Vademecum językoznawcze 03-VJ-11LPDM-E
Informacje ogólne
1. Nazwa zajęć/przedmiotu: Vademecum językoznawcze
2. Kod zajęć/przedmiotu: 03-VJ-11LPDM-E
3. Rodzaj zajęć/przedmiotu: obowiązkowe
4. Kierunek studiów: literatura powszechna
5. Poziom studiów (I lub II stopień, jednolite studia magisterskie): II stopień
6. Profil studiów (ogólnoakademicki / praktyczny): ogólnoakademicki
7. Rok studiów (jeśli obowiązuje): I
8. Rodzaje zajęć i liczba godzin (np.: 15 h W, 30 h ĆW): 30 h K
9. Liczba punktów ECTS: 4
10. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy, adres e-mail prowadzącego zajęcia:
11. Język wykładowy: polski
12. Zajęcia / przedmiot prowadzone zdalnie (e-learning) (tak [częściowo/w całości] / nie): nie
Informacje szczegółowe
1. Cele zajęć/przedmiotu:
- systemowe:
- kształcenie postawy skłaniającej do samodzielnego zgłębiania wiedzy językoznawczej,
- kształcenie umiejętności integrowania teoretycznej wiedzy o języku z praktycznym użyciem form gramatycznych;
- rozwinięcie umiejętności samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami, ich językowej analizy;
- kształcenie wiedzy o typach badań językoznawczych (historycznojęzykowych i synchronicznych);
- kształcenie wiedzy i umiejętności opisu zjawisk językowych charakterystycznych dla poszczególnych podsystemów języka z uwzględnieniem perspektywy normatywnej;
- rozwinięcie umiejętności odnoszenia zagadnień z zakresu gramatyki języka polskiego do analizy różnorodnych tekstów użytkowych;
- rozwinięcie umiejętności poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie w języku polskim;
- rozwinięcie świadomości językowej, uwrażliwienie na obserwację różnorodnych zjawisk językowych;
- instrumentalne:
- zdobywanie wiedzy na temat historycznych i współcześnie zachodzących procesów językowych;
- doskonalenie umiejętności w analizie językowej uwzględniającej perspektywę synchroniczną i
diachroniczną;
- doskonalenie umiejętności analizy tekstu pod kątem normatywnym;
- interpersonalne:
- nabywanie zdolności krytycznego wykorzystania tekstów naukowych, a także ich stosowanie w
argumentowaniu i analizie wybranych zjawisk językowych.
Treści programowe zapewniające uzyskanie efektów uczenia się (EU) z odniesieniem do odpowiednich efektów uczenia się (EU) dla zajęć/przedmiotu
Treści programowe dla zajęć/przedmiotu: Symbol EU dla zajęć/przedmiotu
Definicje języka. Koncepcje badań językoznawczych VJ_1
Synchronia i diachronia w opisie zjawisk językowych VJ_2
Kształtowanie się polskiego języka literackiego VJ_3
Odmiany języka (odmiany funkcjonalne polszczyzny; stylistyka historyczna) VJ_4
VJ_5
Podsystem syntaktyczny (analiza składniowa, zjawiska składniowe charakterystyczne dla współczesnej polszczyzny, szyk, gramatykalizacja, strukturalizacja) VJ_6
VJ_7
Podsystem leksykalny. Podstawowe wiadomości z zakresu leksykologii (klasyfikacje wyrazów do poszczególnych części mowy, słownik, definicje, zmiany znaczeniowe wyrazów) VJ_8
VJ_9
Podsystem fleksyjny (kształtowanie paradygmatów, zagadnienia normatywne) VJ_10
VJ_11
Podsystem słowotwórczy (słowotwórstwo synchroniczne i diachroniczne, zjawisko leksykalizacji, analiza słowotwórcza) VJ_12
Podsystem fonologiczny i podstawowe wiadomości z fonetyki języka polskiego (charakterystyka głosek, koartykulacja i upodobnienia, wyjaśnianie wybranych zjawisk fonetycznych, opozycje fonologiczne) VJ_13
VJ_14
Informacje dodatkowe
1. Metody i formy prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EU
Metody i formy prowadzenia zajęć
Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień
Wykład konwersatoryjny
Dyskusja
Praca z tekstem
Uczenie problemowe (Problem-based learning)
Metoda ćwiczeniowa
Praca w grupach
…
2. Sposoby oceniania stopnia osiągnięcia EU
Kolokwium pisemne
Prezentacja multimedialna
Aktywność na zajęciach – aktywny udział w dyskusji
Sposoby oceniania Symbole EU dla zajęć/przedmiotu
Egzamin pisemny
Kolokwium pisemne
Prezentacja multimedialna
Aktywny udział w zajęciach i/lub dyskusji
3. Nakład pracy studenta i punkty ECTS
Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności
Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem 30 h
Praca własna studenta* Przygotowanie do zajęć 20 h
Czytanie wskazanej literatury 25 h
Przygotowanie pracy pisemnej, raportu, prezentacji, demonstracji, itp. 15
Przygotowanie do egzaminu / zaliczenia 20 h
Zadania praktyczne cząstkowe – kolokwia 10 h
SUMA GODZIN 120 h
LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU 4
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się (EU) dla zajęć i odniesienie do efektów uczenia się (EK) dla kierunku studiów:
Symbol EU dla zajęć/przedmiotu Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU
student/ka: Symbole EK dla kierunku studiów
VJ_1 zna różne definicje języka i koncepcje badań językoznawczych K_W09
K_W10
K_K01
VJ_2 zna różnice między synchronicznym i diachronicznym opisem zjawisk językowych; potrafi wskazać korelacje między obiema perspektywami K_W09
K_W10
K_U05
K_U07
VJ_3 wie, jak kształtował się polski język literacki K_W09
VJ_4 umie wskazać odmiany funkcjonalne polszczyzny, a także określić ich cechy K_W09
K_W10
K_U05
K_U07
VJ_5 zna podstawowe wiadomości z zakresu stylistyki historycznej K_W09
K_W10
K_U05
VJ_6 zna podstawowe wiadomości z zakresu składni współczesnego języka polskiego K_W10
VJ_7 potrafi zanalizować tekst pod kątem charakterystycznych zjawisk w zakresie składni, z uwzględnieniem perspektywy normatywnej K_W09
K_W10
K_U05
K_U07
VJ_8 zna podstawowe pojęcia z zakresu leksykologii K_W10
VJ_9 umie wskazać i opisać zmiany znaczeniowe wyrazów K_W09
K_W10
K_U05
K_U07
VJ_10 zna podstawowe pojęcia z zakresu fleksji polskiej, potrafi wskazać najważniejsze informacje dotyczące kształtowania się paradygmatów K_W05
K_W06
K_W10
VJ_11 umie wskazać i nazwać pojawiające się w tekstach błędy fleksyjne, a także określić ich przyczyny K_W05
K_W06
K_W10
K_U05
VJ_12 zna podstawowe pojęcia z zakresu słowotwórstwa polskiego i rozumie różnice między synchroniczną a diachroniczną analizą słowotwórczą K_W09
K_W10
K_U05
VJ_13 zna podstawowe pojęcia i zjawiska fonetyczne charakterystyczne dla języka polskiego i potrafi wyjaśnić wybrane zjawiska, korzystając z wiedzy historycznojęzykowej K_W10
K_U05
K_U07
VJ_14 rozumie podstawowe pojęcia fonologiczne, potrafi określić opozycje fonologiczne charakterystyczne dla polszczyzny K_W10
K_U05
Kryteria oceniania
bardzo dobry (bdb; 5,0):
- w stopniu bardzo dobrym opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, bardzo dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; w sposób bezbłędny wykonywane podstawowe analizy językowe; aktywny i merytoryczny udział w zajęciach i dyskusji, wysoka wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.
dobry plus (+db; 4,5):
- w stopniu bardzo dobrym opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, bardzo dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; w sposób bezbłędny wykonywane podstawowe analizy językowe; aktywny i merytoryczny udział w zajęciach i dyskusji, dobra wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; widoczne minimalne niedociągnięcia w zakresie argumentowania i opisywania zjawisk, systematyczne przygotowywanie się do zajęć.
dobry (db; 4,0):
- w stopniu dobrym opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; poprawne, choć nie zawsze wyczerpująco omówione przez studenta podstawowe analizy językowe; dobra aktywność w czasie zajęć, merytoryczne zabieranie głosu w dyskusji, dobra wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.
dostateczny plus (+dst; 3,5):
- w stopniu zadowalającym opanowane podstawowe wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, zadowalająca umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; poprawnie wykonywane podstawowe analizy językowe, choć możliwe są w nich nieliczne błędy; niska aktywność merytoryczna w zajęciach i dyskusji, zadowalająca wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.
dostateczny (dst; 3,0):
- w stopniu zadowalającym opanowane podstawowe wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, zadowalająca umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej, która może wymagać pomocy ze strony prowadzącego zajęcia; poprawnie wykonywane podstawowe analizy językowe, choć możliwe są w nich nieliczne błędy; niska aktywność merytoryczna w zajęciach i dyskusji, nieumiejętność w pełni samodzielnego przygotowania prezentacji multimedialnej zawierającej własne analizy i interpretacje; niska aktywność, niesystematyczne przygotowywanie się do zajęć.
niedostateczny (ndst; 2,0):
- niewystarczające opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, niesamodzielność w wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; nieumiejętność przygotowania poprawnej analizy podstawowych procesów językowych; niski udział merytoryczny w zajęciach, niewystarczająca wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; brak systematycznego przygotowywania się do zajęć.
Literatura
a) podręczniki (prowadzący wybiera po jednym podręczniku do podsystemu językowego)
- M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
- B. Boniecka, Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin 1998.
- D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, Warszawa 1971.
- L. Dukiewicz, I. Sawicka, Fonetyka i fonologia, w: Gramatyka współczesnego języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, Kraków 1995.
- Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa 1998.
- R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996. (wybór)
- R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979.
- H. Jadacka, Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2007.
- H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny 1945-2000, Warszawa 2001.
- S. Jodłowski, Podstawy polskiej składni, Warszawa 1976.
- S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy, Warszawa 1971.
- L. Madelska, M. Witaszek-Samborska, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, wyd. 6, Poznań 2003.
- A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2005.
- D. Ostaszewska, J. Tambor, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1999.
- K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2004.
- M. Ruszkowski, Kategorie pośrednie w składni polskiej, Kielce 2001. (fragmenty)
- B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
- M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2000.
- Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, dowolne wydanie;
- gramatyka historyczna języka polskiego, np. K. Długosz-Kurczabowej i S. Dubisza;
b) artykuły
- Części mowy, pod red. J. Bartmińskiego, M. Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003.
- I. Kaproń-Charzyńska, Prefiksy, sufiksy, prefiksoidy, sufiksoidy czy człony związane?, „Język Polski”, LXXXIV, z. 1, s. 16-27.
- K. Handke, Przyczyny ograniczania fleksji nominalnej we współczesnej polszczyźnie, w: Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku, red. K. Handke, H. Dalewskiej-Greń, Warszawa 1994, s. 73-83
- M. Nowosad-Bakalarczyk, Tendencje w sposobie wyrażania żeńskości we współczesnej polszczyźnie, „Język Polski” LXXXVII, z. 2, 2006, s. 126-136.
- W. Taszycki, Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historycznojęzykowych, w: Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. K. Budzyk, Wrocław 1956.
- W.R. Rzepka, Rodowód polszczyzny Wielkopolan, w: Słownik gwary miejskiej poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, Warszawa-Poznań 1997.
- J. Wilkoń, O stylizacji językowej w literaturze, "Ruch Literacki" 1974, R. 15, z. 6.
- S. Gajda, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka - socjolekty, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, dowolne wydanie;.
- H. Kurkowska, O zmianach znaczeń wyrazów, "Poradnik Językowy" 1949, z. 3.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: