Wiedza o komunikacji językowej 03-WKJ-22II

Treści kształcenia:
- przegląd ważniejszych wydawnictw z zakresu poprawności językowej; podstawowe pojęcia z zakresu poprawności językowej: słowniki poprawnej polszczyzny; wersje elektroniczne słowników poprawnej polszczyzny; inne słowniki poprawnościowe; poradniki językowe; czasopisma językoznawcze; internetowe poradnie językowe; etyka słowa, estetyka słowa; system, norma, uzus, tekst; obiektywny charakter normy jako płaszczyzny odniesienia dla zjawisk innowacyjnych; elita humanistyczna jako grupa kształtująca normę; stosunek normy do pozostałych płaszczyzn języka; innowacja językowa, zmiana językowa, błąd językowy; typy błędów językowych,
- struktura współczesnej normy językowe; typy innowacji językowych: jednostki jednokształtne i jednostki wielokształtne wchodzące w skład normy; typy wariantów normy; norma języka ogólnego a odmiany regionalne współczesnej polszczyzny – gwary miejskie; norma wzorcowa i norma użytkowa (potoczna); norma skodyfikowana; normy cząstkowe: fonetyczna, słowotwórcza, fleksyjna, składniowa, leksykalna, frazeologiczna, stylistyczna; innowacje uzupełniające; innowacje regulujące; innowacje rozszerzające; innowacje nawiązujące; innowacje skracające i ich typy; innowacje precyzujące – zjawisko semantycznej repartycji wariantów normy,
- kryteria oceny innowacji językowych: przegląd propozycji badawczych dotyczących stosowania kryteriów poprawności językowej; kryteria wewnętrznojęzykowe i zewnętrznojęzykowe,
- kodyfikacja; polska polityka językowa: problemy związane z kodyfikacją języka; postawy użytkowników wobec języka; polityka językowa w Polsce w realiach Unii Europejskiej; Ustawa o języku polskim i działalność Rady Języka Polskiego,
- zewnętrznojęzykowe i wewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku: internacjonalizacja; terminologizacja (technologizacja); demokratyzacja; mediatyzacja; zjawisko nowej piśmienności; uniwerbizacja; multiwerbizacja; pleonazmy i tautologie; nowe tendencje w systemie gramatycznym; zjawisko mody językowej: moda i snobizm w języku; szablon leksykalny; wyrazy modne w 2. połowie XX w. a moda językowa XXI wieku.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - przekazanie wiedzy dotyczącej struktury i funkcjonowania współczesnej normy językowej, klasyfikacji błędów językowych, typologii innowacji językowych, kryteriów ich oceny, kodyfikacji i polityki językowej, postaw użytkowników wobec języka, zjawiska mody językowej, tendencji rozwojowych we współczesnej polszczyźnie, - przekazanie wiedzy o zależności sposobu językowego kształtowania tekstu od sytuacji komunikacyjnej, - wyrobienie umiejętności rozstrzygania problemów poprawnościowych z zakresu różnych poziomów języka w tekstach (wymowy, ortografii i interpunkcji, odmiany wyrazów, słownictwa i frazeologii, budowy zdań), - doskonalenie umiejętności sprawnego, poprawnego, skutecznego i estetycznego posługiwania się polszczyzną w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zarówno w mowie, jak i na piśmie, - przygotowanie do właściwej interpretacji i oceny nowych środków językowych pojawiających się w różnych typach tekstów, - wyrobienie nawyku korzystania z aktualnych źródeł ortoepicznych (słowników poprawnościowych, poradników językowych, internetowych poradni językowych itp.) i ciągłego aktualizowania lektur, - rozwinięcie umiejętności komunikacji i pracy w grupie.

Kierunek studiów

filologia polska

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, gra dydaktyczna/symulacyjna, metoda ćwiczeniowa, metoda warsztatowa, metody aktywizujące, praca w grupach.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

II rok

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- właściwie zdefiniować podstawowe pojęcia związane z poprawną komunikacją językową,
- wyjaśniać zależności między sytuacją komunikacyjną a poziomami normy, stosowanymi kryteriami oceny innowacji językowych,
- rozpoznawać i rozróżniać widoczne w tekstach tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny,
- rozstrzygać problemy poprawnościowe, z którymi styka się w różnych typach tekstów,
- dobierać środki językowe optymalnie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej,
- rozpoznawać innowacje i zmiany językowe występujące w tekstach mówionych i pisanych, także elektronicznych,
- wybierać właściwe narzędzia do oceny innowacji językowych, w tym błędów,
- korzystać z dostępnych źródeł ortoepicznych,
- podjąć dyskusję nad statusem poprawnościowym form językowych w różnych sytuacjach komunikacyjnych,
- przekonująco uzasadnić prezentowaną przez siebie postawę wobec języka.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza na temat struktury i zróżnicowania współczesnej normy językowej, typów innowacji językowych i kryteriów ich oceny, tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny, zjawiska mody językowej, z zakresu podstaw wiedzy o komunikacji językowej, rozpoznawania w różnych typach tekstów elementów potocznych, regionalnych i internacjonalizmów oraz właściwego ich oceniania, korzystania z najnowszych źródeł wiedzy odnoszących się do komunikacji językowej (słowniki, korpusy); znakomite umiejętności rozpoznawania innowacji i zmian językowych występujących w tekstach mówionych i pisanych, także elektronicznych, a także wyboru właściwych narzędzi do oceny innowacji, doboru środków językowych optymalnie dostosowanych do sytuacji komunikacyjnej, rozpoznawania i rozróżniania widocznych w tekstach tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny, korzystania z dostępnych źródeł ortoepicznych; znakomite kompetencje personalne i społeczne przejawiające się w podejmowaniu dyskusji nad statusem poprawnościowym form językowych w różnych sytuacjach komunikacyjnych, przekonującym uzasadnianiu prezentowanej przez siebie postawy wobec języka.

dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza z wyżej wymienionego zakresu; nieco mniejsze wymienione powyżej umiejętności; nieco mniejsze kompetencje personalne i społeczne.

dobry (db; 4,0): dobra wiedza wiedza z wyżej wymienionego zakresu; nieco mniejsze wymienione powyżej umiejętności; możliwe niedociągnięcia w zakresie umiejętności analizowania tekstów pod kątem poprawności językowej i widocznych w nich tendencji rozwojowych; słabsze kompetencje personalne i społeczne.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca wiedza z wyżej wymienionego zakresu; znacznie mniejsze umiejętności analizowania tekstów pod kątem poprawności językowej i widocznych w nich tendencji rozwojowych; słabe kompetencje personalne i społeczne.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca wiedza z wyżej wymienionego zakresu; niewielkie umiejętności analizowania, z licznymi błędami, tekstów pod kątem poprawności językowej i widocznych w nich tendencji rozwojowych; brak kompetencji personalnych i społecznych.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza z zakresu określonego powyżej oraz będące tego następstwem dalsze braki w zakresie.

Sposoby prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych efektów uczenia się:
- ćwiczenia,
- praca indywidualna i zespołowa (w trakcie zajęć i poza godzinami kontaktowymi),
- lektura indywidualna,
- dyskusja w grupie.

Metody oceniania stopnia osiągnięcia założonego efektu uczenia się:
- ocena aktywności w trakcie zajęć,
- ocena pracy pisemnej,
- kolokwium pisemne.

Literatura

Zalecana literatura:
A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005, s. 14-28; 55-60; 75-84.
A. Markowski, J. Puzynina, Kultura języka polskiego, w: Współczesny język polski, pod. red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 49-54; 59-69.
B. Dunaj, Tendencje rozwojowe najnowszej leksyki polskiej, w: Współczesna leksyka, pod red. K. Michalewskiego, cz. I, Łódź 2001, s. 76-83.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005, s. 108-126.
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. 3., Rzeszów 2007, s. 89-106; 228-242.
K. Waszakowa, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005, s. 25-35; 194-197.
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności leksykalnej. (Słownictwo rodzime), Warszawa 1982, s. 122-139.
A. Skudrzyk, Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym, Katowice 2005, s. 24-39.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-WKJ-22II w USOSweb