Podstawy dydaktyki polonistycznej - spec. nauczycielska 03-PDP-11ZU

Treści programowe dla przedmiotu:
1. Swoistość kształcenia polonistycznego w liceum:
- uwarunkowania wpływające na koncepcję kształcenia polonistycznego w liceum,
- pragmatyzm i standaryzacja w edukacji a istota kształcenia humanistycznego,
- wiedza polonistyczna – sposoby jej definiowania oraz weryfikowania w liceum,
- cele edukacji polonistycznej w liceum a rozwijane kompetencje.

2. Motywowanie i samokształcenie na lekcjach języka polskiego w liceum:
- metoda projektu,
- zadania twórcze,
- współuczestnictwo uczniów w przygotowaniu lekcji i jej prowadzeniu,
- indywidualizacja procesu kształcenia,
- promocja czytelnictwa wśród młodzieży.

3. Sposoby rozumienia tradycji i metody wprowadzania w nią w szkolnej edukacji licealnej:
- tradycja „otwarta” i „zamknięta”,
- chronologiczny sposób wprowadzania w tradycję historycznoliteracką a inne rozwiązania,
- sposoby odczytywania dzieł „kanonicznych” w szkole a cele kształcenia polonistycznego.

4. Konteksty w interpretacji tekstu literackiego:
- czytanie a konteksty: założenia i sposób wprowadzania, obligatoryjne funkcje kontekstów, fakultatywne funkcje kontekstów;
- konteksty pozatekstowe i wewnątrztekstowe;
- źródła i funkcje integracji wewnątrz- i zewnątrzprzedmiotowej.

5. Teksty teoretycznoliterackie, historycznoliterackie, interpretacyjne oraz popularnonaukowe w licealnej edukacji polonistycznej:
- sposoby sterowania lekturą ww. tekstów,
- rola tych tekstów w cyklu,
- sposoby ich włączania w proces analizy i interpretacji,
- funkcje tych tekstów w metodzie dyskusji i metodzie analizy dokumentacyjnej.

6. Przygotowanie do egzaminu maturalnego z języka polskiego:
- cel i założenia egzaminu maturalnego z języka polskiego,
- konstrukcja zadań egzaminacyjnych a konstrukcja zadań lekcyjnych,
- projektowanie procesu kształcenia jako przygotowanie do egzaminu maturalnego,
- egzamin maturalny wobec filozofii nauczania i istoty kształcenia humanistycznego (obszary kształcenia, które można i których nie można zmierzyć).

7. Rozwijanie warsztatu nauczyciela polonisty uczącego w liceum:
- poradniki metodyczne i sposób ich wykorzystywania,
- czasopisma metodyczne,
- korzystanie z materiałów zamieszczanych w Internecie,
- literatura inspirująca metodycznie,
- konferencje, szkolenia i kursy dotyczące kształcenia polonistycznego – ich wpływ na warsztat nauczyciela.

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - przekazanie niezbędnej wiedzy dotyczącej swoistości metodyki nauczania języka polskiego w liceum i jej związków z dydaktyką ogólną oraz celami edukacji humanistycznej, - stworzenie ram pojęciowych dla zagadnień podejmowanych na ćwiczeniach z zakresu metodyki nauczania języka polskiego w liceum oraz dla pogłębiania wiedzy i rozwijania umiejętności dydaktycznych przyszłych nauczycieli uczących w szkole średniej, - rozwijanie świadomości interdyscyplinarnego charakteru wiedzy z zakresu dydaktyki kształcenia polonistycznego w liceum, - zapoznanie z podstawowymi ustaleniami zawartymi w pracach z zakresu dydaktyki kształcenia polonistycznego w liceum i najważniejszymi tendencjami we współczesnych badaniach i teoriach dydaktycznych, które mają wpływ na sposób nauczania języka polskiego na tym etapie edukacji, - rozwijanie umiejętności przekładania wiedzy o nauczaniu na konkretne propozycje rozwiązań metodycznych związanych z licealnym kształceniem polonistycznym, - przedstawienie możliwości ciągłego doskonalenia polonistycznego warsztatu metodycznego.

Kierunek studiów

filologia polska

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Elementy wykładu z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, dyskusja, rozwiązywanie zadań, metoda ćwiczeniowa, metoda warsztatowa, analiza metodycznych projektów opisanych w poradnikach i/lub w czasopismach metodycznych.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

II stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Efekty kształcenia

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- wyjaśnia, na czym polega swoistość edukacji polonistycznej w liceum (na tle wcześniejszych etapów edukacji),
- przedstawia różne sposoby wywoływania zainteresowania ucznia zagadnieniami poruszanymi na lekcjach języka polskiego w liceum oraz umie zaproponować działania sprzyjające samokształceniu,
- zna sposoby rozumienia tradycji w licealnej edukacji polonistycznej oraz wyjaśnia relacje między tymi sposobami a różnymi modelami wprowadzania w nią uczniów,
- zna rodzaje kontekstów oraz istotę procesu integracji w licealnej edukacji polonistycznej i umie zaproponować wykorzystanie tej wiedzę w szkolnej praktyce,
- zna sposoby funkcjonalnego wprowadzania tekstów teoretycznoliterackich, historycznoliterackich, interpretacyjnych oraz popularnonaukowych na lekcje języka polskiego i potrafi podać przykłady zastosowania tej wiedzy w praktyce szkolnej,
- potrafi scharakteryzować różnorodne sposoby przygotowania młodych ludzi do egzaminu maturalnego z języka polskiego (uwzględniając swoistość procesu dydaktycznego oraz wymagania egzaminacyjne),
- potrafi zaproponować różne sposoby rozwijania własnego warsztatu metodycznego i podać przykłady zastosowania w procesie dydaktycznym rozwiązań dydaktycznych opisanych w literaturze przedmiotu, poradnikach i czasopismach metodycznych.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): zadania zaliczeniowe w pełni poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym; czytelna, celowa i w pełni sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); bardzo dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych

dobry plus (+db; 4,5): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym - drobne usterki możliwe do skorygowania; czytelna, celowa i sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań, a ewentualne sporadyczne naruszenie spójności łatwe do wyeliminowania; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych - niewielkie braki łatwe do uzupełnienia.

dobry (db; 4,0): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym (dopuszczalne sporadyczne usterki); czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań – dopuszczalne są sporadyczne naruszenia spójności i funkcjonalności proponowanych działań; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadania zaliczeniowe zasadniczo poprawne pod względem merytorycznym; występują błędy metodyczne, które utrudniają osiągnięcie zamierzonych celów dydaktycznych, ale tego nie uniemożliwiają; odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych) w zadaniach zaliczeniowych nie zawsze są logicznie powiązane z założonymi celami; występują usterki językowe w odpowiedziach testowych oraz w zadaniach zaliczeniowych; poprawność interpunkcyjna i ortograficzna; zadowalająca znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych (ale dominuje prezentacja własnych przekonań, które nie są wyprowadzone z teorii dydaktycznej).

dostateczny (dst; 3,0): zadania zaliczeniowe raczej poprawne pod względem merytorycznym; popełnione błędy metodyczne nie wypaczają założonych w zadaniach celów; występują (czasami poważne) usterki językowe, ortograficzne i interpunkcyjne w odpowiedziach testowych oraz w zadaniach zaliczeniowych; sporadyczne odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych) w zadaniach zaliczeniowych nie zawsze są logicznie powiązane z założonymi celami; czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań, ale zawierająca również usterki metodyczne ( np. naruszenie spójności, naruszenie wymogu funkcjonalności niewypaczające jednak założonych celów dydaktycznych; operowanie zbyt trudnym lub zbyt kolokwialnym słownictwem); dostateczna znajomość zagadnień teoretycznych i sporadyczne wykorzystanie zalecanych lektur w odpowiedziach testowych (umożliwiające dostrzeżenie związków z teorią dydaktyczną analizowaną na zajęciach); częste odwoływanie się do własnych przekonań i przeświadczeń, które nie mają bezpośredniego związku z teorią dydaktyczną.

niedostateczny (ndst; 2,0): student/ka nie spełnia kryteriów oceny dostatecznej.

Kryteria oceniania:
- poziom merytoryczny pisemnych zadań dotyczących wybranych przez studentów zagadnień,
- znajomość zagadnień z zakresu treści kształcenia sprawdzana poprzez pisemne kolokwium końcowe.

Literatura

Zalecana literatura:
Chrząstowska B.: Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2009 (tu: Jak uczyć rozumienia historyczności w nowym liceum).
Innowacje i metody. W kręgu teorii i praktyki. Podręcznik akademicki dydaktyki kształcenia polonistycznego, pod red. M. Kwiatkowskiej-Ratajczak, Wydawnictwo Naukowe UAM, T.1, Poznań 2011 (tu rozdziały dotyczące poszczególnych zagadnień wymienionych w sylabusie).
Informator maturalny do języka polskiego (www.cke.edu.pl).
Janus-Sitarz A., W poszukiwaniu czytelnika. Diagnozy, inspiracje, rekomendacje, Kraków 2016.
Kaniewski J., Koncepcja egzaminu maturalnego a kształcenie polonistyczne. Konstrukcja tematów i kryteria oceniania prac pisemnych na tzw. nowej maturze, Poznań 2007 (tu: Miejsce egzaminu maturalnego w edukacji szkolnej).
Kłakówna Z.A.: Język polski. Wykłady z metodyki (tu zwłaszcza: Koncepcja przedmiotu, O co chodzi z tym czytaniem), Kraków 2016.
B. Myrdzik: Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej, Lublin 2006 (tu: O roli i miejscu tradycji w edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej).
Wybrane artykuły metodyczne (np. z „Polonistyki. Innowacji”, „Polonistyki”, „Nowej Polszczyzny”) oraz fragmenty poradników metodycznych (np. książka dla nauczyciela w serii To lubię! dla liceum).

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-PDP-11ZU w USOSweb