Podstawy dydaktyki - spec. nauczycielska 03-PD-11PDM
Treści programowe dla przedmiotu:
1. Swoistość kształcenia polonistycznego w liceum:
- uwarunkowania wpływające na koncepcję kształcenia polonistycznego w liceum,
- zróżnicowanie potrzeb i możliwości uczniów,
- pragmatyzm i standaryzacja w edukacji a istota kształcenia humanistycznego,
- wiedza polonistyczna – sposoby jej definiowania oraz weryfikowania w liceum,
- cele edukacji polonistycznej w liceum a rozwijane kompetencje i sposoby ich oceniania.
2. Motywowanie i samokształcenie na lekcjach języka polskiego w liceum:
- metoda projektu,
- zadania twórcze,
- współuczestnictwo uczniów w przygotowaniu lekcji i jej prowadzeniu,
- indywidualizacja procesu kształcenia.
3. Sposoby rozumienia tradycji i metody wprowadzania w nią w szkolnej edukacji licealnej:
- tradycja „otwarta” i „zamknięta”,
- chronologiczny sposób wprowadzania w tradycję historycznoliteracką a inne rozwiązania,
- sposoby odczytywania dzieł „kanonicznych” w szkole a cele kształcenia polonistycznego.
4. Konteksty i środki dydaktyczne w interpretacji tekstu literackiego - dydaktyczna teoria i metodyczna licealna praktyka:
- wiedza o uczniu a czytanie poprzez konteksty i wychowanie do czytania,
- konteksty a stosowanie myślowych eksperymentów i całościowa perspektywa oglądu świata,
- źródła i funkcje integracji wewnątrz- i zewnątrzprzedmiotowej.
5. Teksty teoretycznoliterackie, historycznoliterackie, interpretacyjne oraz popularnonaukowe w licealnej edukacji polonistycznej:
- sposoby sterowania lekturą ww. tekstów,
- rola tych tekstów w cyklu,
- sposoby ich włączania w proces analizy i interpretacji,
- funkcje tych tekstów w metodzie dyskusji i metodzie analizy dokumentacyjnej.
6. Przygotowanie do i egzaminu maturalnego z języka polskiego:
- cel i założenia egzaminu maturalnego z języka polskiego,
- konstrukcja zadań egzaminacyjnych a konstrukcja zadań lekcyjnych,
- projektowanie procesu kształcenia jako przygotowanie do egzaminu maturalnego,
- egzamin maturalny wobec filozofii nauczania i istoty kształcenia humanistycznego (obszary kształcenia, które można i których nie można zmierzyć).
7. Rozwijanie warsztatu nauczyciela polonisty uczącego w liceum:
- poradniki metodyczne i sposób ich wykorzystywania,
- czasopisma metodyczne,
- korzystanie z materiałów zamieszczanych w Internecie,
- literatura inspirująca metodycznie,
- konferencje, szkolenia i kursy dotyczące kształcenia polonistycznego – ich wpływ na warsztat nauczyciela.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- wyjaśnia, na czym polega swoistość edukacji polonistycznej w liceum (na tle wcześniejszych etapów edukacji), rozumie potrzebę wprowadzania oceniania kształtującego oraz zna uwarunkowania stosowanych stylów i technik pracy,
- przedstawia różne sposoby wywoływania zainteresowania zagadnieniami poruszanymi na lekcjach języka polskiego w liceum uczniów o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach oraz umie zaproponować działania sprzyjające samokształceniu,
- zna sposoby rozumienia tradycji w licealnej edukacji polonistycznej oraz wyjaśnia relacje między tymi sposobami a różnymi modelami wprowadzania w nią uczniów i inspirowaniem zróżnicowanych interakcji w zespole,
- zna rodzaje kontekstów edukacyjnych i środków dydaktycznych oraz istotę procesu integracji w licealnej edukacji polonistycznej, a także umie zaproponować wykorzystanie tej wiedzę w szkolnej praktyce,
- zna sposoby funkcjonalnego wprowadzania tekstów teoretycznoliterackich, historycznoliterackich, interpretacyjnych oraz popularnonaukowych na lekcje języka polskiego i potrafi podać przykłady zastosowania tej wiedzy i mechanizmów oceniania jej spożytkowania w praktyce szkolnej,
- potrafi scharakteryzować różnorodne sposoby przygotowania młodych ludzi do egzaminu maturalnego z języka polskiego (uwzględniając swoistość procesu dydaktycznego oraz wymagania wynikające z procesu oceniania),
- potrafi zaproponować różne sposoby rozwijania własnego warsztatu metodycznego i podać przykłady zastosowania w procesie kształcenia rozwiązań dydaktycznych opisanych w literaturze przedmiotu, poradnikach i czasopismach metodycznych.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): zadania zaliczeniowe w pełni poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym; czytelna, celowa i w pełni sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); bardzo dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych.
dobry plus (+db; 4,5): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym - drobne usterki możliwe do skorygowania; czytelna, celowa i sfunkcjonalizowana koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań, a ewentualne sporadyczne naruszenie spójności łatwe do wyeliminowania; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych - niewielkie braki łatwe do uzupełnienia.
dobry (db; 4,0): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem dydaktycznym, merytorycznym i językowym (dopuszczalne sporadyczne usterki); czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań – dopuszczalne są sporadyczne naruszenia spójności i funkcjonalności proponowanych działań; zadania zawierają funkcjonalnie odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych); dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych.
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadania zaliczeniowe zasadniczo poprawne pod względem merytorycznym; występują błędy metodyczne, które utrudniają osiągnięcie zamierzonych celów dydaktycznych, ale tego nie uniemożliwiają; odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych) w zadaniach zaliczeniowych nie zawsze są logicznie powiązane z założonymi celami; występują usterki językowe w odpowiedziach testowych oraz w zadaniach zaliczeniowych; poprawność interpunkcyjna i ortograficzna; zadowalająca znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur widoczne w odpowiedziach testowych (ale dominuje prezentacja własnych przekonań, które nie są wyprowadzone z teorii dydaktycznej).
dostateczny (dst; 3,0): zadania zaliczeniowe raczej poprawne pod względem merytorycznym; popełnione błędy metodyczne nie wypaczają założonych w zadaniach celów; występują (czasami poważne) usterki językowe, ortograficzne i interpunkcyjne w odpowiedziach testowych oraz w zadaniach zaliczeniowych; sporadyczne odwołania do konkretnych tekstów (literackich, językowych, innych) w zadaniach zaliczeniowych nie zawsze są logicznie powiązane z założonymi celami; czytelna koncepcja realizacji proponowanych rozwiązań, ale zawierająca również usterki metodyczne ( np. naruszenie spójności, naruszenie wymogu funkcjonalności niewypaczające jednak założonych celów dydaktycznych; operowanie zbyt trudnym lub zbyt kolokwialnym słownictwem); dostateczna znajomość zagadnień teoretycznych i sporadyczne wykorzystanie zalecanych lektur w odpowiedziach testowych (umożliwiające dostrzeżenie związków z teorią dydaktyczną analizowaną na zajęciach); częste odwoływanie się do własnych przekonań i przeświadczeń, które nie mają bezpośredniego związku z teorią dydaktyczną.
niedostateczny (ndst; 2,0): student/ka nie spełnia kryteriów oceny dostatecznej.
Kryteria oceniania:
- poziom merytoryczny pisemnych zadań dotyczących wybranych przez studentów zagadnień,
- znajomość zagadnień z zakresu treści kształcenia sprawdzana poprzez pisemne kolokwium końcowe.
Literatura
Zalecana literatura:
Chrząstowska B.: Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2009 (tu: Jak uczyć rozumienia historyczności w nowym liceum).
Innowacje i metody. W kręgu teorii i praktyki. Podręcznik akademicki dydaktyki kształcenia polonistycznego, pod red. M. Kwiatkowskiej-Ratajczak, Wydawnictwo Naukowe UAM, T.1, Poznań 2011 (tu rozdziały dotyczące poszczególnych zagadnień wymienionych w sylabusie).
Informator maturalny do języka polskiego (www.cke.edu.pl).
Kaniewski J., Koncepcja egzaminu maturalnego a kształcenie polonistyczne. Konstrukcja tematów i kryteria oceniania prac pisemnych na tzw. nowej maturze, Poznań 2007 (tu: Miejsce egzaminu maturalnego w edukacji szkolnej).
Koc K., Lekcje myślenia (obywatelskiego). Edukacja polonistyczna wobec współczesnego świata, Poznań 2018 [tu: rozdziały 3, 4, 7]
Kłakówna Z.A.: Język polski. Wykłady z metodyki (tu zwłaszcza: Koncepcja przedmiotu, O co chodzi z tym czytaniem), Kraków 2016.
Kwiatkowska-Ratajczak M., Docenić szkołę. Dydaktyczna teoria i metodyczna praktyka, Poznań 2021 [tu: wybrane szkice np. z części Szkolna wspólnota dydaktyczna]
B. Myrdzik: Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej, Lublin 2006 [tu: O roli i miejscu tradycji w edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej].
Udzik B., "Rozważ i uzasadnij". Struktury argumentacyjne w rozprawkach maturalnych (na poziomie podstawowym), Poznań 2019 [np. rozdziały 5.1 (aspekt strukturalny), 5.3 (aspekt pragmatyczny) oraz 6 i 7. ].
Wybrane artykuły metodyczne (np. z „Polonistyki. Innowacji”, „Polonistyki”, „Nowej Polszczyzny”) oraz fragmenty poradników metodycznych (np. książka dla nauczyciela w serii To lubię! dla liceum).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: