologii. Kopie i naśladownictwa, red. M. Kwapiński, Gdańsk 2006, s. 113-124.
Bugaj E., O doświadczaniu starości w kulturze starożytnego Rzymu, [w:] Starość – wiek spełnienia. Funeralia Lednickie 8, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań 2006, s. 187-195.
Bugaj E., Rzymskie cmentarzyska i pomniki nagrobne jako sztuka upamiętniania, [w:] Środowisko pośmiertne człowieka. Funeralia Lednickie 9, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań 2007, s. 327-343.
Bugaj E., Zaraza w świecie rzymskim w czasach Antoninów, [w:] Epidemie, klęski, wojny. Funeralia Lednickie 10, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań 2008, s. 80-114.
Bugaj E., Starożytni Rzymianie i ich uczty, [w:] Szkice humanistyczne, red. R. Koliński, A. Kotłowska i in., Poznań 2010, s. 147-163.
Bugaj E., Sposoby czytania rzymskich portretów starców z okresu republiki, Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, vol. 24.1, s. 33-60.
Carcopino J., Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1966.
Castiglione L., Pompeje i Herkulanum, Warszawa 1986.
Coarelli F., Rome and Environs. An Archaeological Guide, Berkeley, Los Angeles, London 2007.
Connolly P., Dodge H., Antyczne miasta, Warszawa 1998.
Croom A.T., Roman Clothing and Fashion, Stroud 2000.
D’Ambra E., Roman Art, Cambridge 1998.
D’Ambra E., Roman Women, Cambridge 2007.
Dobrowolski W., Sztuka Etrusków, Warszawa 1971.
Dobrowolski W., Malarstwo etruskie, Warszawa 1979.
Dunbabin K.M.D., Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge 2001.
Dupont F., Daily Life in Ancient Rome, Malden, Oxford, Victoria 1994.
Gabucci A., Rzym, seria Leksykon: Cywilizacje, Warszawa 2010.
Giardina A. red., Człowiek Rzymu, Warszawa 2000.
Grant M., Miasta Wezuwiusza. Pompeje i Herkulanum, Warszawa 1986.
Hannestad N., Roman Art and Imperial Policy, Aarhus 1986.
Haward A., Art and the Romans, Bristol, London 1999.
Haynes S., Etruscan Civilization. A Cultural History, London 2000.
Henig M. red., A Handbook of Roman Art, London 1992.
Heurgon J., Życie codzienne Etrusków, Warszawa 1966.
Holloway Ross R., The Archaeology of Early Rome and Latium, London, New York 1996.
Hölscher T., Sztuka rzymska: język obrazowy jako system semantyczny, Poznań 2011.
Izzet V., The Archaeology of Etruscan Society, Cambridge 2007.
Jastrzębowska E., Rzym w czasach Quo vadis, Warszawa 2001.
Jones Mark W., Principles of Roman Architecture, New Haven, London 2000.
Kleiner Diana E.E., Roman Sculpture, New Haven, London 1992.
Ling R., Roman Painting, Cambridge 1991.
Ling R., Ancient Mosaics, London 1998.
MacDonald W.L., Architecture of Roman Empire, vol. I An Introductory Study, New Haven and London 1982.
MacDonald, W.L., Architecture of Roman Empire, vol. II An Urban Appraisal, New Haven and London 1986.
Mikocki T., Zgodna, pobożna, płodna, skromna, piękna... Propaganda cnót żeńskich w sztuce rzymskiej, Wrocław 1997.
Nappo S., Pompeje. Przewodnik po starożytnym mieście, Warszawa 2000.
Nowicka M., Z dziejów malarstwa greckiego i rzymskiego, Warszawa 1988.
Nowicka M., Twarze antyku. Z dziejów portretu w Grecji i w Rzymie, Warszawa 2000.
Pallotino M., Etruskowie, Warszawa 1968.
Pescarin S., Rzym. Przewodnik archeologiczny po wiecznym mieście, Warszawa 2000.
Picard G.-Ch., Sztuka rzymska, Warszawa 1975.
Sandrelli E., Etruskowie. Dzieje tajemniczego ludu, Warszawa 2009.
Spivey N., Etruscan Art, London 1997.
Strong D., Roman Art, New Haven, London 1995.
Toynbee J.M.C., Death and Burial in the Roman World, London 1996.
Ulrich R.B., Quenemoen C.K. red, A Companion to Roman Architecture, Malden, Oxford 2014.
Veyne P. red., Historia życia prywatnego. Tom 1. Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998.
Ward-Perkins J.B., Roman Imperial Architecture, Harmondsworth, Middlesex 1981.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2006 (1983).
Zanker P., August i potęga obrazów, Poznań 1999.
Zerbini L., Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne, Warszawa 2008.
Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 05-ASSR-35-Arch w USOSweb