Narracje w filmie fabularnym 03-NFF-21FKMDL
Treści programowe dla przedmiotu:
- przedstawienie i omówienie kluczowych zagadnień dotyczących narracji i narracyjności mediów, do których należą uniwersalność i różnorodność narracji oraz uniezależnienie narracji od medium językowego ze szczególnym uwzględnieniem tzw. dualizmu narracyjnego w badaniach filmoznawczych (podział na fabułę i sjużet [szkoła formalna i neoformalna], story i plot [Bordwell], story i discourse [Chatman]); wprowadzenie do zagadnienia narracji jako struktury poznawczej,
- omówienie najistotniejszych typów narracji w filmie fabularnym, tj. narracji klasycznych (w perspektywie historycznej i współczesnej) z uwzględnieniem periodyzacji kina klasycznego, cech charakterystycznych stylu klasycznego, roli odbiorcy oraz sposobów reinterpretowania narracji klasycznych w kinie najnowszym; narracji kina artystycznego w kontekście autora kinematograficznego i w perspektywie historycznej (modernizm i „neomodoernizm”); narracji postmodernistycznych („trzy postmodernizmy” w ujęciu Arkadiusza Lewickiego; narracje postmodernistyczne w kontekście intertekstualności i transfikcjonalności); narracji parametrycznej według Davida Bordwella z uwzględnieniem kategorii, takich jak styl, sjużet oraz rytm ekranowy,
- wieloaspektowa analiza narracji obiektywnych i subiektywnych w filmie fabularnym z uwzględnieniem kategorii narratora (diegetycznego i niediegetycznego) oraz fokalizatora; analiza filmów, których twórcy wykorzystują figurę narratora niewiarygodnego oraz kłamliwego w kontekście manipulowania zakresem wiedzy odbiorcy; przedstawienie najpopularniejszych technik subiektywizacji narracji (m. in. wykorzystanie monologów wewnętrznych, mowy pozornie zależnej, „punktów słyszenia”, obrazów mentalnych oraz point of view),
- nauka analizy i interpretacji narracji filmowej w kontekście konstrukcji czasu (struktury temporalnie w filmie fabularnym: czas trwania, porządek następowania, częstotliwość; funkcjonalizowanie retrospekcji, futurospekcji i introspekcji zaburzających chronologię opowiadania) oraz przestrzeni (mise-en-scène: skalowanie postaci i obiektów, tekstury, kontury, kompozycja, kolor, oświetlenie, kolorystyka w kontekście narracyjnym; przestrzeń kadrowa i pozakadrowa),
- nauka analizy i interpretacji kina gatunkowego w kontekście jego struktur narracyjnych ze szczególnym uwzględnieniem westernu, musicalu, melodramatu oraz horroru; znajomość najpopularniejszych technik narracyjnych prowadzących do reinterpretacji wyjściowych wzorców gatunkowych (studium wybranych przypadków filmowych),
- charakterystyka różnorodnych przykładów metanarracji z uwzględnieniem narracji transmedialnych (transmedia stories), koncepcji storyworld (umiejętność opisywania światów transmedialnych i odnajdywanie powiązań między światoopowieściami konstruowanymi w różnych mediach), a także narracji „odtwórczych” (remakes, reboots), jak również analiza filmów interaktywnych, wykorzystujących elementy narracji i poetyk nowych mediów, ze szczególnym uwzględnieniem gier wideo.
Opis treści kształcenia:
- czym jest narracja?; rozpoznania wstępne,
- narracje klasyczne w perspektywie historycznej i współczesnej,
- narracje kina artystycznego - w kręgu modernizmu,
- narracje postmodernistyczne,
- styl i siużet: narracja parametryczna według Davida Bordwella,
- narrator i fokalizator w filmie fabularnym,
- narrator niewiarygodny i narrator kłamliwy - studium przypadków,
- techniki subiektywizacji narracji,
- narracja subiektywna w kinie współczesnym: przypadek point of view,
- struktury temporalne w filmie fabularnym,
- zaburzanie chronologii: retrospekcje i futurospekcje w narracji filmowej,
- czas subiektywny - od introspekcji do atemporalności,
- przestrzeń w filmie fabularnym a narracja: mise-en-scène,
- przestrzeń w filmie fabularnym a narracja: przestrzeń kadrowa i pozakadrowa,
- narracje gatunkowe: przypadek westernu,
- narracje gatunkowe: przypadek melodramatu,
- narracje gatunkowe: przypadek horroru,
- narracje gatunkowe: przypadek musicalu,
- gry z narracją: mind-game films,
- narracje transmedialne,
- storyworld czyli światoopowieść.
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2018/SZ: | W cyklu 2019/SZ: | W cyklu 2021/SZ: | W cyklu 2022/SZ: | W cyklu 2020/SZ: | W cyklu 2018/SL: |
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:
- zna podstawowe terminy z zakresu badań narratologicznych (forma, styl, sjużet, narrator, fokalizator, opowieści transmedialne, transfikcjonalność, intertekstualność, dyskurs, fabuła/historia itd.) ze szczególnym uwzględnieniem badań z zakresu narratologii transmedialnej oraz metodologii wykorzystywanych na gruncie tej dziedziny wiedzy o narracji,
- ma wiedzę na temat najważniejszy narracji w filmie fabularnym (narracja klasyczna, narracje kina artystycznego, w tym modernistyczne i neomodernistyczne; narracje postmodernistyczne; narracja parametryczna) i potrafi odnieść tę wiedzę do kina współczesnego, a także opisać ewolucję narracji filmowych na przestrzeni dekad (ujęcie synchroniczne i diachroniczne),
- potrafi scharakteryzować narracje obiektywne i subiektywne w filmie fabularnym oraz ma wiedzę na temat sposobów funkcjonowania narratora i fokalizatora w filmie fabularnym; rozróżnia oba te pojęcia i potrafi sfunkcjonalizować oraz interpretować różne typy narratorów (m. in. niewiarygodnego oraz kłamliwego),
- ma podstawową wiedzę na temat struktur temporalnych w filmie fabularnym oraz potrafi, na wybranych przykładach filmowych, opisać sposoby zaburzania chronologii narracji filmowej (retrospekcje i futurospekcje); rozumie koncepcję czasu subiektywnego i w tym kontekście potrafi analizować filmy niechronologiczne, antynarracyjne oraz atemporalne,
- potrafi wyjaśnić kategorię przestrzeni filmowej oraz analizować przestrzeń w filmie fabularnym w kontekście jej znaczeń i potencjału narracyjnego nie tylko w wymiarze wizualnym (mise-en-scène), ale również audialnym,
- ma podstawową wiedzę na temat wybranych narracji gatunkowych – potrafi wymienić cechy charakterystyczne narracji westernowej, melodramatycznej, horroru oraz musicalu, a jednocześnie ma świadomość różnorodnych przetworzeń narracyjnych pojawiających się na przestrzeni dekad w ramach poszczególnych konwencji; wiedzę tę umiejętnie wykorzystuje podczas analizy współczesnego kina gatunkowego,
- zna podstawowe pojęcia związane z narracjami charakteryzującymi tzw. mind-game films (metalepsy, mise en abyme) i potrafi wykorzystać je podczas analizy tego rodzaju filmów; potrafi również wskazać na różnorodne gry intertekstualne i transfikcjonalne właściwe dla mind-game films,
- ma wiedzę na temat różnorodnych narracji transmedialnych, rozumie pojęcia takie jak opowieści oraz hybrydy transmedialne, a także potrafi wskazać czym charakteryzuje się zjawisko konwergencji mediów – odnosi tę wiedzę zarówno do takich form narracji fabularnej jak remake'i, rebooty, jak i filmy interaktywne. Student potrafi również opisywać narracje w filmie fabularnym w odniesieniu do nowych mediów (przede wszystkim gier wideo), z uwzględnieniem zależności, jakie między nimi zachodzą.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): student prezentuje dogłębną wiedzę na temat narracji w filmie fabularnym, potrafi analizować i interpretować rozmaite struktury narracyjne w filmie fabularnym, jak również biegle posługiwać się terminologią z zakresu filmoznawstwa, literaturoznawstwa i medioznawstwa, tworzy poprawne językowo i konstrukcyjnie wypowiedzi. Potrafi streścić zalecane teksty, dotyczące narracji w filmie fabularnym oraz krytycznie się do nich odnieść. Wykazuje chęć samodzielnego pogłębiania omawianego tematu.
dobry plus (+db; 4,5): student potrafi opisać najważniejsze struktury narracyjne oraz specyfikę narracji w tekstach audiowizualnych, sprawnie posługuje się terminologią z zakresu filmoznawstwa, literaturoznawstwa i medioznawstwa, tworzy poprawne językowo i konstrukcyjnie wypowiedzi. Potrafi odtworzyć najważniejsze tezy zalecanych tekstów oraz krytycznie się do nich odnosi.
dobry (db; 4,0): student potrafi sprawnie realizować działania analityczne w odniesieniu do różnorodnych struktur narracyjnych w filmach fabularnych, poprawnie stosuje terminologię z zakresu filmoznawstwa i medioznawstwa, potrafi odtworzyć najważniejsze tezy tekstów analizowanych na zajęciach.
dostateczny plus (+dst; 3,5): student potrafi sprawnie realizować działania analityczne w odniesieniu do różnorodnych struktur narracyjnych w filmach fabularnych, stosuje terminologię z zakresu filmoznawstwa i medioznawstwa na poziomie podstawowym, potrafi odnosić się do pojedynczych tekstów analizowanych na zajęciach.
dostateczny (dst; 3,0): student realizuje działania analityczne w odniesieniu do różnorodnych struktur narracyjnych w filmach fabularnych w sposób poprawny, potrafi stosować terminologię z zakresu filmoznawstwa i medioznawstwa na poziomie podstawowym. Odnosi się wyłącznie do wybranych tekstów analizowanych na zajęciach.
niedostateczny (ndst; 2,0): student nie potrafi kompleksowo analizować specyfiki narracji w filmie fabularnym w odniesieniu do problematyki podejmowanej na zajęciach oraz nie potrafi stosować terminologii z zakresu filmoznawstwa, literaturoznawstwa i medioznawstwa. Nie potrafi przywołać i streścić tekstów analizowanych na zajęciach.
Kryteria oceniania: dwa kolokwia zaliczeniowe (międzysemestralne i końcoworoczne).
Literatura
Zalecana literatura:
Biały E., Narracja a rama modalna dzieła filmowego – uwagi analityczne, w: Z zagadnień stylu i kompozycji w filmie współczesnym, M. Hendrykowski (red.), Poznań 1982, ss. 7-16.
Birkholc R., Narracja subiektywnie zapośredniczona. Wokół zagadnienia „mowy pozornie zależnej” w filmie, „Studia Euripaea Gnresnensia” 14/2016, ss. 143-158.
Bordwell D., Narracja parametryczna, „Kwartalnik Filmowy”, 2010, nr 71-2, ss. 6-45.
Bordwell D., Narration in the Fiction Film, Wiscionsin 1985 (wybrane rozdziały).
Chatman S. B., Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film, Ithaca-London 1978 (wybrane rozdziały).
Helman A., Teoria opowiadania Ricka Altmana, „Kwartalnik Filmowy” 32 (71-72), ss. 46-59.
Kaczmarczyk K., O podstawowych założeniach narratologii transmedialnej i o jej miejscu wśród narratologii klasycznych i postklasycznych, w: Narratologia transmedialna. Teorie, praktyki, wyzwania, idem (red.), Kraków 2017, ss. 21-62.
Koschany R., Realistyczny musical? Allen – Resnais – von Trier, „Kwartalnik Filmowy” nr 75-76, 2011, ss. 199-208.
Kovács A. B., Narration in Modern Cinema, w: Screening Modernism: European Art Cinema, Chicago-London 2007, ss. 56-81.
Lewicki A., Sztuczne światy. Postmodernizm z filmie fabularnym, Wrocław 2007 (wybrane rozdziały).
McGowan T., Geneza filmu atemporalnego, „Kwartalnik Filmowy” nr 86, 2014.
Ostaszewski J., „Podejrzani” Bryana Singera. Przypadek kłamstwa narracyjnego, „Kwartalnik Filmowy”, nr 46, 2004.
Ostaszewski J., Narrator niewiarygodny w filmie fabularnym, „Kwartalnik Filmowy”, 2010, nr 71-2, ss. 60-74.
Ostaszewski J., Techniki subiektywizacji w filmie fabularnym, „Kwartalnik Filmowy” 97/98, 2017, ss. 263-277.
Pawłowska-Jędrzyk B., Elipsy w narracji literackiej i filmowej, „Kwartalnik Filmowy” nr 71-72, 2010, ss. 200-216.
Pitrus A., Progresywne gatunki filmowe, w: Kino gatunków wczoraj i dziś, K. Loska (red.), Kraków 1998, ss. 164-175.
Przylipiak M., Narrator literacki, „narrator” filmowy, w: Studia Filmoznawcze, t. IX, J. Trzynadlowski (red.), Wrocław 1990.
Raczewa M., Czas i przestrzeń. Narracja w filmie współczesnym, „Kino” nr 8, 1971, ss. 52-54.
Rosner K., Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 3 (56), ss. 7-15.
Ryan M.-L., Thon J.-N. (red.), Storyworld across Media: Toward a Media-Conscious Narratology, Lincoln-London 2014 (wybrane rozdziały).
Statkiewicz-Zawadzka M., „Let’s make a meta-movie”. Metalepsy i inne gry narracyjne Spike’a Jonze’a i Charliego Kaufmana, „Kwartalnik Filmowy” nr 71-72, 2010, ss. 230-246.
Szczekała B., Czas niszczy wszystko. Fenomen odwróconej chronologii w opowiadaniu filmowym, „Kwartalnik Filmowy” nr 86, 2014, ss. 47-66.
Tatarkiewicz A., O retrospekcji dyskusyjnie, „Kino”, nr 8, 1970, ss. 42-45.
Włodek P., Postironia i trzy twarze melodramatu, „Kwartalnik Filmowy” nr 100, 2017, ss. 222-235.
Wright W., Struktura westernu, tłum. Piotr Kamiński, „Dialog” nr 3-9, 1978.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: