Historia krytyki literackiej - spec. krytyka i praktyka literacka 03-HKL-21PDM-E
Wykład kreśli syntezę historycznoliteracką z uwzględnieniem rozwoju krytyki literackiej. Poświęcony jest historii polskiej krytyki literackiej w poszczególnych epokach literackich (od romantyzmu do współczesności). Omówione zostaną: najważniejsi krytycy (Irzykowski, Brzozowski, Barańczak, Wyka, Barańczak, Błoński, Janion); koncepcje krytyki, spory (retoryka i merytoryka argumentów; krytyczna analizę i ocena sporu), istotne książki. Analiza historii krytyki literackiej uwzględnia historyczny rozwój innych dziedzin (teorii literatury, socjologii kultury, socjologii literatury, antropologii) oraz elementy charakterystyczne dla poszczególnych epok literackich.
Tematyka wykładów:
- Wybrane spory w historii polskiej krytyki literackiej – od romantyzmu do współczesności
- Ważne postaci polskiej krytyki literackiej
- Pisarz/poeta jako krytyk (na tle poszczególnych epok)
- Problem „pokolenia” (pokoleń) w historii polskiej krytyki literackiej
- Krytyka literacka wobec gatunków oraz metod czytania (teorii)
- Polityczność, zaangażowanie, praktyka – role krytyki
- Rozwój socjologii literatury (od Bystronia do „raportu Ha!artu”)
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Moduł zajęć/przedmiotu prowadzony zdalnie (e-learning)
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu student potrafi:
- zbudować syntezę historycznoliteracką z uwzględnieniem rozwoju krytyki literackiej;
- wskazać charakterystyczne punkty krytyki literackiej w poszczególnych epokach literackich (od romantyzmu) - najważniejsze postaci krytyków, istotne książki, etc.;
- zrekonstruować najważniejsze w historii polskiej krytyki literackiej spory; wskazać na retorykę argumentów, ocenić merytorykę argumentów; przeprowadzić krytyczną analizę i dokonać własnej oceny sporu;
- scharakteryzować sposoby myślenia o krytyce literackiej jako działaniu, zaangażowaniu, praktyce;
- scharakteryzować i zinterpretować powiązania pomiędzy historią, życiem społecznym a krytyką literacką z uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla poszczególnych epok literackich;
- włączać do analizy historii krytyki literackiej wiedzę na temat historycznego rozwoju innych dziedzin (np. teorii literatury, socjologii kultury, socjologii literatury, antropologii);
- wykorzystać zdobytą wiedzę w pracy zawodowej: włączyć w użyteczny sposób świadomość historycznego rozwoju krytyki literackiej do własnych tekstów krytycznoliterackich;
- samodzielnie przygotować prezentację stanowiska, merytoryczną argumentację; wziąć udział w dyskusji; moderować dyskusję.
Kryteria oceniania
Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny są: 1) obecność na wykładach i aktywne uczestnictwo w dyskusji oraz 2) wykazanie się wiedzą tematyczną w czasie egzaminu ustnego.
Skala ocen
5,0 – bardzo dobra znajomość zagadnień i zjawisk powiązanych tematycznie z przedmiotem zajęć; bardzo dobra znajomość charakterystycznych punkty krytyki literackiej w poszczególnych epokach literackich - najważniejszych postaci polskiej krytyki literackiej, wybranych sporów krytycznoliterackich, istotnych prądów i modeli; umiejętność budowy spójnej syntezy historycznoliterackiej z uwzględnieniem rozwoju krytyki literackiej; wysoka świadomość powiązań pomiędzy historią krytyki literackiej a rozwojem innych dziedzin kultury i nauki z uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla poszczególnych epok literackich; umiejętność szczegółowej rekonstrukcji najważniejszych sporów, przeprowadzenia ich krytycznej analizy i dokonania własnej oceny; umiejętność swobodnego i użytecznego wykorzystania wiedzy z zakresu historii krytyki literackiej do własnych tekstów; samodzielność w przygotowaniu stanowiska i merytorycznej argumentacji; dotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
4,5 – jak wyżej, z dopuszczalnymi nieznacznymi brakami, zwłaszcza w zakresie umiejętności budowy spójnej syntezy historycznoliterackiej z uwzględnieniem rozwoju krytyki literackiej oraz świadomości powiązań pomiędzy historią krytyki literackiej a rozwojem innych dziedzin kultury i nauki z uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla poszczególnych epok literackich; dotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
4,0 – zadowalająca znajomość zagadnień i zjawisk powiązanych tematycznie z przedmiotem zajęć; możliwy szerszy zakres braków w zakresie świadomości powiązań pomiędzy historią krytyki literackiej a rozwojem innych dziedzin kultury i nauki z uwzględnieniem elementów charakterystycznych dla poszczególnych epok literackich; dotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
3,5 – znajomość zagadnień i zjawisk powiązanych tematycznie z przedmiotem zajęć; znajomość najważniejszych charakterystycznych punkty krytyki literackiej w poszczególnych epokach literackich; umiejętność budowy syntezy historycznoliterackiej z uwzględnieniem rozwoju krytyki literackiej; umiejętność ogólnej rekonstrukcji najważniejszych sporów i dokonania ich oceny; umiejętność wykorzystania wiedzy z zakresu historii krytyki literackiej do własnych tekstów; umiejętność przygotowania stanowiska i merytorycznej argumentacji; dotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
3,0 – dostateczna znajomość zagadnień i zjawisk powiązanych tematycznie z przedmiotem zajęć; dotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
2,0 – niezadowalająca znajomość zagadnień i zjawisk powiązanych tematycznie z przedmiotem zajęć lub/i niedotrzymanie warunków zaliczenia przedmiotu.
Praktyki zawodowe
- brak
Literatura
„Kartografowie dziwnych podróży”. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, redakcja i wstęp M. Wyka, Kraków 2004.
Stankowska, „Wizja przeciw równaniu”. Wokół popaździernikowego sporu o wyobraźnię twórczą, seria: Polemika krytycznoliteracka w Polsce, Poznań 2013.
A. Brodzka, L. Burska (red.), Sporne sprawy polskiej literatury współczesnej, Warszawa 1998.
A. Brodzka-Wald, T. Żukowski (red.), Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Krytycy. Warszawa 2003.
A. Werner, T. Żukowski (red.), Obraz literatury w komunikacji społecznej po roku ’89, Warszawa 2013.
D. Kozicka, "Chamuły", "gnidy", "przemilczacze"... Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego, Kraków 2011.
D. Kozicka, Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce, Kraków 2012.
D Kozicka, T. Cieślak-Sokołowski (red.), Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem, Kraków 2007.
D. Nowacki, K. Uniłowski (oprac.), Była sobie krytyka. Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych, Katowice 2003.
E. Kraskowska, Pióra niewieście. Krytycy o prozie kobiecej międzywojnia w: Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 1999, 2004.
G. Jankowicz, P. Marecki, A. Palęcka, J. Sowa, T. Warczok (red.), Literatura polska po 1989 roku w świetle torii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Kraków 2015.
J. Bystroń, Publiczność literacka, Warszawa 2006, [tu zwłaszcza: Literatura jako zjawisko społeczne oraz Zmiany społeczne i wpływ ich na życie literackie].
J. Krajewska, „Jazgot niewieści” i „męskie kasztele”. Z dziejów sporu o literaturę kobiecą w Dwudziestoleciu międyzwojennym, seria: Polemika krytycznoliteracka w Polsce, Poznań 2010.
J. Sławiński, Prace wybrane: Teksty i teksty (t. III), Kraków 2000.
J. Smulski, O socrealistycznej krytyce (i samokrytyce) literackiej, w: Od Szczecina do... Października. Studia o literaturze lat pięćdziesiątych, Toruń 2002.
K. Alichnowicz, "Miejsce dla kpiarza". Dyskusja o satyrze przed rokiem 1949, w: Presja i ekspresja. Zjazd szczeciński i socrealizm, pod red. D. Dąbrowskiej, P. Michałowskiego, Szczecin 2002.
K. Dybciak, Personalistyczna krytyka literacka. Teoria i opis nurtu z lat trzydziestych, Wrocław 1981.
K. Uniłowski, Prawo krytyki. O nowoczesnym i ponowoczesnym pojmowaniu literatury, Katowice 2013.
K. Uniłowski, Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918, Katowice 2007.
K. Wyka, Tylnym pomostem. Felietony zebrane, Kraków 2014.
M. Jaworski, Rewersy nowoczesności: klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej, Poznań 2009.
M. Świerkosz, Sporne postaci polskiej krytyki feministycznej po 1989 roku, Gdańsk 2016.
P. Czapliński, M. Leciński, E. Szybowicz, B. Warkocki, Kalendarium życia literackiego 1976-2000, Kraków 2003.
P. Czapliński, Żwawy trup. Krytyka literacka 1989-2004, w: Powrót centrali. Literatura w nowej rzeczywistości. Kraków 2007.
P. Mackiewicz, W kraju pełnym tematów. Kazimierz Wyka jako krytyk poezji, Kraków 2012.
P. Marecki, Pospolite ruszenie. Czasopisma kulturalno-literackie w Polsce po 1989 roku, Kraków 2005.
P. Śliwiński. Dylematy krytyki po roku 1989. W tegoż: Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Warszawa 2007.
R. Nycz, Wynajdywanie porządku. Karola Irzykowskiego koncepcje krytyki i literatury, w: Język modernizmu, Wrocław 1997.
S. Barańczak, Etyka i poetyka [dowolne wydanie].
S. Barańczaka, Książki najgorsze [dowolne wydanie].
T. Sobieraj, Prus versus Świętochowski. W sporze o naukowość, krytykę pozytywną i „Lalkę”, seria: Polemika krytycznoliteracka w Polsce, Poznań 2008.
U. Jakubowska (red.), Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, Warszawa 2011.
W. Bolecki, Inna krytyka, Kraków 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: