Historia literatury staropolskiej i oświecenia 03-HLS-11Z

Treści programowe dla przedmiotu:
- najwybitniejsze, kanoniczne dzieła literatury polskiej epok średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia oraz ich usytuowanie w procesie rozwojowym literatury rodzimek i na tle literatur powszechnych,
- przebieg procesu historycznoliterackiego w średniowieczu, renesansie, baroku i oświeceniu oraz jego główne jednostki: formacje, epoki, prądy, kierunki, nurty, style,
- proces historycznoliteracki epok staropolskich i oświecenia na tle przekształceń kultury rodzimej i europejskiej (oraz głównych zjawisk z dziejów kultury, takich jak humanizm, reformacja, sarmatyzm),
- historia jako determinanta i kontekst zjawisk literackich epok staropolskich i oświecenia,
- historia literatury a wybrane zagadnienia z dziejów idei i filozofii - ich wzajemne relacje, inspiracje, konteksty,
- literatura dawna wobec innych sztuk,
- metarefleksja literacka epok staropolskich i oświecenia (autotematyzm literatury, poetyki sformułowane, rola retoryki jako teorii i praktyki komunikacyjnej, podstawowe pojęcia i kategorie estetyczne),
- egzystencjalny wymiar literatury dawnej (literatura jako wyraz doświadczenia egzystencjalnego, parenetyka, literatura a etyka),
- biografie twórcze najwybitniejszych autorów staropolskich i oświeceniowych,
- literatura staropolska i oświecenia jako wyraz przeżyć zbiorowych oraz źródło wzorców postaw społecznych (w tym patriotycznych); literatura oświecenia postanisławowskiego wobec dramatu rozbiorów,
- trzy kluczowe tradycje kultury europejskiej (antyczna, grecko-rzymska, hebrajska i chrześcijańska) jako tradycja własna literatury epok staropolskich i oświecenia,
- literatura staropolska i oświeceniowa w ujęciu komparatystycznym (jej pokrewieństwa z innymi literaturami europejskimi oraz "obszary swoistości"); dwujęzyczność polskiej literatury dawnej,
- życie literackie, instytucje kulturotwórcze oraz geografia literacka epok staropolskich i oświecenia,
- rozwój form podawczych literatury oraz języka artystycznego w epokach staropolskich i w oświeceniu,
- literatura polskiego średniowiecza renesansu, baroku i oświecenia jako tradycja oraz układ odniesienia dla kultury i literatury epok następnych; rola literatury oraz kultury staropolskiej i oświecenia w budowaniu współczesnej tożsamości zbiorowej Polaków,
- praktyczne i teoretyczne podstawy warsztatu literaturoznawczego (ze zwróceniem uwagi na specyfikę warsztatu historyka literatury epok staropolskich i oświecenia),
- pisemna wypowiedź naukowa o charakterze literaturoznawczym (gatunki piśmiennictwa naukowego, teoretyczne i praktyczne aspekty pisarstwa literaturoznawczego, metodyka i metodologia artykułu historycznoliterackiego, poetyka referatu historycznoliterackiego).

Cele kształcenia

Cele modułu kształcenia: - zaznajomienie studentów z ważnymi dziełami i arcydziełami literatury polskiej epok staropolskich i oświecenia wraz z umiejętnością odniesienia ich do ogólnego kontekstu przemian historycznych i kulturowych, - doskonalenie umiejętności analizy, interpretacji i wartościowania dzieła literackiego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na specyfikę tekstów powstałych w średniowieczu, renesansie, baroku i oświeceniu, - kształcenie umiejętności operowania kategoriami historyczno- i estetycznoliterackimi, a także posługiwania się wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami z zakresu innych modułów kształcenia polonistycznego (w tym „Nauki pomocnicze”, „Poetyka z analizą dzieła literackiego”, „Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny”, „Teoria literatury”, „Literatura powszechna”), - kształcenie umiejętności formułowania samodzielnych wypowiedzi ustnych i pisemnych na temat literatury oraz kultury epok staropolskich i oświecenia (z uwzględnieniem specyfiki warsztatu literaturoznawczego), - formowanie świadomości komparatystycznego oraz interdyscyplinarnego statusu wiedzy o literaturze i kulturze epok staropolskich i oświecenia (w tym szczególne zwrócenie uwagi na połączenia historii literatury z historią innych sztuk, a także na związki literatury staropolskiej z tradycją antyczną oraz dwujęzyczność literatury dawnej), - formowanie wrażliwości humanistycznej oraz postawy aktywnego uczestnictwa w kulturze.

Kierunek studiów

filologia polska

Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa, metoda projektu, metody aktywizujące.

Nakład pracy studenta (punkty ECTS)

Poziom przedmiotu

I stopień

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Rok studiów (jeśli obowiązuje)

I rok

Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

Podstawowa wiedza z zakresu historii Polski i Europy (do Kongresu Wiedeńskiego, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów). Podstawowa (na poziomie maturalnym) wiedza z zakresu dziejów literatury i kultury.

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:
- wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia, a także zreferować ich problematykę oraz kształt estetyczny z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej,
- analizować, interpretować i wartościować teksty literackie reprezentatywne dla epok staropolskich i oświecenia z wykorzystaniem podstawowej wiedzy z zakresu wybranych metodologii badań literackich oraz odróżniać najważniejsze historyczne systemy komunikacji literackiej (w tym obiegi literackie, formy gatunkowe, struktury podawcze, języki artystyczne),
- rozpoznać i scharakteryzować kluczowe idee filozoficzne i estetyczne stymulujące rozwój literatury oraz kultury w epokach staropolskich i oświeceniu,
- posługiwać się wiedzą o ważnych wydarzeniach i zjawiskach z zakresu historii Polski i wyjaśnić ich wpływ na genezę i problematykę utworów literackich oraz na rozwój kultury polskiej epok staropolskich i oświecenia,
- dokonać periodyzacji literatury epok staropolskich i oświecenia, umieścić ją w szerszym kontekście kulturowym i formułować na tej podstawie wnioski,
- dostrzec związki literatury, kultury i sztuki epok staropolskich i oświecenia z literaturą, kulturą i sztuką powszechną,
- samodzielnie zrealizować proste zadanie badawcze (z zastosowaniem w praktyce podstawowych elementów historycznoliterackiej procedury badawczej, takich jak dobór i analiza źródeł, rozpoznanie stanu badań, zdefiniowanie i analiza problemu poznawczego, skonstruowanie spójnego wywodu argumentacyjnego, sformułowanie wniosków) z wykorzystaniem wiedzy o literaturze epok staropolskich i oświecenia,
- operować informacją naukową (w tym wyszukiwać, analizować, oceniać i selekcjonować informacje dotyczące literatury epok staropolskich i oświecenia, dobierać właściwe edycje tekstów, posługiwać się słownikami i kompendiami literaturoznawczymi, bibliotekami cyfrowymi) oraz zastosować ją w konkretnym kontekście zawodowym,
- operować pisemną formą wypowiedzi naukowej, napisać referat historycznoliteracki, a także przygotować wystąpienie w dyskusji, przedstawić (także w formie prezentacji multimedialnej) i uzasadnić swoje stanowisko z wykorzystaniem poglądów innych autorów,
- pracować w zespole wedle celów i wskazówek formułowanych przez kierownika zespołu,
- wyjaśnić rolę literatury i kultury epok staropolskich i oświecenia w budowaniu tożsamości zbiorowej i więzi społecznych oraz wykorzystać tę kompetencję w osobistym, angażującym etyczną wrażliwość udziale w różnych formach życia zbiorowego (w tym we własnej pracy), a także w pielęgnowaniu dziedzictwa kulturowego Europy, Polski i Wielkopolski.

Kryteria oceniania

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): student dysponuje bardzo dobrą wiedzą na temat historii literatury staropolskiej i oświecenia; wykazuje zaawansowaną znajomość wszystkich tekstów, ujętych w kanonie lektur; zna i potrafi swobodnie stosować podstawowe pojęcia i kategorie historycznoliterackie; umie operować wiedzą wyniesioną z zajęć konwersatoryjnych i przekładać ją na inne niż omawiane na zajęciach zagadnienia i problemy literaturoznawcze; posiada dobrą orientację w dziejach kultury epok staropolskich i oświecenia; umie wykorzystywać w praktyce literaturoznawczej podstawową wiedzę z zakresu historii idei i filozofii w tych epokach; posiada rozwiniętą umiejętność samodzielnego i krytycznego wykorzystania posiadanej wiedzy we własnej praktyce analityczno-interpretacyjnej, uwzględniającej trafnie dobrane konteksty z zakresu historii, filozofii i estetyki; zna i potrafi wykorzystywać kluczowe konteksty tradycji kultury europejskiej (w tym starożytności grecko-rzymskiej oraz heb-rajsko-chrześcijańskiej); formułuje sądy wartościujące i potrafi je dobrze uargumentować; prezentuje bardzo dobrą umiejętność poprawnego merytorycznie i formalnie wywodu, dotyczącego problematyki historycznoliterackiej, z zastosowaniem właściwych odwołań do literatury przedmiotu i z uwzględnieniem koniecznych nawiązań interdyscyplinarnych; wykazuje dobrze rozwiniętą świadomość usytuowania epok staropolskich i oświecenia w kontekście całości dziejów literatury oraz kultury polskiej i europejskiej.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): student posiada solidnie ugruntowaną wiedzę z zakresu historii literatury staropolskiej i oświecenia; bardzo dobrze zna najważniejsze dzieła literackie tych epok i potrafi je scharakteryzować; posiada dobre rozeznanie wśród podstawowych pojęć i problemów literaturoznawczych, dotyczących epok staropolskich i oświecenia; potrafi swobodnie i ze zrozumieniem czytać teksty opracowań, rekonstruować ich główne tezy i przynajmniej częściowo argumentację; dobrze zna konteksty kulturowe i historyczne literatury epok staropolskich i oświecenia; potrafi skutecznie posługiwać się wiedzą i umiejętnościami wyniesionymi z zajęć; sprawnie stosuje nabytą wiedzę w praktyce analityczno-interpretacyjnej, dotyczącej utworów i tekstów kultury piśmienniczej epok staropolskich i oświecenia; formułuje i poprawnie uzasadnia sądy wartościujące; posiada umiejętność budowania poprawnego merytorycznie i formalnie wywodu historycznoliterackiego, w którym przywołuje i uruchamia właściwe konteksty oraz odwołuje się do dobrze wybranej literatury przedmiotu; potrafi wskazać możliwe odniesienia interdyscyplinarne wiedzy o literaturze staropolskiej i oświeceniowej oraz poprawnie sytuować ją w kontekście dziejów literatury i kultury europejskiej.

dostateczny plus (+dst; 3,5): student posiada podstawową wiedzę z zakresu historii literatury staropolskiej i oświecenia; zadowalająco zna i umie scharakteryzować główne dzieła literatury tych epok; zna w dostatecznym stopniu podstawowe pojęcia i problemy historycznoliterackie, dotyczące tych epok; podejmuje lekturę tekstów literaturoznawczych i przeważnie potrafi zrekonstruować ich główne tezy; w razie potrzeby na ogół potrafi odwołać się do literatury przedmiotu oraz posłużyć się wiedzą uzyskaną podczas zajęć; umie podejmować zazwyczaj udane próby zastosowania nabytej wiedzy w praktyce analityczno-interpretacyjnej; przeważnie zdolny jest uruchomić istotne konteksty interpretacyjne; formułuje sądy wartościujące i potrafi je w podstawowym zakresie uzasadnić; podejmuje próby budowania poprawnego merytorycznie i formalnie wywodu historycznoliterackiego; dostrzega główne zarysy usytuowania literatur epok staropolskich i oświecenia w kontekście dziejów kultury polskiej i europejskiej jako całości.

dostateczny (dst; 3,0): student posiada podstawową wiedzę z zakresu historii literatury staropolskiej i oświecenia; w podstawowym stopniu zna i umie scharakteryzować większość głównych dzieł literatury tych epok; wykazuje elementarną znajomość pojęć historycznoliterackich, odnoszących się do tych epok, posiada też podstawową orientację wśród zagadnień i problemów, dotyczących literatury i kultury tych epok; podejmuje częściowo udane próby stosowania posiadanej wiedzy w analizach i interpretacjach utworów literackich; niekiedy podejmuje próby wartościowania; zazwyczaj poprawnie, choć w podstawowym zakresie, odwołuje się do literatury przedmiotu; w dostatecznym stopniu potrafi posługiwać się wiedzą uzyskaną podczas zajęć konwersatoryjnych.

niedostateczny (ndst; 2,0): student nie posiada wystarczającej wiedzy z zakresu historii literatury staropolskiej i oświecenia; nie zna najważniejszych dzieł literatury tych epok; nie wykazuje podstawowej znajomości pojęć historycznoliterackich oraz problemów, ich dotyczących; nie umie przywołać podstawowych opracowań z literatury przedmiotu ani zrekonstruować głównych tez stawianych podczas zajęć; niedostatki wiedzy i umiejętności nie pozwalają mu podejmować udanych prób analityczno-interpretacyjnych; nie potrafi wartościować dzieł piśmiennictwa dawnego i oświeceniowego, sytuować ich we właściwym kontekście ani poprawnie odnosić do tradycji kultury polskiej i europejskiej.

Literatura

Spis lektur podaje wykładowca.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 03-HLS-11Z w USOSweb