Nauka o współczesnym języku polskim 03-WJP-21PDL-E
Treści programowe dla przedmiotu:
- wstęp do nauki o języku,
- fonetyka jako dyscyplina językoznawcza,
- system wokaliczny i konsonantyczny współczesnego języka polskiego,
- koartykulacja i asymilacje,
- fonetyka suprasegmentalna – nauka o akcencie,
- fonetyczna reprezentacja współczesnych tekstów polskich,
- zaburzenia i wady wymowy – podstawowe zagadnienia,
- system fonologiczny współczesnej polszczyzny,
- części mowy,
- morfonologia, klasyfikacje i charakterystyka wymian morfonologicznych,
- podstawowe pojęcia z zakresu słowotwórstwa, zasady analizy słowotwórczej,
- słowotwórstwo rzeczownika, przymiotnika, przysłówka i czasownika,
- formacje słowotwórcze w tekstach odmian współczesnej polszczyzny,
- polszczyzna jako język fleksyjny.
- fleksja imienna (odmiana rzeczowników, przymiotników, zaimków i liczebników),
- podstawowe typy koniugacyjne czasowników polskich,
- składniowe jednostki wypowiedzi,
- rodzaje wypowiedzeń,
- stosunek mówiącego do treści komunikatu językowego – modalność,
- wyrazy a części zdania,
- konotacja i akomodacja składniowa,
- części główne (podmiot i orzeczenie) i poboczne (przydawka, dopełnienie i okolicznik) zdania,
- wypowiedzenia złożone podrzędnie i współrzędnie; osobliwości w obrębie wypowiedzeń złożonych,
- teoria aktów mowy,
- funkcje języka i tekstu,
- wypowiedzenie a tekst,
- organizacja tekstu jako całości ponadwypowiedzeniowej.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2021/SZ: | W cyklu 2019/SZ: | W cyklu 2023/SZ: | W cyklu 2018/SZ: | W cyklu 2022/SZ: | W cyklu 2020/SZ: |
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- zna i właściwie stosuje terminologię związaną ze współczesną polską gramatyką,
- posiada podstawową wiedzę o języku jako systemie oraz języku jako narzędziu komunikacji,
- potrafi poprawnie posługiwać się językiem polskim w mowie i w piśmie,
- potrafi rozpoznawać i charakteryzować różne formy gramatyczne leksemów oraz określone struktury składniowe i tekstowe na podstawie wiedzy teoretycznej o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego,
- potrafi interpretować i analizować różne rodzaje tekstów użytkowych na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego,
- potrafi powiązać badania językoznawcze z wynikami badań innych dyscyplin naukowych,
- potrafi uzasadnić wybór danej metodologii badań, umie także uogólniać wyniki analiz oraz integrować różne metody,
- potrafi wskazać oraz uzasadnić przyczyny zmian językowych
analizując tekst, potrafi określić jego status gatunkowy, różne funkcje, rolę jako środka komunikacji, tematykę oraz wpływ kontekstu na jego interpretację,
- na podstawie materiałów źródłowych przygotowuje i prowadzi dyskusję, potrafi bronić swoich tez, sporządza prezentację,
- poprawnie wykorzystuje opracowania naukowe podczas zajęć oraz w pracy własnej.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, bardzo dobra znajomość siatki pojęciowo-terminologicznej, bardzo dobra znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów w oparciu o wiedzę o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej, bardzo dobre kompetencje w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i piśmie, aktywność w trakcie zajęć: systematyczne merytoryczne przygotowanie do zajęć, uczestnictwo w rozmowie, dyskusji, wyczerpujące opracowanie materiału na zaliczenie (analizy językowej tekstu, prezentacji multimedialnej).
dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami, szczególnie w zakresie językowej analizy tekstu.
dobry (db; 4,0): dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, dobra znajomość siatki pojęciowo-terminologicznej, dobre przyswojenie zasad analizy i interpretacji różnych tekstów w oparciu o wiedzę na temat systemu gramatycznego współczesnego języka polskiego, wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej, dobra sprawność w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i piśmie, aktywność podczas zajęć: dobre merytoryczne przygotowanie do rozmowy i dyskusji, prawidłowe opracowanie materiału na zaliczenie (analizy językowej tekstu, prezentacji multimedialnej).
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadawalająca znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, zadowalająca znajomość siatki pojęciowo-terminologicznej, zadowalające opanowanie zasad analizy i interpretacji różnych tekstów z wykorzystaniem wiedzy na temat systemu gramatycznego współczesnego języka polskiego, dobra świadomość w zakresie poprawności językowej, dobre kompetencje w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i piśmie, zadowalające przygotowanie merytoryczne do zajęć, drobne niedociągnięcia w opracowanym materiale zaliczeniowym (analizie językowej tekstu, prezentacji multimedialnej).
dostateczny (dst; 3,0): niepełna wiedza przedmiotowa i metodologiczna związana z gramatycznym opisem współczesnego języka polskiego, okrojona znajomość aparatury pojęciowo-terminologicznej, słabo przyswojone zasady analizy i interpretacji różnych tekstów w oparciu o wiedzę na temat systemu gramatycznego współczesnego języka polskiego, niska świadomość językowa i kompetencje w zakresie poprawności językowej, bardzo niski stopień aktywności podczas zajęć, liczne błędy w pracach zaliczeniowych (analizie językowej, prezentacji multimedialnej).
niedostateczny (ndst; 2,0): niezadawalające przyswojenie zagadnień teoretyczno- metodologicznych z zakresu gramatyki współczesnego języka polskiego, nieznajomość podstawowej siatki pojęciowo-terminologicznej, nieznajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów przeprowadzanych w oparciu o wiedzę na temat systemu gramatycznego współczesnej polszczyzny, niska świadomość językowa i bardzo słabe kompetencje poprawnościowe, brak aktywność podczas zajęć, liczne błędy w pracach zaliczeniowych (analizie językowej, prezentacji multimedialnej).
Metody oceniania (ćwiczenia):
- ocena aktywności w trakcie zajęć,
- ocena prezentacji przygotowanej przez studenta,
- pisemna praca zaliczeniowa,
- egzamin ustny.
Kryteria oceniania (ćwiczenia):
- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej),
- wartość merytoryczna i projekt prezentacji oraz sposób jej przedstawienia,
- sprawność językowa, umiejętność poprawnego posługiwania się językiem polskim zarówno w mowie, jak i w piśmie, umiejętność samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami, ich językowej analizy,
- obecność na zajęciach,
- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.
Metody oceniania (wykład):
- obecność na zajęciach,
- test pisemny.
Kryteria oceniania (wykład):
- umiejętność zaprezentowania na teście zaliczeniowym wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy,
- obecność na wykładach (dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności w ciągu semestru),
- aktywność w trakcie wykładu (udział w dyskusji końcowej części wykładu).
Literatura
Zalecana literatura:
Akty i gatunki mowy, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, J. Szudry, Lublin 2004.
J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka, Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982.
M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa2009.
R. A. de Beaugrand, W.U. Dressler, Wstęp do lingwistyki tekstu, przeł. A. Szwedek, Warszawa 1990.
Bobrowski, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.
B. Boniecka, Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin 1998.
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, Warszawa 1971.
Części mowy, pod red. J. Bartmińskiego, M. Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003.
T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993.
L. Dukiewicz, I. Sawicka, Fonetyka i fonologia, w: Gramatyka współczesnego języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, Kraków 1995.
A. Furdal, Językoznawstwo otwarte, Warszawa 1975.
S. Grabias, Język w zachowaniu społecznym, Lublin 2003.
Gramatyka komunikacyjna, pod red. A. Awdiejewa, Warszawa – Kraków 1999.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia pod red. Z. Topolińskiej, Warszawa 1984.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa 1998.
R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 (lub -wyd. nast.) - tu: rozdz. 4. Problemy modalności
R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996.
R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979.
R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne rodzime, Warszawa 1979.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2007.
H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny 1945-2000, Warszawa 2001.
S. Jodłowski, Podstawy polskiej składni, Warszawa 1976.
S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy, Warszawa 1971.
R. Kalisz, Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.
Z. Klemensiewicz, Zarys składni polskiej, Warszawa 1961.
Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, pod red. E. Tabakowskiej, Kraków 2001.
L. Madelska, M. Witaszek-Samborska, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, wyd. V, Poznań 2000.
T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1969.
A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2005.
D. Ostaszewska, J. Tambor, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1999.
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2004.
M. Ruszkowski, Kategorie pośrednie w składni polskiej, Kielce 2001.
Z. Saloni, M. Świdziński, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998.
J. Strutyński, Gramatyka polska, Kraków 2005.
J. Szpyra-Kozłowska, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.
J. Tokarski, Fleksja polska, Warszawa 2001.
K. Waszakowa, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi, Warszawa 1993.
B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2000.
H. Wróbel, Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001.
Encyklopedia języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, wyd. III, Wrocław 1992.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego pod red. K. Polańskiego, wyd. II, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993.
J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana, Warszawa 1998.
Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania pod red. J. Podrackiego, Warszawa 1994.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red A. Markowskiego, Warszawa 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: