Kultura języka polskiego 03-KJP-31SDL
Treści programowe dla przedmiotu:
1. Przegląd ważniejszych wydawnictw z zakresu poprawności językowej:
- słowniki poprawnej polszczyzny,
- wersje elektroniczne słowników poprawnej polszczyzny,
- inne słowniki poprawnościowe,
- poradniki językowe,
- czasopisma językoznawcze,
- internetowe poradnie językowe.
2. Kultura języka jako dyscyplina językoznawcza. Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka:
- kultura języka w ujęciu tradycyjnym (warszawska szkoła kultury języka),
- nurt socjolingwistyczny w badaniach kulturalnojęzykowych,
- etyka słowa, estetyka słowa,
- system, norma, uzus, tekst,
- obiektywny charakter normy jako płaszczyzny odniesienia dla zjawisk innowacyjnch,
- elita humanistyczna jako grupa kształtująca normę,
- stosunek normy do pozostałych płaszczyzn języka,
- innowacja językowa, zmiana językowa, błąd językowy,
- typy błędów językowych.
3. Struktura współczesnej normy językowej. Typy norm językowych:
- jednostki jednokształtne i jednostki wielokształtne wchodzące w skład normy,
- typy wariantów normy,
- norma języka ogólnego a odmiany regionalne współczesnej polszczyzny - gwary miejskie,
- norma wzorcowa i norma użytkowa (potoczna),
- norma skodyfikowana,
- normy cząstkowe: fonetyczna, słowotwórcza, fleksyjna, składniowa, leksykalna, frazeologiczna, stylistyczna.
4. Typy innowacji językowych:
- innowacje uzupełniające,
- innowacje regulujące,
- innowacje rozszerzające,
- innowacje nawiązujące,
- innowacje skracające i ich typy,
- innowacje precyzujące - zjawisko semantycznej repartywacji wariantów normy.
5. Innowacje uzupełniające w polszczyźnie XXI wieku:
- przyczyny powstawania innowacji uzupełniających,
- neologizmy słowotwórcze,
- neologizmy semantyczne (neosemantyzmy),
- neologizmy frazeologiczne (w tym zestawienia),
- najnowsze zapożyczenia.
6. Kryteria oceny innowacji językowych:
- przegląd propozycji badawczych stosowania kryteriów poprawności językowej,
- kryteria wewnątrzjęzykowe i zewnętrznojęzykowe.
7. Współczesna norma frazeologiczna:
- struktura współczesnej normy frazeologicznej,
- typy innowacji frazeologicznych:
a) uzupełniające,
b) modyfikujące (ich rodzaje),
c) rozszerzające,
d) parafrazujące (trawestujące),
e) semantyczne,
f) mieszane).
- innowacja frazeologiczna a błąd frazeologiczny,
- zasady poprawności frazeologicznej.
8. Kodyfikacja. Polska polityka językowa:
- problemy związane z kodyfikacją języka,
- postawy użytkowników wobec języka,
- polityka językowa w Polsce w realiach Unii Europejskiej,
- Ustawa o języku polskim i działalność Rady Języka Polskiego.
9. Zjawisko mody językowej:
- moda i snobizm w języku,
- szablon leksykalny,
- wyrazy modne w drugiej połowie XX wieku a moda językowa XXI wieku.
10. Zewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku:
- internacjonalizacja,
- terminologizacja (technologizacja),
- demokratyzacja,
- mediatyzacja,
- zjawisko nowej piśmienności.
11. Wewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku:
- uniwerbizacja,
- multiwerbizacja,
- pleonazmy i tautologie,
- nowe tendencje w systemie gramatycznym.
Cele kształcenia
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- właściwie definiuje podstawowe pojęcia związane z poprawną komunikacją językową,
- rozumie i wyjaśnia zależności między sytuacją komunikacyjną a poziomami normy, stosowanymi kryteriami oceny innowacji,
- rozpoznaje i rozróżnia widoczne w tekstach tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny,
- potrafi rozstrzygać problemy poprawnościowe, z którymi styka się w różnych typach tekstów,
- umie dobierać środki językowe optymalnie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej,
- dostrzega innowacje i zmiany językowe występujące w tekstach mówionych i pisanych, także elektronicznych,
- wybiera właściwe narzędzia do oceny innowacji językowych, w tym błędów,
- umie korzystać z dostępnych źródeł ortoepicznych,
- umie podjąć dyskusję nad statusem poprawnościowym form językowych w różnych sytuacjach komunikacyjnych,
- potrafi uzasadnić prezentowaną przez siebie postawę wobec języka ,
- dostrzega potrzebę popularyzacji wiedzy z zakresu kultury języka.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza (95–100%).
dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza (90–95%).
dobry (db; 4,0): dobra wiedza (80–90%).
dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca wiedza, ale ze znacznymi niedociągnięciami (70–80%).
dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca wiedza, ale z licznymi błędami (60–70%).
niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza (poniżej 60%).
Kryteria oceniania:
- kolokwium pisemne sprawdzające poziom i umiejętność zaprezentowania wiedzy zdobytej podczas wykładów oraz uzyskanej na podstawie zalecanych lektur,
- dodatkowo: obecność na wykładach (dopuszczalna jest nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach).
Literatura
Zalecana literatura:
S. Bąba, Frazeologia polska. Studia i szkice, Poznań 2009.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.
A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. 3., Rzeszów 2007.
Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski i M. Szczyszek, Poznań 2010.
K. Waszakowa, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2004.
Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: