Gramatyka opisowa języka polskiego 03-GOJ-21JPODL-E
Treści programowe dla przedmiotu:
- wstęp do nauki o języku,
- fonetyka jako dyscyplina językoznawcza,
- system wokaliczny i konsonantyczny współczesnego języka polskiego,
- koartykulacja i asymilacje,
- fonetyka suprasegmentalna – nauka o akcencie,
- fonetyczna reprezentacja współczesnych tekstów polskich,
- system fonologiczny współczesnej polszczyzny,
- części mowy,
- morfonologia, klasyfikacje i charakterystyka wymian morfonologicznych,
- podstawowe pojęcia z zakresu słowotwórstwa, zasady analizy słowotwórczej,
- słowotwórstwo rzeczownika, przymiotnika, przysłówka i czasownika,
- fleksja imienna (odmiana rzeczowników, przymiotników, zaimków i liczebników),
- podstawowe typy koniugacyjne czasowników polskich,
- składniowe jednostki wypowiedzi,
- rodzaje wypowiedzeń,
- wyrazy a części zdania,
- konotacja i akomodacja składniowa,
- części główne (podmiot i orzeczenie) i poboczne (przydawka, dopełnienie i okolicznik) zdania,
- wypowiedzenia złożone podrzędnie i współrzędnie; osobliwości w obrębie wypowiedzeń złożonych,
- funkcje języka i tekstu.
Cele kształcenia
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć
Kierunek studiów
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK
Nakład pracy studenta (punkty ECTS)
Poziom przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów (jeśli obowiązuje)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi/zna:
- zna i właściwie stosuje terminologię związaną ze współczesną polską gramatyką,
- posiada podstawową wiedzę o języku jako systemie oraz języku jako narzędziu komunikacji,
- potrafi stosunkowo poprawnie posługiwać się językiem polskim w mowie i w piśmie,
- potrafi rozpoznawać i charakteryzować różne formy gramatyczne leksemów oraz określone struktury składniowe i tekstowe na podstawie wiedzy teoretycznej o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego,
- potrafi interpretować i analizować różne rodzaje tekstów użytkowych na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego,
- potrafi powiązać badania językoznawcze z wynikami badań innych dyscyplin naukowych,
- potrafi uzasadnić wybór danej metodologii badań, umie także uogólniać wyniki analiz oraz integrować różne metody,
- potrafi wskazać oraz uzasadnić przyczyny zmian językowych analizując tekst, potrafi określić jego status gatunkowy, różne funkcje, rolę jako środka komunikacji, tematykę oraz wpływ kontekstu na jego interpretację,
- poprawnie wykorzystuje opracowania naukowe podczas zajęć oraz w pracy własnej.
Kryteria oceniania
Skala ocen:
bardzo dobry (bdb; 5.0): bardzo dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, bardzo dobra znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej oraz adekwatne do poziomu praktycznego kształcenia językowego studenta-obcokrajowca kompetencje w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i w piśmie, bardzo duża aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, przygotowywanie prezentacji wyników prac indywidualnych i zespołowych, bardzo dobre oraz systematyczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).
dobry plus (+db; 4.5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami, szczególnie w zakresie analiz tekstowych oraz komunikacyjnej kompetencji językowych.
dobry (db; 4,0): dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, dobra znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej, dobra (adekwatna do poziomu praktycznego kształcenia językowego studenta-obcokrajowca) sprawność w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i w piśmie, aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, przygotowywanie prezentacji wyników prac indywidualnych i zespołowych, dobre i systematyczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).
dostateczny plus (+dst; 3.5): zadawalająca znajomość wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, zadowalająca znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, dobra (adekwatne do poziomu praktycznego kształcenia językowego studenta-obcokrajowca) świadomość w zakresie poprawności językowej i analogiczne kompetencje w posługiwaniu się językiem polskim zarówno w mowie, jak i w piśmie, aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, przygotowywanie prezentacji wyników prac indywidualnych i zespołowych, dobre przygotowanie merytoryczne do zajęć).
dostateczny (dst; 3.0): zadawalająca wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego; zadowalająca znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, niska (adekwatne do poziomu praktycznego kształcenia językowego studenta-obcokrajowca) świadomość i słabe kompetencje w zakresie poprawności językowej, słaba aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, przygotowywanie prezentacji wyników prac indywidualnych i zespołowych, dostateczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).
niedostateczny (ndst; 2.0): niezadawalająca znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i metodologicznej w zakresie gramatyki współczesnego języka polskiego, niezadowalająca znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie wiedzy o systemie gramatycznym współczesnego języka polskiego, niska (adekwatne do poziomu praktycznego kształcenia językowego studenta-obcokrajowca) świadomość i bardzo słabe kompetencje w zakresie poprawności językowej, brak aktywności w trakcie zajęć (nieuczestniczenie w dyskusji, brak angażowania się do pracy indywidualnej i zespołowej, brak lub bardzo słabe przygotowanie merytoryczne do zajęć).
Kryteria oceniania:
- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej),
- sprawność językowa, umiejętność poprawnego posługiwania się językiem polskim zarówno w mowie, jak i w piśmie, umiejętność samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami, ich językowej analizy,
- obecność na zajęciach,
- poprawność analizy w pisemnej pracy kontrolnej,
- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.
Literatura
Zalecana literatura:
Akty i gatunki mowy, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, J. Szudry, Lublin 2004.
J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka, Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982.
M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2009.
R. A. de Beaugrand, W.U. Dressler, Wstęp do lingwistyki tekstu, przeł. A. Szwedek, Warszawa 1990.
I. Bobrowski, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.
B. Boniecka, Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin 1998.
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, Warszawa 1971.
Części mowy, pod red. J. Bartmińskiego, M. Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003.
T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993.
L. Dukiewicz, I. Sawicka, Fonetyka i fonologia, w: Gramatyka współczesnego języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, Kraków 1995.
A. Furdal, Językoznawstwo otwarte, Warszawa 1975.
S. Grabias, Język w zachowaniu społecznym, Lublin 2003.
Gramatyka komunikacyjna, pod red. A. Awdiejewa, Warszawa – Kraków 1999.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia pod red. Z. Topolińskiej, Warszawa 1984.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa 1998.
R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 (lub -wyd. nast.) - tu: rozdz. 4. Problemy modalności.
R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996.
R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979.
R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne rodzime, Warszawa 1979.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2007.
H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny 1945-2000, Warszawa 2001.
S. Jodłowski, Podstawy polskiej składni, Warszawa 1976.
S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy, Warszawa 1971.
R. Kalisz, Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.
Z. Klemensiewicz, Zarys składni polskiej, Warszawa 1961.
Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, pod red. E. Tabakowskiej, Kraków 2001.
L. Madelska, M. Witaszek-Samborska, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, wyd. V, Poznań 2000.
T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1969.
A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2005.
D. Ostaszewska, J. Tambor, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1999.
K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2004.
M. Ruszkowski, Kategorie pośrednie w składni polskiej, Kielce 2001.
Z. Saloni, M. Świdziński, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998.
J. Strutyński, Gramatyka polska, Kraków 2005.
J. Szpyra-Kozłowska, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.
J. Tokarski, Fleksja polska, Warszawa 2001.
K. Waszakowa, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi, Warszawa 1993.
B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2000.
H. Wróbel, Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001.
Encyklopedia języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, wyd. III, Wrocław 1992.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego pod red. K. Polańskiego, wyd. II, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993.
J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana, Warszawa 1998.
Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania pod red. J. Podrackiego, Warszawa 1994.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red A. Markowskiego, Warszawa 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: