Podstawy dydaktyki polonistycznej - spec. nauczycielska 03-PDP-11zl
Treści programowe dla przedmiotu:
1. Tożsamość dydaktyki polonistycznej:
- dydaktyka ogólna a dydaktyki szczegółowe,
- metody badań dydaktycznych a refleksyjna praktyka,
- swoistość metodyki języka polskiego - subdyscyplina polonistyczna i psychologiczno-pedagogiczna.
2. Filozofia nauczania a edukacja polonistyczna,
- systemy dydaktyczne – tradycyjny, progresywny, współczesny, antypedagogika,
- edukacja antropocentryczno - kulturowa,
- filozofia nauczania języka polskiego a rola nauczyciela i ucznia.
3. Nauczanie - sztuka inspirowana wiedzą,
- wewnętrzna teoria nauczania,
- wymiary przedmiotu „język polski”,
- rola refleksyjnej praktyki,
- uwarunkowania wpływające na proces kształcenia – wiedza o literaturze i języku, zasady dydaktyczne i wiedza z zakresu metodyki, wiedza z zakresu psychologii i pedagogiki, kontekst kulturowo-społeczny.
4. Przedmiot - podmiot - proces
- reformowanie edukacji,
- od podstawy programowej do programu nauczania,
- obligacje przedmiotowe a sfery wolności nauczyciela,
- cele i funkcje planu pracy nauczyciela,
- style pracy nauczyciela.
5. Język jako narzędzie pracy nauczyciela a kształcenie językowe na lekcjach języka polskiego,
- uwarunkowania edukacji lingwistycznej - ogólnokulturowe, środowiskowe, edukacyjne, instytucjonalne, psychologiczne,
- nauka o języku czy nauka języka,
- kompetencja językowa i komunikacyjna,
- wychowanie językowe.
6. Strategie oraz metody nauczania i ich rola w projektowaniu lekcji języka polskiego,
- strategie nauczania,
- metody ogólnodydaktyczne i ich klasyfikacje,
- dydaktyka ogólna a polonistyczne metody nauczania związane z kształceniem literacko-kulturowym i językowym,
- audiowizualność i multimedia a metody nauczania.
7. Wprowadzanie i uczenie pojęć na lekcjach języka polskiego,
- termin a pojęcie,
- wiedza konceptualna i proceduralna,
- wprowadzanie pojęć w edukacji polonistycznej jako problem metodyczny.
8. Czytanie ze zrozumieniem – istota, funkcje i sposoby wprowadzania,
- czytanie ze zrozumieniem jako umiejętność ponadprzedmiotowa,
- struktura zadań – pozioma (linearna) i pionowa (taksonomiczna),
- zadania zamknięte, zadania otwarte, zadania kotwiczące
- funkcje czytania ze zrozumieniem w kształceniu polonistycznym a zadania otwierające lub zamykające cykl zajęć.
9. Konteksty w interpretacji tekstu literackiego:
- czytanie a konteksty: założenia i sposób wprowadzania, obligatoryjne funkcje kontekstów, fakultatywne funkcje kontekstów,
- konteksty pozatekstowe i ich rola w edukacji,
- źródła i funkcje integracji wewnątrz- i zewnątrzprzedmiotowej.
10. Migracje i praca z dziećmi ze środowisk odmiennych kulturowo,
- różnice kulturowe i ich wpływ na proces edukacji,
- literackie obrazy Innych jako wsparcie w pracy z dziećmi z odmiennych środowisk kulturowych,
- elementy glotodydaktyki wspierające kształcenie językowe,
- polscy migranci i polskie szkoły poza granicami kraju.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- wykazuje się wiedzą na temat tożsamości dydaktyki polonistycznej i jej integracyjnego charakteru,
- rozumie zależności między podstawą programową i programami nauczania a wynikającymi z dokumentów oświatowych obligacjami i sferą autonomii dydaktycznej nauczyciela,
- wyjaśnia relacje między wiedzą o uczniu a skutecznym procesem nauczania języka polskiego, indywidualizacją działań oraz różnymi stylami i technikami pracy z dziećmi i młodzieżą,
- charakteryzuje konsekwencje poznawcze i motywacyjne strategii dydaktycznych, polonistycznych metod nauczania oraz kształtowania pojęć w zakresie kształcenia literackiego i językowego,
- wyjaśnia znaczenie kontekstów edukacyjnych i lekturowych oraz mechanizmów korelacji wewnątrz- i międzyprzedmiotowej,
- pisze krótką wypowiedź pisemną, a pracując w grupie projektuje zadania dla uczniów i uczennic korzystając przy tym m.in. z otwartych zasobów edukacyjnych.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): zadania zaliczeniowe w pełni poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym; czytelna, celowa i w pełni sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań; bardzo dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych oraz w sposobie wykonania zadań i w ich komentarzu.
dobry plus (+db; 4,5): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym - drobne usterki możliwe do skorygowania; czytelna, celowa i sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań, a ewentualne sporadyczne naruszenie spójności łatwe do wyeliminowania; bardzo dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych oraz w sposobie wykonania zadań i w ich komentarzu - niewielkie braki łatwe do uzupełnienia.
dobry (db; 4,0): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym (dopuszczalne sporadyczne usterki); czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań – dopuszczalne są sporadyczne naruszenia spójności i funkcjonalności proponowanych działań; dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych oraz w sposobie wykonania zadań i w ich komentarzu.
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadania zaliczeniowe zasadniczo poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym - usterki możliwe do wyeliminowania; czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań – usterki metodyczne np. naruszenie spójności, naruszenie wymogu funkcjonalności niewypaczające jednak założonych celów dydaktycznych - są możliwe do skorygowania; zadowalająca znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych oraz w sposobie wykonania zadań i w ich komentarzu.
dostateczny (dst; 3,0): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym - ewentualne błędy metodyczne lub merytoryczne nie wypaczają założonych w zadaniu celów; czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań – dopuszczalne są usterki metodyczne, np. naruszenie spójności, naruszenie wymogu funkcjonalności niewypaczające jednak założonych celów dydaktycznych; operowanie zbyt trudnym lub zbyt kolokwialnym słownictwem; dostateczna znajomość zagadnień teoretycznych i sporadyczne wykorzystanie zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych oraz w sposobie wykonania zadań i w ich komentarzu.
niedostateczny (ndst; 2,0): student nie spełnia kryteriów oceny dostatecznej.
Kryteria oceniania:
Na ocenę końcową składają się:
- poziom merytoryczny pisemnych zadań - 1 indywidualnego oraz 1 zespołowego - dotyczących wybranych przez studentów zagadnień;
- znajomość zagadnień z zakresu treści kształcenia (ujawniana zarówno w pracach indywidualnych, jak i zespołowych w postaci pisemnych komentarzy objaśniających związki teorii i praktyki) oraz pisemnego kolokwium końcowego.
Literatura
Zalecana literatura:
Arends R: Uczymy się nauczać, WSiP, Warszawa 1998.
Chrząstowska B.: Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2009.
Innowacje i metody. W kręgu teorii i praktyki. Podręcznik akademicki dydaktyki kształcenia polonistycznego, pod red. M. Kwiatkowskiej-Ratajczak, Wydawnictwo Naukowe UAM, T.1, Poznań 2011.
Nocoń J., Lingwodydaktyka na progu XXI wieku. Konteksty - koncepcje - dylematy, Opole 2018.
Okoń. W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
„Polonistyka. Innowacje” 2017, nr 6 (Literackie obrazy migracji i uchodźców a edukacja) – adres pisma: http://pressto.amu.edu.pl/index.php/pi
Sztuka nauczania. T.1 – Czynności nauczyciela, pod red. K. Kruszewskiego, T.2.- Szkoła, pod red. K. Konarzewskiego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Spitzer M.: Jak uczy się mózg. Wydawnictwo Naukowe PWN i Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji TWP, Warszawa 2007.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: