Filozofia i literatura 03-ZW-FIL
Treści programowe dla przedmiotu:
- ogólne rodzaje związków między literaturą a filozofią (dzieło literackie jako wyraz stanowiska filozoficznego, literackie wymiary tekstu filozoficznego, filozofia jako źródło inspiracji lub temat utworu literackiego, pisarze-filozofowie itp.),
- formy literackie (gatunki, odmiany, style itd.) wobec form filozoficznych, ich wzajemne relacje oraz przenikanie się, np. dialog literacko-filozoficzny od Platona do Lema, tradycja myślenia esejem, solilokwium od Augustyna do Joyce’a, alegoria jako filozofia o mechanice literaury, rola listu w republice uczonych, fragment – Schlegel, Nietzsche,
- prądy, szkoły i grupy literackie wobec kierunków filozoficznych (np. powieść realistyczna wobec pozytywizmu i scjentyzmu, powieść i eseje egzystencjalistów wobec ich własnej filozofii, tendencje awangardowe w sztuce wobec kryzysu filozofii, literatura i myślenie po Zagładzie, historia a herstoria literatury wobec filozofii feministycznej),
- wybrane literackie idiomy pisarskie wobec konkretnych stanowisk/problemów filozoficznych (np. poezja Leopardiego jako zapowiedź nihilizmu, dialog Herberta z racjonalizmem, powieści Eco wobec postmodernizmu filozoficznego, powieści Lema wobec posthumanizmu i transhumanizmu). Pisarstwo i krytyka literacka jako odmiana filozofii – np. George Bataille, Maurice Blanchot, Tadeusz Sławek). Filozofia jako rodzaj pisarstwa – np. Derrida, Deleuze, Haraway,
- historyczność związków filozofii i literatury (diachroniczne aspekty współdziałania/rywalizacji między pojęciami, dziełami czy koncepcjami literackimi i filozoficznymi),
- pisarze jako filozofowie (np. Dostojewski, Mann, Gombrowicz, Miłosz, Wat). Filozofowie jako interpretatorzy literatury (np. Hegel, Schelling, Cieszkowski, Marks, Schopenhauer, Nietzsche, Benjamin, Gadamer, Deleuze, Agamben, Derrida, Bielik-Robson),
- miejsce literatury w systemach filozoficznych (np. platonizm, racjonalizm, heglizm, pozytywizm, filozofia życia, egzystencjalizm, hermeneutyka, dekonstrukcja). Krajobraz kulturowy po zwrocie lingwistycznym, filozofia po zwrocie ku literaturze,
- interpretacja jako praca filozoficzna: rola rekonstrukcji założeń, aksjologia w interpretacji i dziele, teza – hipoteza – hipostaza.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- potrafi wskazać i opisać zależności zachodzące między filozofią i literaturą, zarówno w wymiarze historycznym, jak i współczesnym,
- potrafi scharakteryzować szereg gatunków wspólnych dla literatury i filozofii,
- potrafi wyjaśnić, na czym polega filozoficzny kontekst dzieła literackiego i literackość dzieła filozoficznego (na wybranych przykładach),
- rozumie i potrafi wyjaśnić, jaką rolę odgrywała literatura w wybranych systemach filozoficznych,
- zna twórczość wybranych pisarzy-filozofów i filozofów-pisarzy, potrafi ją omówić posługując się wybranymi przykładami.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): student posiada obszerną wiedzę o związkach literatury z filozofią; ze zrozumieniem i biegle posługuje się podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje bardzo dobrą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada głęboką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go bardzo wysoka świadomość ich historycznego rozwoju; swobodnie, samodzielnie i krytycznie stosuje nabytą wiedzę w praktyce: biegle analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, w razie potrzeby uruchamiając konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się bardzo dobrą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.
dobry (db; 4,0): student posiada znaczną wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje dobrą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada zadowalającą świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go wysoka świadomość ich historycznego rozwoju; samodzielnie stosuje nabytą wiedzę w praktyce: sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, w razie potrzeby uruchamiając konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się dobrą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dostateczny plus (+dst; 3,5): student posiada zadowalającą wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się na ogół poprawnie i ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje wystarczającą znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada w większości zadowalającą świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; legitymuje się umiarkowaną świadomością ich historycznego rozwoju; stosuje nabytą wiedzę w praktyce: w miarę sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, uruchamiając niekiedy konteksty komparatystyczne i interdyscyplinarne; legitymuje się wystarczającą umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
dostateczny (dst; 3,0): student posiada podstawową wiedzę o związkach literatury z filozofią; posługuje się nie zawsze poprawnie i ze zrozumieniem podstawową terminologią właściwą dla obu dziedzin; dysponuje niewielką znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada umiarkowaną lub niewielką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go ograniczona świadomość ich historycznego rozwoju; ma trudności z zastosowaniem nabytej wiedzy w praktyce: niezbyt sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, najczęściej mając trudność z uruchomieniem kontekstów komparatystycznych i interdyscyplinarnych; legitymuje się niewielką umiejętnością budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
niedostateczny (ndst; 2,0): student nie posiada podstawowej wiedzy o związkach literatury z filozofią; nie rozumie podstawowej terminologii właściwą dla obu dziedzin; dysponuje niewielką znajomością pojęć i problemów z zakresu filozoficzności literatury i literackości filozofii; posiada umiarkowaną lub niewielką świadomość miejsca literatury w systemach filozoficznych, relacji między formami, prądami, szkołami oraz idiomami filozoficznymi i literackimi; cechuje go ograniczona świadomość ich historycznego rozwoju; ma trudności z zastosowaniem nabytej wiedzy w praktyce: niezbyt sprawnie analizuje oraz interpretuje teksty literackie oraz filozoficzne, najczęściej mając trudność z uruchomieniem kontekstów komparatystycznych i interdyscyplinarnych; nie posiada umiejętności budowania spójnego, poprawnego merytorycznie wywodu dotyczącego opisanej wyżej problematyki.
Literatura
Zalecana literatura:
A. Bielik-Robson, Cienie pod czerwoną skałą. Eseje o literaturze, Znak, Kraków 2016.
A Companion to the Philosophy of Literature, ed. by G. L. Hagberg and W. Jost, Malden – Oxford 2010.
J. Habermas, Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz, Kraków 2000.
Literackość filozofii – filozoficzność literatury, pod red. B. Sienkiewicz i T. Sobieraja, Wydawnictwo Semper, Warszawa 2009.
Philosophy as a Literary Art: Making Things Up, ed. C. Bradatan, Routledge, London – New York 2015.
F. Schlegel, Fragmenty, tłum. C. Bartl, oprac., wstępem i komentarzami opatrzył M. P. Markowski, Kraków 2009.
P. de Man, Ideologia estetyczna, tłum. A. Przybysławski, Gdańsk 2000.
Filozofia i literatura. Antologia tekstów, pod red. A. Głąb, Warszawa 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: