Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego 03-MNJ-12JPO

Treści kształcenia:
Podejścia, metody i techniki w nauczaniu języków obcych.

Podejście komunikacyjne – jego zalety i wady, w kontekście nauczania języka polskiego jako obcego. Metodyka zadaniowa. Strategie w procesie nauczania i uczenia się języka polskiego. Standardy nauczania języka polskiego jako obcego; programy nauczania. Dobór metod, technik, materiałów dydaktycznych. Metoda komplementarna / eklektyczna w nauczaniu języka polskiego jako obcego.

Miejsce i rola gramatyki w poszczególnych metodach nauczania języków obcych. Problem metajęzyka w nauczaniu gramatyki języka polskiego jako obcego w kontekście ważniejszych metod nauczania. Gramatyka pedagogiczna a gramatyka naukowa.

Metodyka nauczania gramatyki języka polskiego. Zjawiska centralne i peryferyczne w zakresie nauczania gramatyki. Zasady nauczania gramatyki: zasada analogii modeli gramatycznych; zasada kontrastowania (na wszystkich poziomach / podsystemach językowych); zasada funkcjonalności; zasada prymatu reguł podstawowych, zasada jasnego wyjaśniania reguł. Prezentacja struktur gramatycznych. Tzw. „miejsca trudne” w gramatyce polskiej. Kompetencja gramatyczna. Gramatyka a sprawności językowe. Typy ćwiczeń gramatycznych. Układ materiału gramatycznego w podręcznikach do języka polskiego jako obcego. Analiza praktycznych zastosowań materiałów dydaktycznych w nauczaniu gramatyki.

Metodyka nauczania słownictwa i frazeologii. Nazwy własne - metody i techniki nauczania nazw własnych. Słownictwo specjalistyczne. Kompetencja leksykalna. Pomoce do nauczania słownictwa polskiego. Typy ćwiczeń leksykalnych. Słownictwo a sprawności językowe. Analiza praktycznych zastosowań materiałów dydaktycznych w nauczaniu słownictwa i frazeologii. Słowniki w nauce języka polskiego jako obcego (też onomastykony polskie).

Zasady i techniki nauczania wymowy polskiej - typy ćwiczeń fonetycznych. Zjawiska centralne i peryferyczne w zakresie nauczania wymowy polskiej. Trudności cudzoziemców w przyswajaniu wymowy polskiej. Dostępne materiały do nauczania wymowy. Wymowa a sprawności językowe.

Zasady i techniki nauczania ortografii polskiej - typy ćwiczeń ortograficznych. Trudności cudzoziemców w przyswajaniu ortografii polskiej. Dostępne materiały do nauczania ortografii. Ortografia a sprawności językowe.

Zasady i techniki nauczania poszczególnych sprawności językowych (rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania, pisania). Komunikacja werbalna / niewerbalna. Metody nauczania języków obcych a poszczególne sprawności językowe.

Planowanie metodyczne. Program kursu językowego. Jednostka metodyczna / lekcja. Konspekt lekcji (budowa konspektu). Struktura lekcji.

Techniki kontroli. Testowanie (testy: biegłości, plasujące, t. osiągnięć, t. diagnostyczne, t. prognostyczne). Ewaluacja. Certyfikacja (wymagane umiejętności językowe dla poszczególnych poziomów zaawansowania).

Eksplikacja / objaśnianie błędnych struktur w wypowiedziach cudzoziemców i wskazanie przyczyn błędów: interferencja inter- i intralingwalna, niewłaściwa strategia, braki w zakresie kompetencji językowej, komunikacyjnej, socjokulturowej).

Cele kształcenia

- zaznajomienie słuchaczy ze Standardami wymagań egzaminacyjnych MEN, opisem kształcenia językowego Rady Europy (ESOKJ) oraz programami nauczania języka polskiego jako obcego; - zaznajomienie słuchaczy z podejściami, metodami oraz technikami nauczania języków obcych i możliwościami ich wykorzystania w nauczaniu języka polskiego, przy uwzględnieniu jego specyfiki jako języka fleksyjnego; - zaznajomienie słuchaczy z metodyką nauczania poszczególnych podsystemów języka; - zaznajomienie słuchaczy z metodyką nauczania sprawności językowych; - wykształcenie umiejętności planowania kursu językowego / lekcji oraz przygotowania konspektu – (też jego komponentów dotyczących poszczególnych podsystemów języka i poszczególnych sprawności językowych); - wykształcenie umiejętności konstruowania testów pozwalających na sprawdzenie stopnia opanowania podsystemów językowych i poszczególnych sprawności; - wykształcenie umiejętności korzystania z istniejącej literatury naukowej z zakresu metodyki nauczania języków obcych (w tym języka polskiego) oraz lingwistyki - wybór, selekcja, integracja.

Kierunek studiów

Podyplomowe Studia Nauczania Języka Polskiego jako Obcego

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Efekty kształcenia

Słuchacz potrafi:
- wykorzystywać w toku nauczania języka polskiego znajomość metod i technik nauczania języków obcych dostosowanych do specyfiki polszczyzny jako języka fleksyjnego;
- właściwie ocenić przydatność i skuteczność poznanych metod i technik w konkretnej sytuacji glottodydaktycznej - dokonać adekwatnych wyborów, przy uwzględnieniu potrzeb uczących się języka polskiego jako obcego;
- wykorzystać w toku nauczania znajomość sposobu funkcjonowania państwowego systemu certyfikacji języka polskiego jako obcego;
- wykorzystać w toku nauczania języka polskiego jako obcego znajomość standardów wymagań dla poszczególnych poziomów zaawansowania językowego w zakresie wymowy, ortografii, morfologii, składni, słownictwa, frazeologii;
- ocenić przydatność podręczników i materiałów dydaktycznych do nauczania języka polskiego jako obcego (w perspektywie zakreślonej przez Standardy wymagań egzaminacyjnych MEN, opis kształcenia językowego Rady Europy oraz programy nauczania języka polskiego jako obcego);
- tworzyć materiały dydaktyczne (zadania i ćwiczenia z zakresy wymowy, ortografii, gramatyki, słownictwa i frazeologii dla każdego poziomu zaawansowania);
- przygotować różne typy prac glottodydaktycznych: programy kursów, konspekty lekcji (indywidualnych / grupowych), sprawdziany, testy;
- samodzielnie planować, przygotowywać i prowadzić lekcję / kurs języka polskiego jako obcego (zajęcia indywidualne / zajęcia w grupie), zgodnie z oczekiwaniami wobec nauczyciela języka polskiego jako obcego w kontekście Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego;
- wykorzystywać prace naukowe z zakresu metodyki nauczania języków obcych (szczególnie metodyki nauczania języka polskiego jako obcego) i z zakresu językoznawstwa oraz oceniać ich przydatność w pracy lektora;
- przygotować wystąpienia związane z rolą lektora języka polskiego (wprowadzenie do lekcji, polecenia, wyjaśnienia gramatyczne i leksykalne, omówienie wyników sprawdzianów i testów, ocena), posługując się przy tym naukową terminologią glottodydaktyczną (metodyczną) i gramatyczną (w języku łacińskim, polskim i językach obcych).

Kryteria oceniania

- sprawność w zakresie glottodydaktycznej analizy tekstów cudzoziemców formułowanych w języku polskim, polegająca na trafnej interpretacji i ocenie błędów z wykorzystaniem stosownej terminologii;
- sprawność w zakresie przygotowania materiałów dydaktycznych (ćwiczenia / zadania / testy);
- wartość merytoryczna konspektu lekcji / prezentacji.

Literatura

N. Ananiewa, Nomen proprium jako składnik kształcenia polonistycznego, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej..., s. 99-103.
G. Balkowska, Nauczanie wymowy polskiej w grupie wielojęzycznej, w: Wrocławska dyskusja..., s. 247-254.
Z. Cygal-Krupa, Słownictwo tematyczne języka polskiego, UJ, Kraków 1986.
A. Dąbrowska, M. Pasieka, Odyseci, badawcy i lekkoatleci. O błędach językowych studentów zaawansowanych, w: Polonistyka na świecie.., s. 96-109.
A. Dąbrowska, M. Pasieka, Szyk wyrazów i jego zaburzenia spowodowane błędami cudzoziemców. Wybrane zagadnienia, w: Wrocławska dyskusja..., s. 229-242.
A. Dąbrowska, M. Pasieka, Błąd językowy – niedostatek kompetencji, luka w sprawności czy niewłaściwa strategia?, w: Sprawności przede wszystkim..., s. 15-38.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa 2003.
Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, red. R. Cudak, J. Tambor, Katowice 2001.
L. A. Janda, Koncepcja przypadka i czasu w językach słowiańskich, Kraków 2004.
I. Janowska A., Przygotowanie kursu językowego – programy nauczania, w: Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego..., s. 155-175.
Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle badań współczesnej polszczyzny. Zbiór materiałów opracowanych przez Komisję Ekspertów MEN, red. W. Miodunka, Kraków 1997.
A. Karolczuk, Sposoby nauczania aspektu czasowników polskich, w: Wrocławska dyskusja o języku polskim..., s. 203-210.
A. Karolczuk, Szyk wyrazów w języku polskim: jak go opisywać i jak go uczyć, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej..., s. 142-148.
H. Komorowska, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa 2005.
L. Madelska, M. Warchoł-Schlottmann, Odkrywamy język polski. Gramatyka dla uczących (się) języka polskiego jako obcego. Hurra, Kraków 2008.
W. Miodunka W., Certyfikacja znajomości języka polskiego jako obcego w latach 2004-2005. Oczekiwania i rezultaty, „Języki Obce w Szkole”, 2006, nr 6, s. 117-123.
N. Nowakowska, Rola frazeologii w nauczaniu cudzoziemców języka polskiego, w: Wrocławska dyskusja..., s. 295-298.
A. Nowakowska, Problemy ortograficzne w nauczaniu cudzoziemców języka polskiego, „Poradnik Językowy” 1999, z.7, s. 45-50.
Nauczanie języka polskiego jako obcego. Materiały z pierwszej konferencji polonistów zagranicznych i polskich zwołanej z inicjatywy grupy „Bristol” do Instytutu Polonijnego UJ, red. W. Miodunka, Kraków 1997.
Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, red. P. Garncarek, Warszawa 2005.
E. Oberlan, Aspekt czasownika w nauczaniu początkujących, w: Wrocławska dyskusja o języku polskim..., s. 191-202.
Opisywanie, rozwijanie i testowanie znajomości języka polskiego jako obcego, Materiały z Międzynarodowej Konferencji Sekcji Glottodydaktycznej Stowarzyszenia „Bristol”, red. A. Seretny W. Martyniuk i E. Lipińska, Kraków 2004.
B. Ostromęcka-Frączak, Słowniki dydaktyczne do nauki języka polskiego jako obcego. Teoria i praktyka, w: Polonistyka w świecie..., s. 323-332.
P. Pałka, Związki frazeologiczne w perspektywie glottodydaktycznej, w: Wrocławska dyskusja..., s. 299-308.
J. Perlin, Kategorie interferencji fonemicznych, Biuletyn PTJ, LI, 1995, s. 75-86.
Polonistyka w świecie. Nauczanie języka i kultury polskiej studentów zaawansowanych. Materiały z III Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, red. J. Mazur, Lublin 2000.
K. Popowa, Kilka uwag na temat nauczania frazeologii polskiej jako obcojęzycznej, w: Polonistyka w świecie ..., s. 365-371.
Program nauczania JPJO dla nauczycieli kierowanych do krajów na Wschodzie (Rosja,, Ukraina, Białoruś, Kazachstan), A. Dąbrowska, A. Burzyńska, U. Dobesz, M. Pasieka, CODN, Warszawa 2003.
Przewodnik dla autorów zadań do testów językowych, tłum. M. Gaszyńska-Magiera, A. Seretny, Universitas, Karków 2004.
Przewodnik po egzaminach certyfikatowych, red. A. Seretny, E. Lipińska, Kraków 2011.
J. Pyzik, Przygoda z gramatyką. Fleksja i słowotwórstwo imion. Ćwiczenia funkcjonalno-gramatyczne dla cudzoziemców, Kraków 2000.
J. Pyzik, Przygoda z gramatyką, Kraków 2006.
I. Sarnowska-Giefing, Głos onomasty w kwestii nauczania słownictwa, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej..., s. 183-192.
A. Seretny, Słowniki użyteczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Inne optyki. Nowe programy, nowe metody..., s. 97-108.
A. Seretny, Testy językowe w nauczaniu języka obcego – typy zadań w testach biegłości, „Języki Obce w Szkole”, 2003, nr 5 , s. 27-36.
A. Seretny, Najnowsze słownictwo polskie a nauczanie języka polskiego jako obcego, w: Współczesne odmiany języka narodowego, red. K. Michalewski, Łódź 2004, s. 409-416.
A. Seretny, Słownictwo poziomu progowego – listy frekwencyjne a zawartość inwentarza funkcjonalno-pojęciowego, w: Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym...., s. 269-275.
A. Seretny, Testowanie znajomości słownictwa – komponent leksykalny w polskich egzaminach biegłości, “Języki Obce w Szkole” 2004, nr 6, s. 6-13.
A. Seretny, Strategie uczenia się słownictwa języka polskiego przez cudzoziemców – badania wstępne, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej ..., s. 193-202.
A. Seretny, E. Lipińska, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków 2005.
A. Seretny, Metody nauczania języków obcych a nauczanie języka polskiego jako obcego, w: Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego..., s. 131-154.
B. Sieradzka-Baziur, Słowniki języka polskiego a nauka tego języka, w: ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego..., s. 333-344.
Sprawności przede wszystkim, red. A. Seretny, E. Lipinska, Kraków 2006.
Standardy wymagań egzaminacyjnych, Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego Jako Obcego, MENiS, 2003.
W. T. Stefańczyk, Kategoria rodzaju gramatycznego we współczesnym języku polskim, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej..., s. 203-208.
Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, pod red. A. Dąbrowskiej, Wydawnictwo WTN, Wrocław 2004,
Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, red. E. Lipińska i A. Seretny, Kraków 2006.
H. T. Zgółkowie, Jak kształcić sprawność leksykalną, w: Silva rerum. Księga poświęcona Prof. Markowi Kornaszewskiemu, „Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych”, Seria Językoznawcza, Poznań 1999, s. 113- 120.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-MNJ-12JPO w USOSweb