Leksykologia i leksykografia w pracy nauczyciela języka polskiego jako obcego 03-LIL-12JPO

miejsce leksyki w strukturze systemu językowego polszczyzny; podstawowe pojęcia z zakresu leksykologii: wyraz a leksem, typy jednostek leksykalnych, otwartość systemu leksykalnego, czynny i bierny zasób słownictwa
słownictwo jako interpretacja świata – językowy obraz świata, determinizm poznawczy (postrzeganie świata przez pryzmat języka)
onomazjologia: pola tematyczne i pola semantyczne, pojęcia związane z teorią pól, słowniki tematyczne współczesnej polszczyzny
słowniki podstawowe i słowniki minima – ich rola w nauczaniu języka polskiego jako obcego; słownictwo a statystyka
relacje semantyczne między jednostkami leksykalnymi w polach semantycznych: hiperonimia i hiponimia, partonimia, synonimia, antonimia; słowniki synonimów i antonimów
relacje formalno-semantyczne między jednostkami leksykalnymi: homonimia a polisemia, paronimia; słowniki homonimów i paronimów
części mowy jako klasy jednostek leksykalnych o wspólnych cechach formalnych, semantycznych i funkcjonalnych; udział poszczególnych części mowy w zasobie leksykalnym polszczyzny
zróżnicowanie genetyczne współczesnego zasobu leksykalnego: dziedzictwo prasłowiańskie, zapożyczenia (wśród nich internacjonalizmy), formacje słowotwórcze (kategorie słowotwórcze i gniazda słowotwórcze jako formalno-semantyczne sposoby porządkowania zasobu leksykalnego), derywaty semantyczne, frazeologia (typy frazeologizmów, ich funkcje w tekstach, słowniki frazeologiczne)
słowniki ogólne współczesnego języka polskiego i ich przydatność w nauczaniu języka polskiego jako obcego
wewnętrzne zróżnicowanie funkcjonalne (pragmatyczne, stylistyczne, chronologiczne, terytorialne itp.) współczesnego zasobu leksykalnego
łączliwość leksykalna; słowniki łączliwości leksykalnej wyrazów
słowniki glottodydaktyczne: obrazkowe, fleksyjne, składniowe
przedstawienie przez studentów prezentacji wskazujących na umiejętność wykorzystywania wybranych dzieł leksykograficznych podczas kształcenia sprawności leksykalnej osób uczących się języka polskiego jako obcego

Cele kształcenia

- zaznajomienie słuchaczy z opisem leksyki (słownictwa i frazeologii) języka polskiego w ujęciu synchronicznym; - zapoznanie słuchaczy z zasobem i funkcjami słowników jednojęzycznych oraz pedagogicznych przydatnych w pracy glottodydaktycznej; - ukazanie leksyki współczesnego języka polskiego jako zbioru wzajemnie motywujących się relacji o charakterze semantycznym, które służą efektywności komunikacyjnej w języku polskim; - podkreślenie istniejących w języku relacji słowotwórczych oraz internacjonalnego charakteru wielu zapożyczeń w polszczyźnie - wykształcenie umiejętności korzystania z dzieł leksykograficznych; - wykształcenie umiejętności lingwistycznej interpretacji relacji formalno-semantycznych między jednostkami leksykalnymi we współczesnej polszczyźnie; - kształtowanie świadomości językowej wspomagającej komunikację międzykulturową i międzyludzką

Kierunek studiów

studia podyplomowe nauczania języka polskiego jako obcego

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

wykład, lektura indywidualna, dyskusja w grupie, praca indywidualna poza godzinami kontaktowymi

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

suma godzin 50 ETCS 1

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

wiedza o języku (poziom szkoły średniej)

Koordynatorzy przedmiotu

Izabela Wieczorek

Efekty kształcenia

słuchacz potrafi:
wykorzystywać w toku nauczania języka polskiego jako obcego znajomość systemu leksykalnego języka polskiego, czyli wzajemnie motywujących się relacji o charakterze formalno-semantycznym i funkcjonalnym służących efektywności komunikacyjnej
korzystać w toku nauczania języka polskiego jako obcego z dostępnych dzieł leksykograficznych
wskazywać uczniom słowniki przydatne im podczas nauki języka polskiego jako obcego
czytać ze zrozumieniem opracowania teoretyczne i podręcznikowe z zakresu leksykologii i leksykografii współczesnego języka polskiego w języku polskim (i/lub w preferowanym przez słuchacza języku obcym), krytycznie oceniać ich przydatność w nauczaniu języka polskiego jako obcego, a także prawidłowo posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z tego zakresu wiedzy o języku
dokonywać lingwistycznej interpretacji relacji formalno-semantycznych między jednostkami leksykalnymi spotykanymi w tekstach współczesnej polszczyzny i oceniać stosowność owych jednostek wykorzystanych w tych tekstach
przygotować prezentację wskazującą na umiejętność wykorzystywania wybranych dzieł leksykograficznych podczas kształcenia sprawności leksykalnej osób uczących się języka polskiego jako obcego

Kryteria oceniania

wartość merytoryczna prezentacji wskazującej na umiejętność wykorzystywania wybranych dzieł leksykograficznych podczas kształcenia sprawności leksykalnej osób uczących się języka polskiego jako obcego

Literatura

A. Markowski, Wykłady z leksykologii, Warszawa 2012.
Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001.
P. Żmigrodzki, Wprowadzenie do leksykografii polskiej, wyd. III, Katowice 2009.
P. Żmigrodzki, Słowo – słownik – rzeczywistość, Katowice 2008.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-LIL-12JPO w USOSweb